Çin, son haftalarda kripto para birimlerini kontrol altına alma çabalarını hızlandırdı. Bu çerçevede ülkede kripto para üretimi (mining) operasyonlarını yasakladı, büyük bankalardan kripto para şirketleriyle iş yapmamalarını istedi.
Çin hükümeti dün de kripto para hizmetleri veren bir şirketi yasakladı. Şirketin ruhsatı iptal edildi, tüm finans kurumları ve bankalar doğrudan veya dolaylı olarak sanal para işlemleri yapmamaları konusunda uyarıldı.
Dijital para Bitcoin, kendini hiç bir merkez bankasına bağlı olmayan bağımsız bir para birimi olarak tanıtıyor. Ancak, dünyadaki tüm Bitcoin üretim işinin yüzde 65’i Çin’de yapılıyor.
Bitcoin'in değerini Çinliler yükseltti
Çin’deki üreticiler sayesinde, Bitcoin’in değeri son bir yılda yüzde bin kat yükselerek Nisan ayında 65 bin dolara çıktı. Ancak Çin’deki üreticiler, bilgisayarlarını kapatıp, Bitcoin çıkarmaktan vazgeçmeye başlayınca, Bitcoin, yılın ilk altı ayını yüzde 50 oranında düşüşle kapattı.
Bitcoin, en popüler dijital para birimi olarak biliniyor. Bu para birimi, herhangi bir madenin değerine endekslenmediği gibi herhangi bir hükümetin desteğine de sahip değil. Bitcoin’in değerini, gelecekteki fiyatına dair spekülasyonlar belirliyor. Yeni bir para birimi olduğundan, riski de getirisi de yüksek. Son 10 yılda, Bitcoin'in değerinde en az dört kere yüzde 50 oranında düşüşler gördü.
Her ne kadar Çin’in dijital para birimlerini kontrol altına alma çabasının arkasında bir dizi neden sıralanıyor olsa da yetkililer, temel neden olarak, Bitcoin’in değerindeki hızlı iniş-çıkışların ülkenin ekonomik ve mali istikrarına bir tehdit oluşturmasını gösteriyor.
Hükümet yetkilileri, kripto paraların ekonomik düzeni tehdit ettiğini söylerken, bireysel risklerin toplumun tamamına yansımasını engellemeyi amaçladıklarını vurguluyor.
İlk yasak 2013 yılında geldi
Çin ilk olarak 2013 yılında bankaların Bitcoin’i para birimi olarak kullanmasını yasaklamıştı. Buna gerekçe olarak da Bitcoin’in spekülatif yapısının mali istikrara tehdit oluşturmasını sıralamıştı. Yıllar içerisinde hükümet bu konuda daha da dikkatli davranmaya başladı. Çin, Mayıs ayından bu yana ülkedeki kripto para üretim merkezlerini kapatma yönünde adımlar atmaya başladı. Haziran sonuna doğru, Merkez Bankası, mali kurumlardan ve bankalardan kripto işlem yapan mudilerin hesaplarını kapatmalarını istedi.
Uzmanlar, Çin’de hükümetin mali krizler sonrasında kurtarma operasyonları yaptığına, ancak daha da önemlisi, mali krizlere neden olabilecek unsurları ortadan kaldırma eğilimi taşıdığına dikkat çekiyor. Bu nedenle de spekülasyonlara, ani fiyat artışlarına karşı çok hassas hareket ettiklerini söylüyorlar. Çin’de halen finansal istikrarın korunması konusunda bazı tedirginlikler olduğunu söyleyen uzmanlar, dijital paralarla ilgili son yasakları da bu çerçevede; hükümetin potansiyel bir riski önleme çabası olarak değerlendiriyor.
Merkez bankaları neden etkisiz?
Bazı analistler de Bitcoin konusundaki yeni yasakların arkasında, kripto paraların egemen devletlerin para birimleri üzerindeki kontroluna yönelik tehdidin yattığını söylüyor.
2009 yılında, Satoshi Nakamoto adıyla bilinen bir programcı tarafından geliştirilen Bitcoin için karar alıcı merkezi bir otorite bulunmuyor. Merkezi otorite olmadığından Bitcoin’in değerini belirleyecek politik kararlar da alınamıyor. Kripto paraların değerini sadece piyasalar belirliyor. Kripto paraları savunanlar da bu özelliği nedeniyle kripto paraların geleneksel paralardan daha iyi olduğu görüşünde. Geleneksel paralar, merkez bankalarının aldığı kararlar doğrultusunda değer kaybedip-kazanabiliyor. Bu yüzden de merkez bankaları kripto paraları finansal istikrarı tehdit eden bir unsur olarak görüyor.
Bitcoin bir ülkede daha fazla kullanıcı buldukça, o ülkenin merkez bankası da ekonomi politikaları belirlemede giderek daha az söz sahibi olabiliyor.
Bitcoin giderek daha fazla popüler hale gelmeye başlayınca Çin, 2013 yılında, önce Bitcoin’in gerçek dünyadaki gerçek bir para birimi olmadığını açıkladı. Son yasak kararları çerçevesinde hükümet, Bitcoin’in gerçek bir para birimi olmadığını, bu yüzden de piyasalarda gerçek bir para birimi gibi işlem göremeyeceğini kaydetti.
Uzmanlar, Çin’de, ekonomik ve mali istikrarla büyümeye yönelik bir tehdidin aynı zamanda siyasi sisteme de tehdit oluşturacağını bu yüzden de Çin hükümetinin kripto paralar konusunda hassasiyet gösterdiğini belirtiyor. Çin hükümetinin tüm ekonomik ve politik sistemini tehdit edecek bir unsura göz yummaktansa birkaç milyon kripto para kullanıcısını üzmeyi tercih edeceği de uzmanların dile getirdiği görüşler arasında.
