Türkmenistan’da iş yapan Türk firmalarının Aşkabat hükümetiyle anlaşmazlıkları mahkemede çözüm bekliyor. Bu arada Türk hükümeti taraflar arasındaki sorunları diyalog yoluyla çözme arayışını sürdürüyor. Türkmen hükümetinden şikayetçi olan Türk firmaları adına konuşan işadamları, paralarının ödenmediğini, makinelerine el konulduğunu, seyahat ve vize yasağına maruz kaldıklarını söylüyor.
Türk firmaları uzun yıllardan bu yana Türkmenistan’da çok sayıda müteahhitlik projesine imza attı. Ülkenin mimari çehresinin değişiminde olumlu bir rol oynadı. Eski Devlet Başkanı Sefermurad Niyazov döneminde başlayan bu iyi ilişkiler 2009 yılından itibaren farklı bir yön almaya başladı.
Görüşlerine başvurduğumuz Türk işadamları bu dönemden itibaren ödemelerin kesildiğini, buna karşılık inşaatlar tamamlanmadığı için para cezasına çarptırıldıklarını, makine parklarına el konulduğunu iddia ediyor. Türk işadamları, teminat mektuplarının Türkmenistan hükümetince nakde çevrildiğini, ülkeden çıkışlarına izin verilmediğini ve bazı işadamlarının da haksız yere hapsedildiğini söylüyor.
Görüşlerine başvurduğumuz bir Türk işadamı Türkmenistan hükümetinin bu tutumunu yönetim değişikliğine bağlıyor. Adını vermek istemeyen işadamı, “Niyazov Türk dostu bir liderdi. Ama yeni yönetim işbaşına gelir gelmez bize karşı tutum değişti. Önce eski kontratlar iptal edildi ve yenileri hazırlandı. Eski kontratlar anlaşmazlıkların uluslararası mahkemelerde çözümünü öngörüyordu, oysa yenileri tamamen Türkmenistan mahkemelerinin yetkisini tanıdı. Hemen ardından da bize gecikme cezaları kesilmeye başladı. Oysa inşaatların gecikmesinde bizim kusurumuz yoktu, ülkede çimento bile yoktu. İnşaatların teknik denetimi savcılar tarafından yapılıyordu, bu, dünyanın hiçbir yerinde rastlamayacağınız bir durumdur,” diyor.
Türkmenistan hükümetiyle anlaşmazlığa düşen İçkale İnşaat Şirketi Yönetim Kurulu Başkanı Ozan İçkale tutum değişikliğini mali sıkıntılara bağlıyor.
İçkale, “Küresel mali kriz sonrasında finansman sıkıntısına düşen Türkmenistan hükümeti 2009 yılından itibaren tutumunu değiştirdi, ödeme yapmadıkları halde bizden inşaat sürelerini hızlandırmamızı istedi, işler bitmeyince de cezaya çarptırıldık, zorla şantiyelerimizden çıkarıldık, makine parklarımıza el konuldu” diyor.
Kılıç İnşaat şirketinin sahibi Mahmut Kılıç da, “Makine parklarımıza el konuldu, teminat mektuplarımız nakde çevrildi. Ayrıca ülkeden çıkışımıza izin verilmedi, bazı arkadaşlarımız hapsedildi,” diyor.
İçkale İnşaat geçen Aralık ayında yasal yola başvurdu ve konuyu Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıklarını Çözme Merkezi’ne (ICSID) taşıdı. İçkale’den daha önce de Kılıç İnşaat 2010 yılı Ocak ayında ICSID’e gitme yolunu seçti.
Konuyla ilgili olarak görüşlerine başvurduğumuz Türkmenistan’ın Washington Büyükelçiliği’nden bu konuda bir açıklama henüz gelmedi.
Türkmenistan hükümetiyle anlaşmazlığa düşen Türk firmalarının sayısı 25’in üzerinde. Bu firmalar konuyu Türk hükümetinin arabuluculuğuyla da çözmeyi umuyor.
Adını açıklamayan bir Türk işadamı, “Türkmenistan yönetimi, bizi Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’e şikayet etti. Bizim yanlış yapan taraf olduğumuzu iddia etti, Cumhurbaşkanlığı da konunun iki ülke ilişkilerini bozmayacak şekilde halli için bir çalışma grubu oluşturdu,” diyor.
İşadamı, çalışma grubunun Türkmenistan hükümetinden toplantı tarihini açıklamasını beklediğini, bu tarih açıklandıktan sonra Türk yetkililerle, işadamlarını temsil eden bir grubun sorunun çözüm yollarını ele alacağını söylüyor.
Türk işadamları Türkmenistan’daki kayıplarının 600 milyon ile 1 milyar dolar arasında olduğunu söylüyor.
İşadamları Türkmenistan’da halen iki işadamının hapiste olduğunu, ülkeden çıkışına izin verilmeyenlerin sayısının da 40 civarında olduğunu kaydediyor.
İçkale İnşaat Şirketi Yönetim Kurulu Başkanı Ozan İçkale ile yaptığımız söyleşiyi aşağıdaki medya oynatıcıdan dinleyebilirsiniz.
Kılıç İnşaat şirketinin sahibi Mahmut Kılıç ile yaptığımız söyleşiyi aşağıdaki medya oynatıcıdan dinleyebilirsiniz.