Irak’ta Pazar günü yapılan genel seçimlerin ilk sonuçlarına göre İran ve ABD gibi yabancı ülkelerin işgaline karşı çıkan popülist Şii lider Mukteda El Sadr’ın partisi birinci sırada. Sadr Hareketi’nin sözcüsü ve yetkililere göre parti, meclisteki koltuk sayısını arttırdı.
Irak’ın çeşitli vilayetlerinden ve başkent Bağdat’tan gelen yerel yetkililerce doğrulanmış ilk sonuçların sayılmasının ardından Sadr’ın 329 koltuklu mecliste 70’ten fazla koltuk kazandığı görüldü. Sadr Hareketi sözcüsü ve yerel basın toplam rakamı 73 koltuk olarak verdi.
Irak seçim komisyonundan bir yetkili de Sadr’ın partisinin seçimde birinci geldiğini doğruladı ancak koltuk sayısını paylaşmadı.
‘‘PKK’ya bağlı örgütün adayları kazanamadı’’
Öte yandan Kürt yayın kuruluşu Rudaw’a göre PKK ile bağlantılı Tevgera Azadi adlı örgütün Süleymaniye ve Kerkük’ten çıkardığı 4 bağımsız adayından hiçbiri seçimi kazanamadı.
Yine Rudaw’ın resmi olmayan sonuçlara göre verdiği haberde Kürdistan Demokrat Partisi’nin (KDP) Musul’da 9 milletvekili çıkardığı belirtildi. Musul’un 3’üncü bölgesi olan Sincar'da KDP’nin 3 adayı parlamentoya girmeyi garantiledi. KDP’li adayların Sincar'a gitmesinin PKK taraftarlarınca engellendiği bildiriliyordu.
Hükümetin kurulması haftalarca sürebilir
Sonuçlar belli olmasına rağmen Irak’ın karmaşık mezhep sisteminde yeni meclisin başbakan seçmesi ve hükümeti kurmasının, seçimin kazananından bağımsız olarak haftalar hatta aylar sürebileceği sanılıyor.
Sadr Hareketi sözcüsü Issam Hüseyin ilk sonuçların açıklanmasından önce ‘‘Meclis ve halk tarafından desteklenen güçlü bir başbakana ihtiyacımız var. Irak’ın mücadeleleri zor. Mezhep ve ırk unsurları ve sosyal bölünmeye neden olan saygısız açıklamalar mevcut’’ diye konuşmuştu.
Ancak daha yeni partilerden siyasetçiler, mezhep bölünmelerini derinleştiren ve yolsuzluk döngüsünü körükleyenlerin Sadr'ınki gibi yerleşik, büyük partiler olduğu görüşünde.
¨Haklarımızı Almaya Geliyoruz¨ hareketinden Müşrik El Freaci, ‘‘Hedefimiz ulusal kimliği yeniden canlandırmak çünkü çok sayıda Iraklı bunu kaybetti ve bağlılıkları sadece mezheplerine. Temel ihtiyaçlardan biri meclis ve halkın uzlaşması’’ dedi.
Yeni seçim yasaları daha fazla yeni ve bağımsız partinin seçimlere katılmasının önünü açtı. Ancak El Freaci, ‘‘Seçimler hala onlarca yıllık savaşın yaralarını sarmaya çalışan ve ekonomik çöküşte olan ülkede bir çeşit değişim umudu oluşturmazsa, 2019’da görülen kitlesel sokak protestoları kolaylıkla yeniden yaşanacaktır’’ uyarısında bulundu.
Katılım oranı yüzde 41’de kaldı
Başbakan Mustafa El Kazımi’nin ilan ettiği yeni kurallar altında yapılan erken seçimlere katılım oranının yüzde 41’de kalması, özellikle iki yıl önce sokaklarda büyük protesto gösterileri düzenleyen Iraklı gençlerin ilgisinin sandığa çekilemediğini gösteriyor
Bazı uzmanlar 2019 yılında düzenlenen protestoların, Irak’ınmodern tarihindeki en büyük sosyal hareket olduğu görüşünde.
Ülkenin dört bir yanında eylemler düzenleyen protestocular, yolsuzluk ve eylemsizlikle suçladıkları hükümetin düşmesini talep etmişti. Ardından gelen şiddet olaylarında yüzlerce kişi ölmüş, yaralanmış veya kaçırılmıştı.
Sokağa çıkan göstericilerin taleplerinin ardından hükümet kayda değer bir taviz vererek bu erken seçimlerin düzenlenmesi kararını aldı.
Ancak birçok Iraklı aktivist, meclis seçimlerinin de değiştirmek istedikleri hükümet kadar yozlaşmış olduğu görüşünde.
Birçok farklı etnik ve dini gruba ev sahipliği yapan ülkede Pazar günü sandıkların kapanmasının ardından seçmenin görüşleri de farklılık gösteriyordu.
Amerika’nın Sesi’nin, ilk sonuçların açıklanmasından önce konuştuğu seçmenlerden Saad Ali, ‘‘Eğer gerçekten bağımsız olan milletvekillerinin yüzde 10’u kazanırsa, bir sonraki seçimler hükümetin kontrolu dışında silahlı grupların olmadığı gerçek bir devlette yapılacak. Umudumuz bu yönde’’ dedi.
Iraklılar hala temel hizmetlerden yoksun
Seçmen kaydını yaptırmayan diğer Iraklılar ise Saddam Hüseyin’in devrilmesinden bu yana 18 yıllık ‘sözde demokrasi’ döneminde hala en temel hizmetlerden ve hükümet desteğinden yoksun olduklarını söylüyor.
Bağdat sakini Zeynep, ‘‘Cinayetler ve güvenlik eksiğinden söz etmiyorum bile. Ancak altyapı ve hizmetler kötü durumda. Sıcaklık 50 dereceyi bulduğunda elektrik ancak bir saat ya da yarım saat veriliyor’’ diye konuştu.
