Amerikan biyoteknoloji firması Moderna, Amerikan ilaç firması Pfizer ve Alman ortağı BioNTech'e, Amerika'da onay alan ilk COVID-19 aşısının geliştirilmesinde patent ihlali yaptıkları gerekçesiyle dava açtı.
Moderna, COVID-19 pandemisinden yıllar önce geliştirdiği elçi RNA (mRNA) teknolojisinin Pfizer/BioNTech tarafından kopyalandığını iddia ediyor.
Moderna, bugün yayınladığı basın açıklamasında, davanın Massachusetts Bölge Mahkemesi'yle Almanya'nın Düsseldorf kentindeki Bölge Mahkemesi'nde açıldığını bildirdi. Moderna'nın Pfizer'dan talep ettiği tazminatın miktarı belirtilmedi.
Moderna CEO'su Stephane Bancel, açıklamada, "Bu davaları, öncüsü olduğumuz, milyarlarca dolar yatırım yaptığımız ve COVID-19 pandemisinden önceki 10 yıl içinde patentini aldığımız mRNA teknolojisini korumak için açıyoruz" dedi.
Moderna ile Pfizer/BioNTech, yeni Corona virüsüne karşı aşı geliştiren ilk iki firma olmuştu.
Massachusetts eyaletindeki Cambridge'de sadece 10 yıl önce kurulan Moderna, COVID-19 aşısının hızla elde edilmesini sağlayan mRNA aşı teknolojisinin geliştirilmesine ön ayak olan bir firma.
Elçi RNA teknolojisi, insan hücrelerine, bağışıklık yanıtını tetikleyecek bir proteini üretmeyi öğretiyor.
Alman BioNTech de Amerikan ilaç devi Pfizer'la ortaklık kurduğunda mRNA teknolojisi alanında çalışmalar yürütüyordu.
Amerika Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), önce Pfizer/BioNTech'e 2020 yılı Aralık ayında, bir hafta sonra da Moderna'ya, geliştirdikleri COVID-19 aşılarının acil kullanımı için onay vermişti.
Moderna'nın tek ticari ürünü olan COVID-19 aşısı, bu yıl firmaya 10 milyar 400 milyon dolarlık gelir getirdi. Pfizer'ın COVID-19 aşısından elde ettiği gelirse 22 milyar dolar civarında.
Moderna, 2010 ile 2016 yılları arasında patentini aldığı mRNA teknolojisinin Pfizer/BioNTech tarafından izin alınmadan kopyalandığını iddia ediyor.
Firma patenti, 2019 sonunda ortaya çıkan ve 2020'nin başında küresel çapta yayılmaya başlayan COVID-19 pandemisinden çok önce aldığını kaydediyor.
Moderna, pandeminin başında, özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerin kendi aşılarını geliştirmeleri amacıyla COVID-19 aşısı patentlerine ilişkin kuralları uygulamayacağını açıklamıştı.
Ancak firma, Mart ayında, Pfizer ve BioNTech gibi şirketlerin fikri mülkiyet haklarına saygı duyması beklentisi içinde olduğunu bildirmiş, 8 Mart 2022 tarihi öncesindeki faaliyetler için tazminat istemeyeceğini kaydetmişti.
Yeni geliştirilen bir teknolojinin erken aşamalarında patent davaları açılması, nadir rastlanan bir durum değil.
Geliştirdikleri COVID-19 aşısı patent haklarını çiğnedikleri gerekçesiyle başka firmaların açtığı davalarla da karşı karşıya olan Pfizer ve BioNTech, kendi patentlerini şiddetle savunacaklarını belirtti.
Alman CureVac firması da Temmuz ayında Almanya'da BioNTech'e patent davası açmıştı. BioNTech, çalışmalarının özgün olduğu yanıtı vermişti.
Öte yandan Moderna’nın da hakkunda Amerika'da hakkında açılan patent davaları var. Şirket, mRNA teknolojisine ilişkin haklarla ilgili Amerika Ulusal Sağlık Enstitüleri'yle halen anlaşmazlık içinde.
Fikri mülkiyet iddiaları
Moderna, bugünkü açıklamasında, Pfizer/BioNTech'in iki tür fikri mülkiyete el koyduğunu söyledi.
Bunlardan ilki, Moderna'nın uzmanlarının 2010 yılında geliştirmeye başladığı mRNA yapısıyla ilgili. Moderna, 2015'teki insanlı deneylerde bu mRNA yapısının ilk kez geçerliliğinin kabul edildiğini kaydediyor.
Moderna açıklamasında, "Pfizer ve BioNTech, klinik testlere dört farklı aşı adayı getirdi. Bunlar arasında, Moderna'nın icatlarıyla ilgisi olmayan seçenekler de vardı. Ancak Pfizer ve BioNTech, Moderna'nın mRNA kimyasal modifikasyonuyla birebir aynı olan aşıyla yola devam etmeye karar verdi" denildi.
İkinci patent ihlali iddiası ise Moderna'nın, uzmanlarının Ortadoğu Solunum Sendromu (MERS) hastalığına yol açan Corona virüsüne karşı aşı geliştirirken tasarladığı spike proteininin kodlanmasıyla ilgili.
MERS aşısı hiçbir zaman piyasaya çıkmamış olsa da Moderna'nın COVID-19 aşılarını hızla geliştirmesine büyük katkısı oldu.
Pfizer, davaya ilişkin tebligatın taraflarına henüz iletilmediğini bildirdi ve konuya ilişkin açıklama yapmadı.
Pfizer hisselerinin değeri, borsada işlemler başlamadan önce yüzde 1,4, BioNTech hisseleriyse yaklaşık yüzde 2 oranında düştü