Amerikalılar işyerlerini, arabalarını hatta evlerini paylaşmaya başladı. Buna paylaşım ekonomisi deniyor ve herkesin iş yapma tarzını değiştiriyor. Ancak hükümet denetçileri bu değişikliğe kuşkuyla yaklaşıyor. San Francisco’dan Mike O’Sullivan’ın haberi.
San Francisco’da bisiklet ya da araba kiralayabilirsiniz. Uber ya da Lyft şirketlerinin araçlarını kullanabilirsiniz. Lyft’in arabalarının önünde sembol olarak bıyık oluyor ve araç sahipleri taşımacılık yaparak para kazanıyor. Lyft’ten Emily Castor şirketin 60 Amerikan kentinde hizmet verdiğini söylüyor: “Bu ailelerin çocuklarına yapmayın dediği şey. Çocukken yabancıların arabalarına binmemeyi öğreniriz. Biz ise şimdi herkesten bunu yapmasını istiyoruz.”
Birçok genç bu hizmetlerden yararlanıyor. Bunlardan biri Stanford Üniversitesi öğrencisi Sam Mercer: “Hem zamandan hem paradan tasarruf ediyorum. Ödemeyi de arkadaşlarla paylaşıyoruz.”
Paylaşımcı yaklaşımda sahip olmaktan çok erişim kolaylığı önemli. Susan Shaheen Berkeley Üniversitesi ulaştırma uzmanı:“Bir kişinin özel aracı veya kiralık arabasıyla olan ilişkisini alıyor ve bunu değiştiriyor.”
Feastly paylaşım sayfasınının kurucusu Noah Karesh, şirketin yemek yapmayı sevenlerle midesine düşkün kişileri birleştirdiğini ve amatör şeflere de para kazanma fırsatı sunduğunu söylüyor:
“Küçük bir adadan Amerika’da bulamayacağınız Filipin yemekleri alabilir ya da daha doğada yürüyüş yaparken toplananlarla yapılan bir yemek tercihiniz olabiliyor.”
İş sahipleri ve girişimciler de San Francisco Chronicle gazetesinin binasında bir bölümü paylaşıyor.
Bisiklet meraklıları ise ya dolap paylaşıyor ya da bikelink.org’dan bisiklet kiralıyor. Şirketin kurucusu Steven Grover: “Hem arada bir binenler, hem de bisiklet tutkunları kullanıyor çünkü üyelik aidatı yok. Kış aylarında binmiyorsanız BikeLink’e para vermiyorsunuz.”
Paylaşım ekonomisinin parçası olan yüzlerce kişi geçenlerde San Francisco’da buluştu. Yatırımcıların da katıldığı toplantılarda bu sektördeki fırsatlar ve zorluklar konuşuldu. Paylaşım grubu Peers.org’dan Natalie Forster hareketin internetteki tanışmalar sayesinde ortaya çıktığını söylüyor: “Bu, kar amacı gütmeyen kurumlar ya da şirketlerin ötesinde farklı bir ekonomik yapı, isteyenlerin başlattığı bir ekonomi.”
Bu ekonomi tüketicilerin beğenisine dayanıyor. Kullanıcılar hizmetlere not veriyor ve deneyimlerini yazıyor.
Bundan herkes memnun değil. Otel sahipleri, Airbnb gibi ev paylaşım sitelerinin denetimsiz otelleri teşvik ettiğini söylüyor. Kiralık araba paylaşım siteleri ise düşük denetimle taksi hizmeti sağlamakla suçlanıyor. Yerel yetkililerle eyalet denetçileri ve birçok ülkede hükümetler bu yeni sorunları teker teker ele almakla meşgul.
