WASHINGTON —
İran Dışişleri Bakanı P5+1 denilen Amerika, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa ve Almanya’dan oluşan grubun temsilcileriyle Cenevre’de biraraya geliyor.
İran’ın nükleer programıyla ilgili görüşmelerin yeni turu için büyük umut besleniyor.
İran’da Hasan Ruhani’nin cumhurbaşkanı seçilmesi ve nükleer uyuşmazlığı çözmede kararlı olduğunu açıklamasından beri ilk üst düzeyde nükleer görüşmeler yapılıyor: “Şundan emin olun, İran tarafında nükleer sorunun çözümünün kısa sürede gerçekleşmesi konusundaki istek tamdır, yüzde yüzdür.”
İran nükleer programının barışcı ve sivil amaçlı olduğunu söylüyor. Batı ve İsrail ise, Tahran’ın nükller silah geliştirmeye çalıştığına inanıyor.
Amerika Dışişleri Bakanı John Kerry, Cenevre görüşmelerinin İran’ın niyetlerini belirlemede yardımcı olacağını söyledi: “Niyetleri gerçekten barışcıysa ellerinde bunu kanıtlayacak bir fırsat var.”
Amerikalı yetkililer Ruhani yönetiminin enerjisinden ve kararlılığından cesaretlendiklerini söylüyor. Eski Amerika büyükelçisi Adam Ereli yeni İran cumhurbaşkanını bilgili bir kişi olarak tanımlıyor: “Kendisini izleyen çevreyi iyi değerlendiriyor. Bu çevre Amerikan kamuoyu ve Amerikalı siyaset belirleyicileri. Ilımlı bir kişi olarak ortaya çıktı. Uzlaşmaya açık bir siyasetçi olarak ilişkilere taze bir hava getirdi.”
Cato Ensitüsü uzmanı Doug Bandow, bu tanımlamanın özellikle eski Cumhurbaşkanı Mahmut Ahmedinejat ile kıyaslandığında doğru olduğunu söylüyor: “Ruhani’yi ılımlı olarak görmeyebiliriz ama Ahmedinejat ile kıyasladığımızda önemli bir adım. Bence Obama yönetimi Ruhani’ye biraz zaman verilmesini isteyebilir.”
Ancak İsrail İran’ın nükleer silah geliştirmek için zaman kazanmak istediği görüşünde: “Kaygımız, İran’ın vaadlerinin, iyi niyet sözlerinin gerçekte nükleer faaliyetlerini sürdürmek için bir gizleme gayreti olması.”
İsrail nükleer silah geliştirmesini önlemek için İran’a saldırı hakkını saklı tutuyor. Bu, Doug Bandow’a göre Obama yönetiminin kaçınmak için büyük çaba harcadığı bir tırmanmaya yol açar: “Askeri müdahale, gerçekte İran’a tek mesaj verir, o da kendini koruması için nükleer silah edinmesinin şart olduğudur. Bu da çok olumsuz sonuçlar getirir.”
Adam Ereli bu nedenle Ruhani ile bir anlaşmaya ihtiyaç olduğunu ancak bunun kapsamlı bir anlaşma olması gerektiğini söylüyor:
“Eğer sorunları çözmede tereddüt, aldatmaca, ya da oyalama görürsek o zaman bütün bunların şekilden ibaret olduğunu esasta bir şeyin değişmediğini öğrenmiş oluruz.”
Amerika İran’a uygulanan ekonomik yaptırımların Tahran, uluslararası yükümlülüklerini yerine getirmede “somut ve doğrulanabilir adımlar”atıncaya kadar yürürlükte kalacağını söylüyor.
İran’ın nükleer programıyla ilgili görüşmelerin yeni turu için büyük umut besleniyor.
İran’da Hasan Ruhani’nin cumhurbaşkanı seçilmesi ve nükleer uyuşmazlığı çözmede kararlı olduğunu açıklamasından beri ilk üst düzeyde nükleer görüşmeler yapılıyor: “Şundan emin olun, İran tarafında nükleer sorunun çözümünün kısa sürede gerçekleşmesi konusundaki istek tamdır, yüzde yüzdür.”
İran nükleer programının barışcı ve sivil amaçlı olduğunu söylüyor. Batı ve İsrail ise, Tahran’ın nükller silah geliştirmeye çalıştığına inanıyor.
Amerika Dışişleri Bakanı John Kerry, Cenevre görüşmelerinin İran’ın niyetlerini belirlemede yardımcı olacağını söyledi: “Niyetleri gerçekten barışcıysa ellerinde bunu kanıtlayacak bir fırsat var.”
Amerikalı yetkililer Ruhani yönetiminin enerjisinden ve kararlılığından cesaretlendiklerini söylüyor. Eski Amerika büyükelçisi Adam Ereli yeni İran cumhurbaşkanını bilgili bir kişi olarak tanımlıyor: “Kendisini izleyen çevreyi iyi değerlendiriyor. Bu çevre Amerikan kamuoyu ve Amerikalı siyaset belirleyicileri. Ilımlı bir kişi olarak ortaya çıktı. Uzlaşmaya açık bir siyasetçi olarak ilişkilere taze bir hava getirdi.”
Cato Ensitüsü uzmanı Doug Bandow, bu tanımlamanın özellikle eski Cumhurbaşkanı Mahmut Ahmedinejat ile kıyaslandığında doğru olduğunu söylüyor: “Ruhani’yi ılımlı olarak görmeyebiliriz ama Ahmedinejat ile kıyasladığımızda önemli bir adım. Bence Obama yönetimi Ruhani’ye biraz zaman verilmesini isteyebilir.”
Ancak İsrail İran’ın nükleer silah geliştirmek için zaman kazanmak istediği görüşünde: “Kaygımız, İran’ın vaadlerinin, iyi niyet sözlerinin gerçekte nükleer faaliyetlerini sürdürmek için bir gizleme gayreti olması.”
İsrail nükleer silah geliştirmesini önlemek için İran’a saldırı hakkını saklı tutuyor. Bu, Doug Bandow’a göre Obama yönetiminin kaçınmak için büyük çaba harcadığı bir tırmanmaya yol açar: “Askeri müdahale, gerçekte İran’a tek mesaj verir, o da kendini koruması için nükleer silah edinmesinin şart olduğudur. Bu da çok olumsuz sonuçlar getirir.”
Adam Ereli bu nedenle Ruhani ile bir anlaşmaya ihtiyaç olduğunu ancak bunun kapsamlı bir anlaşma olması gerektiğini söylüyor:
“Eğer sorunları çözmede tereddüt, aldatmaca, ya da oyalama görürsek o zaman bütün bunların şekilden ibaret olduğunu esasta bir şeyin değişmediğini öğrenmiş oluruz.”
Amerika İran’a uygulanan ekonomik yaptırımların Tahran, uluslararası yükümlülüklerini yerine getirmede “somut ve doğrulanabilir adımlar”atıncaya kadar yürürlükte kalacağını söylüyor.
