1992 yılında Sovyetlerle savaşan Afgan mücahitler komünist Devlet Başkanı Necibullah’ın hükümetini devirerek Kabil’i ele geçirdi. Bu mücahitlerin bazıları şimdi Taleban’a üye. NATO, 2001 yılında Taleban hükümetini devirdi ve devlet başkanlığının Hamit Karzai’ye geçmesini sağladı.
Ancak bir çok uzman şu anki Afgan savaşının aynı şekilde bitmeyeceğini, Taleban’la iktidar paylaşımı konusunda anlaşma sağlanabileceğini belirtiyor.
Uzmanlar bu sürecin başladığını da söylüyor.
Amerika Barış Enstitüsü’nden Daniel Serwer sonucun Afganistan’ı Lübnan’a benzer bir ülkeye çevirebileceğini belirtti: Bir çözüm üzerinde anlaşmak isterseniz bu çözümün hangi temel üzerinde müzakere edilmesi gerektiğini anlamanız lazım. Bir olasılık Taleban’ın Afganistan’da yerel iktidara dahil edilmesi. Bu da Hizbullah tarzı bir çözüm demek. Hizbullah Lübnan’da bazı bölgeleri idare ediyor.
İsyancılarla mücadele konusunda uzman David Kilcullen Irak’ta General Petraeus ve eski dışişleri bakanı Condoleezza Rice’a danışmanlık da yaptı. Kilcullen Hizbullah’ın Lübnan’da siyasi bir kurum olarak işlediğini ve terörist örgüt olarak görülmediğini söylüyor.
Uzman Afganistan’da savaşın müzakereyle sonuçlanmasını bekliyor: Müzakere etmekte yanlış bir durum yok. Bugüne kadar birçok isyancı hareket müzakere edilmiş bir sonuca bağlanarak çözümlendi. Ancak müzakere masasında güçlü taraf siz olmalısınız. Şu anda Afganistan’da güçlü olan taraf biz değiliz. Ancak bazı El Kaide ve Taleban üyeleri bizi güçlü görüyor ve müzakere sürecine dahil edildikleri takdirde bu örgütlerle bağlarını koparma konusunda istekli olduklarını söylüyorlar.
Başkan Barack Obama gelecek Temmuz ayında koşullar uygun olursa Amerikan askerlerini Afganistan’dan çekmeye başlayacak. Amerikalı yetkililer Afgan askerlerinin, ülkenin güvenlik sorumluluğunu üstleneceğini umuyor.
Ulusal güvenlik uzmanı Larry Goodson halka açıklanan takvimlerin sorun yaratabileceğini söylüyor: Ortaya takvim koyduğunuzda askeri açıdan güçlü ele sahip olarak müzakere edebilmek kolay değil. Zaman hızla daralıyor ve herkes çekilmeyi bekliyor. Eğer Sovyetler ya da Moğollar gibi halkı kırıp geçirmeye hazırsanız o zaman durum başka.
Karzai hükümetiyle Taleban arasında etkili müzakerelerin başladığı iddiaları henüz doğrulanmış değil. Taleban Afganistan’da yabancı askerler olduğu sürece müzakere masasına oturmayacağını söyledi. Ancak örgüt, merkezi hükümetle uluslararası birliklerin etkili olmadığı yerlerde yerel yönetimler kurmaya başladı. Larry Goodson Taleban’ın uzun vadeli bir bakış açısına sahip olduğu görüşünde.: Eski Taleban’a bakalım. Dünyanın en kötü yöneticileriydiler. Hiçbir başarı kazanamadılar. Hiçbirşey yapmak istemediler. Şimdiyse Karzai’nin bıraktığı boşlukları doldurmaya çalışan liderler var.
New American Security adlı kuruluştan David Kilcullen İran’ın Hizbullah’ı Lübnan’da nüfuz sahibi olabilmek için desteklediğini söylüyor. Aynı şekilde Pakistan da Taleban’a destek veriyor: Pakistan’da militanları dış politika aracı olarak kullanma alışkanlığı var. Bunu eskiden beri görüyoruz. Bu bir gecede vazgeçilecek bir alışkanlık da değil. Bu militanlarla ilişki bir anda kesilemez. Bence Afganistan’da halkın Taleban’ı desteklemesinin bir nedeni de bu.
Uzmanlar Hindistan’ın Afganistan’da etkili olabilmek için çalıştığını ve bu durumun da Pakistan’ı rahatsız ettiğini söylüyor.
