Avrupa Birliği İlaç Dairesi (EMA) AB ülkeleri ile "dağıtım kavgası" yaşayan İngiliz-İsveç firması AstraZeneca'nın, Oxford Üniversitesi ortaklığında bulduğu Covid-19 aşısına onay verdi. Daha önce de Pfizer-BioNTech ve Moderna aşılarını onaylayan AB İlaç Dairesi, AstraZeneca aşısının "18 yaşından büyüklere uygulanması" tavsiyesinde bulundu. Almanya Robert-Koch Enstitüsü Aşı Komitesi de, aşının 65 yaş üzerindekilere etkisine ilişkin kanıt oluşturacak yeterli veri olmadığını açıklamıştı.
AstraZeneca'nın Avrupa Birliği'ne söz verdiği, "İlk üç ayda 80 milyon aşı" teslimatını yapamayacağı, bunun yerine "31 milyon doz" verebileceğini açıklaması üzerine firma ve AB ülkeleri arasında yaşanan kavga atmosferinde toplanan EMA sonunda beklenen "yeşil ışığı" yaktı. Merkezi Amsterdam'da bulunan AB İlaç Dairesi, 21 Aralık'ta Pfizer-BioNTech, 6 Ocak'ta da Moderna aşısına onay vermişti.
Daha ucuz ve taşıması daha kolay
Fiyatının düşük olması ve diğer aşılara oranla çok daha kolay saklanması nedeniyle, Avrupa Birliği, 27 ülkede 450 milyon AB vatandaşının aşılanması için umudu AstraZeneca'ya bağlamıştı.
ARN Messenger yöntemiyle üretilen diğer aşılar Moderna 15,5 Euro, Pfizer'ın aşısı ise 15 Euro'ya satılırken, klasik aşı yöntemiyle bulunan AstraZeneca'nın fiyatı 2,5 Euro civarında.
AstraZeneca aşısı, rakipleri Pfizer ve Moderna'dan daha kolay saklanabilme avantajına da sahip. Buzdolabı sıcaklığında, 2-8 derece arasında saklanabiliyor. Avrupa'da kullanılan diğer iki aşının ise çok düşük sıcaklıkta (Pfizer için -70 derece) depolanması gerekiyor.
Robert-Koch Enstitüsü tavsiyesi
Fiyatı ve daha kolay dağıtımı nedeniyle Avrupa Birliği, EMA'dan gelecek kararı merakla bekliyordu. Perşembe günü Berlin Robert-Koch Enstitüsü bünyesindeki Aşı Komitesi, hükümete, AstraZeneca aşısının 65 yaşın üzerine uygulanması durumunda "kesin etkili olduğuna dair yeterli veri olmadığını" bu nedenle, 65 yaş üstüne bu aşının yapılmamasını tavsiye etmişti. Almanya Sağlık Bakanı Jens Spahn, EMA toplantısı öncesinde, onay kararına 65 yaş kısıtlaması getirilmesini beklediklerini dile getirdi.
Bunun yansıra, AstraZeneca, teslimat gecikmeleri nedeniyle birkaç gündür AB liderlerinin öfkesini çekti. Grup, Belçika'daki fabrikada "verimde düşüş" olduğunu gerekçe göstererek, AB'ye ilk çeyrekte başlangıçta vaat edilen dozların yalnızca "dörtte birini" teslim edebileceğini açıkladı. Brüksel bu açıklamaları "yetersiz" olarak değerlendirdi ve Perşembe günü "belirli belge ve verilerin" elde edilmesi için Belçika fabrikasının denetlenmesini talep etti.
AB Komisyonu, AstraZenaca ile vardıkları anlaşmaya uyulmadığını iddia etti ve laboratuvardan Ağustos 2020'de imzalanan anlaşmayı kamuoyuna açıklamalarını istedi. AstraZeneca yönetimiyle video konferans yöntemiyle yapılan görüşmenin ardından AB, "40 sayfalık sözleşmenin bazı gizli bölümlerini kapatarak" kamuoyuna açıkladı. Sözleşmenin açıklanan bölümünde, "AstraZeneca, kar veya zarar olmaksızın 300 milyon doz aşı üretme kapasitesi oluşturmak için tüm makul çabayı göstermeye kararlıdır" ifadesi yer alıyor.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, "tüm makul çaba" ifadesinin "aşının bulunmasıyla ilgili" olduğunu, teslim edilecek dozların sözleşmede çok açık bir ifadeyle yer aldığını ve firmanın söz verdiği dozları teslim etmesini beklediklerini açıkladı. AstraZeneca sonunda, 80 milyon olmasa da 31 milyon dozun çok üzerinde bir teslimat yapmayı kabul etti.
EMA'dan Pfizer aşısı açıklaması
AB İlaç Ajansı, aynı gün, Pfizer-BioNTech tarafından üretilen "Comirnaty" adlı Covid 19 aşısından sonra medyadana gelen ölüm olaylarını da inceledi. EMA, ilk enjeksiyonlardan sonra Norveç'ten ve diğer bazı Avrupa ülkelerinden, başta yaşlılar olmak üzere, bazı ölüm olayları meydana gelmesi üzerine, Pfizer aşısının güvenilirliğini inceledi.
Aşı uygulamasının başından bu yana meydana gelen tüm ölümleri incelediğini belirten EMA, aşılama sonrası yaşanan ölümlerin Comirnaty aşısı ile ilgisi olmadığını, aşının belirtilen yan etkileri dışında "yeni bir yan etkisinin" tespit edilmediğini, çok ender rastlanan ciddi alerjik reaksiyonların ise "bilinen yan etkisi" olduğunu duyurdu.
EMA yazılı açıklamasında, "Comirnaty'nin Covid-19'u önlemedeki faydaları her türlü riskten ağır basmaya devam ediyor ve aşının kullanımında önerilen herhangi bir değişiklik yok" dedi.
Novartis, BioNTech'in aşısını üretecek
İsviçreli ilaç grubu Novartis Cuma günü yaptığı açıklamada, Avrupa'da yaşanan aşı kıtlığının giderilmesi çerçevesinde, Pfizer-BioNTech aşısının üretimine yardımcı olmak için bir anlaşma imzaladığını duyurdu. Anlaşmaya göre, Novartis, Basel yakınlarındaki Stein tesisinde, aşıyı şişelere koyma kapasitesini artırmak için çalışacak. Anlaşmayla, üretim yılın ikinci çeyreğinde başlayacak, teslimatlar ise üçüncü çeyrekte yapılacak. Novartis, ayrıntı vermeden diğer ilaç şirketleriyle görüşmelerde bulunduğunu da söyledi.
Çin aşısı Avrupa'ya Macaristan'dan girdi
Öte yandan, Avrupa'da teslimat gecikmeleri nedeniyle yaşanan kıtlığa karşı bir başka yöntem de, AB'den farklı bir çözüm yoluna giden Macaristan'dan geldi. Macaristan, Başbakan Viktor Orban' "en çok güven duyduğunu" söylediği Çin laboratuvarı Sinopharm'ın aşısını onaylayan ilk AB ülkesi oldu. Başbakan Orban, "Çinliler bu virüsle en uzun deneyime sahipler, bu yüzden muhtemelen en iyi bilgilendirilenler de onlar" diyerek, Çin ile bir sözleşme imzalamak üzere olduklarını açıkladı.
