Amerika-Suriye ilişkileri son dönemde yaşanan bazı gelişmelerden dolayı gerginliğini koruyor. Bir süre önce Irak’ın kuzeyinde terör faaliyetlerinde bulunan bir Suriyeli tutuklandı. Ardından da Amerika, Irak sınırını denetleyemediği için Suriye’yi eleştirdi. Bu gelişmeler, Obama yönetiminin Şam hükümetine yönelik diplomatik açılımları konusunda soru işaretlerine yol açtı.
Başkan Obama Ocak’ta göreve başladığından bu yana Suriye’yle temkinli bir şekilde yakınlaşmaya çalışıyor. Eski Başkan Bush döneminde Şam hükümeti hem Amerika, hem de uluslararası toplum tarafından yıllarca dışlanmıştı.
Amerika’nın Ortadoğu özel temsilcisi George Mitchell’ın yakında Suriye’yi ziyaret edeceği yolundaki haberler, Washington’un İsrail ve Suriye arasında kesilen barış görüşmelerini yeniden canlandırmaya çalışabileceği konusunda yeni umutlar doğurdu.
Ürdün Kralı Abdullah birkaç gün önce, Amerika’nın yeni bir Ortadoğu barış girişimi hazırladığını söylemişti.
Suriye’nin Washington büyükelçisi İmed Mustafa, geçen hafta George Mitchell’ın Suriye vizesi için başvurduğunu açıklarken, Amerika Dışişleri Bakanlığı sözcülerinden Robert Wood, ziyaretin hemen gerçekleşmeyebileceğine dikkati çekti.
Dışişleri Bakan yardımcılığına vekalet eden Jeffrey Feltman ve Ulusal Güvenlik Konseyi yetkililerinden Daniel Shapiro bu ay başında Şam’a gitti. Barack Obama’nın, başkanlık görevine başladığında aralarında İran ve Suriye gibi ülkelerin de bulunduğu Ortadoğu ülkeleriyle teması arttıracağını açıklamasından bu yana Feltman ve Shapiro Şam’ı ikinci kez ziyaret etti.
Amerika’nın 2003 yılında Irak’ı işgali ve 2005 yılında Lübnan’da eski başbakan Refik Hariri’ye düzenlenen suikastın ardından Washington-Şam ilişkileri bozuldu. Hariri suikastından Suriye sorumlu tutuldu, ama Şam hükümeti iddiaları yalanladı. Hariri’yi hedef alan bombalı saldırının düzenlendiği 2005 Şubatı’ndan bu yana Amerika Şam’da büyükelçi bulundurmuyor.
Oklahoma Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Merkezi’nden Joshua Landis, Syria Comment adlı bir İnternet sitesinin yöneticisi. Landis, hem Amerika hem de Suriye’nin hayal kırıklığı içinde olduğunu söylüyor. Başkan Obama’nın bir süre önce Suriye’ye yaptırımları uzatma kararı aldığını hatırlatan Landis, bunun Şam hükümeti için sürpriz olmadığını söylüyor. Landis’e göre, Şam hükümetini asıl rahatsız eden unsur, kendilerine yaklaşımda yumuşama olmaması. “Amerikalılar Suriye’den bazı adımlar atmasını bekliyor ve Irak sınırında güvenliği arttırmasını istiyor,” diyen Landis, Suriye’nin de kendi beklentileri olduğuna dikkati çekiyor. Suriye’nin Amerika’dan Şam’a yeniden büyükelçi atamasını istediğini belirten Landis, Suriyelilerin asıl kaygısının, kendilerinden çok şey istenmesine rağmen, Amerika’nın bunun karşılığında kendilerine fazla bir şey vermemesi olduğunu kaydediyor.
Merkezi Beyrut’taki Carnegie Ortadoğu Barış Merkezi’ni yöneten Paul Salem, Suriye’nin asıl isteğinin, İsrail’in Golan Tepeleri’nin iadesi olduğunu söylüyor. “Suriye’nin İsrail’le barış görüşmelerini başlatmasının ana nedeni Golan Tepeleri’ni geri almaktı,” diyen Salem, İsrail hükümetinin ilgisiz tavır sergilemesinin bu süreci gölgelediğini savunuyor. Uzman, İsrail’in bu ilgisizliğinin ve Golan Tepeleri’ni işgale devam etmesinin, Suriye’nin Amerika’yla ilişkilerine de yansıyabileceğini öne sürüyor. Öte yandan Paul Salem, Amerika’nın Suriye’yle ilişkileri geliştirme konusunda aceleci davranmadığını belirtiyor.
Salem, “Amerika Suriye’ye açılımlarında tamamen olumlu değil ve birçok konuda kaygıları var,” diyor. Paul Salem, “Obama, Suriye’nin bölgesel politikaları konusundaki gerçek değişimin İsrail’in bazı ödünler vermesiyle gerçekleşebileceğinin farkında,” diyor.