TBMM’de milletvekili dokunulmazlıklarıyla ilgili anayasa değişikliği teklifindeki görüşmelerde, CHP, “Saray’ın teklifine hayır” anlayışıyla HDP ile birlikte “ret” oyu vererek süreci etkiledi. Ancak AKP - MHP işbirliğiyle “kabul” oyu cephesi, az sayıda fire verdi ve anayasa değişikliğini halk oylamasına taşıyacak 330 oy barajı aşıldı.
TBMM Genel Kurulu’nda anayasa değişikliği “313 sıra sayılı kanun teklifi” olarak gündeme alındı. TBMM’de dün saat 17.16’da başlayan AKP’nin 2 maddelik anayasa değişikliği teklifiyle ilgili görüşme maratonu bugün saat 01.58’te tamamlandı.
TBMM’deki görüşmelerde ilk hamle, saat 19.00’da TRT üzerinden televizyon yayını biteceği için gündemdeki gensoru önergesinin geri çekilmesiyle yaşandı. HDP, Ekonomi Bakanı hakkındaki gensoru önergesini geri çekme hamlesiyle, TRT yayını devam ederken dokunulmazlıklar tartışmasına başlanmasını sağladı. Bunun nedenini HDP Grup Başkanvekili İdris Baluken, “Önemli bir gensoru görüşmesi var ve yine dokunulmazlık kılıfı adı altında aslında muhalefeti tamamen tasfiye etmeyi amaçlayan bir geçici Anayasa değişikliği görüşmesi olacak. O nedenle, muhalefeti tamamen tasfiye etmeyi amaçlayan bir yasal düzenleme, Anayasa düzenlemesi burada görüşülürken muhalefetin normal denetim mekanizmaları işliyormuş gibi bir görüntü vermenin doğru olmadığı kanaatine vardık” diyerek açıkladı.
Teklif ilk önce geneli itibariyle görüşüldü
TBMM’deki görüşmelerde, Bakanlar Kurulu’ndan katılamayan isimler söz konusuydu, ancak bakan olmalarından kaynaklı olarak teamül gereği vekalet bırakma hakkı devreye girdi. Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Sema Ramazanoğlu, Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak adına vekaleten oy kullanıldı.
Bu arada TBMM’deki sandalye dağılımına göre ise; AKP’nin 317, CHP’nin 133, HDP’nin 59 ve MHP’nin 40 milletvekili var. Bağımsız olarak ise eski CHP’li Aylin Nazlıaka bulunuyor. Ancak oylama sonuçlarında AKP; TBMM Başkanı İsmail Kahraman’ın oy hakkı olmaması ve bugünkü Başkanvekili Ahmet Aydın kürsüde oturumu yönetmesinden dolayı oy kullanamadığı için 315 sandalye olarak hesaplanmakta.
Her kanun teklifinde olduğu gibi anayasa değişikliği öncelikle geneli itibariyle tartışıldı. AKP’nin anayasa değişikliği teklifiyle ilgili ilk önce genel üzerinde görüşmeler sona erdikten sonra 19.42 ile 20.52 oylama yapıldı. Teklif geneliyle ilgili ilk oylamaya, 536 katılım oldu. Sonuçta, 348 kabul, 155 red, 8 çekimser ve 25 boş oy çıktı. Dolayısıyla 348 kabul cephesi karşısında 188 oy vardı.
İlk oylamada, CHP’den Birol Ertem, Deniz Baykal, Gürsel Erol ve Muharrem İnce yoktu. Bu isimlerden Gürsel Erol, bugün yazılı açıklama ile anayasa aykırı bir düzenlemeye ilişkin oylamaya katılmayacağını ilan etmişti. Muharrem İnce’nin ise CHP Grubu’na mazeret bildirdiği ve “izinli” olduğu öğrenildi. HDP’den Erdal Ataş, Ali Alatan, Faysal Sarıyıldız, Tuğba Hezer Öztürk, Aycan İrmez, Nihat Akdoğan ve (yemin etmediği için hiçbir oturumda bulunmayan) Leyla Zana oylamaya katılmadı. AKP’den ise Halil Özcan mazeret bildirerek “izinli” idi. MHP’de ise eksik isim yoktu. Bu tablo itibariyle CHP’den 129 vekil, HDP’den 57 vekil ve AKP’den ise 314 vekil ile 1 bağımsız salondaydı.
İlk oylama sonucuna göre; HDP’li 52 milletvekilinin yanı sıra “ret”, “çekimser” veya “boş” oy kullandıkları varsayılan CHP’li 129 vekil ve 1 bağımsız vekil dikkate alındığında, 182 sayısı ortaya çıktı. Ancak teklif lehinde olmayan oy toplamı 188 olduğuna göre; AKP ile MHP’nin oluşturduğu “kabul” cephesinde 6 fire verildiği hesabı yapıldı.
Bu noktada; gizli oylama olması bakımından AKP ile MHP’den daha fazla fire olması gibi CHP’den de teklif lehinde oy verilmesi ihtimalleri de söz konusu. Özetle, fire gerçekte hangi siyasi partiye ait diye kesin bir sonuca varılması gizli olmaya aykırı.
1. madde oylaması
Anayasa değişikliği teklifi geneli üzerinde 348 kabul oyuyla birlikte görüşülmesi lehinde yeterince oya ulaşıldı. Böylece 1. maddeye ilişkin görüşmeler yapıldı ve ardından saat 23.03’te oylamasına geçildi. Bu sefer, CHP’de salonda olmayan vekil sayısı 10’a yükseldi, HDP’de ise 6’ya düştü. AKP’den yine 1 vekil yoktu.
Saat 23.58’de tamamlanan oylamaya katılım 531 milletvekili oldu. 1. madde üzerindeki oylama sonucunda; 350 kabul, 148 ret, 5 çekimser, 27 boş ve 1 geçersiz oy çıktı. Dolayısıyla 350 kabul cephesi karşısında 181 oy vardı.
Birinci madde üzerindeki sonuçlara göre; HDP’li 53 milletvekili ile birlikte CHP’li 123 vekil ve 1 bağımsız vekil dikkate alındığında, 177 sayısı ortaya çıktı. Ancak 1. madde lehinde olmayan oy toplamı 181 olduğuna göre; AKP ile MHP’nin oluşturduğu “kabul” cephesinde 4 fire verildiği hesabı yapıldı.
2. madde oylaması
İkinci madde üzerindeki oylamaya saat 01.18’de geçildiğinde ise salonda bulunmayan CHP’li vekil sayısı 12 oldu. Bu nedenle saat 01.36’da tamamlanan oylamaya katılım 529 milletvekili olarak kayda geçti.
2. madde üzerindeki oylama sonucunda; 357 kabul, 149 ret, 6 çekimser ve 17 boş oy çıktı. Dolayısıyla 357 kabul cephesi karşısında 172 oy vardı.
İkinci madde üzerindeki sonuçlara göre; HDP’li 53 milletvekili ile birlikte CHP’li 121 vekil ve 1 bağımsız vekil dikkate alındığında, 175 sayısı ortaya çıktı. Ancak 2. madde lehinde olmayan oy toplamı 172 olduğuna göre; AKP ile MHP’nin oluşturduğu “kabul” cephesinde hiç fire verilmediği hesabı yapıldı. Buna karşılık CHP’den 2 oyun “kabul” olduğu iddiası gündeme geldi.
Bu oylama ardından teklife ilişkin görüşme maratonu saat 01.58’de sona ererken; ikinci tur için TBMM Genel Kurulu’nun cuma günü saat 10.00’da toplanması kararlaştırıldı.
Kavgasız görüşmelerde neler oldu?
TBMM’de 8 saati aşkın görüşme maratonunda, teklif Anayasa Komisyonu’nda görüşülürken yaşanan yumruklu, tekmeli kavga sahneleri yaşanmaması günün sevindirici gelişmesi olarak yorumlandı. Meclis’teki 4 siyasi parti grup başkanvekillerince sıkça “sakinleşme” yönünde kendi vekillerine uyarılar yapıldığı gözlemlendi. Ancak CHP Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’na yönelik olarak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı savunduğu sırada “Edep yahu” gibi çıkışlarıyla Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’ın tansiyonu sıkça yükseltmesi dikkat çekti.
Sonuçlar itibariyle Kılıçdaroğlu’nun “Evet oyu vereceğiz” açıklaması aksine CHP’li vekillerce teklife karşı cephede oy kullanılması göze çarptı. Ancak CHP’lilerce kürsüden yapılan konuşmalar dinlendiğinde teklife yönelik “Saray’ın talebi” yaklaşımıyla eleştiriler ön plandaydı. CHP’de, Fikri Sağlar’ın da ifadesiyle “100’ün üzerindeki vekil hayır duruşu sergiledi” ve anayasayı geçici maddeyle askıya alma girişimine karşı çıkmayı tercih ettiğini beyan etti. Ayrıca Kılıçdaroğlu, Amerika’nın Sesi’nin görüşmeler öncesinde CHP’li vekillerce nasıl oy kullanılacağıyla ilgili sorusu üzerine, “Gizli oylama” yanıtını vermişti.
CHP’li Bülent Tezcan’ın kürsüden Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın geçmişte dokunulmazlıklar lehine sözlerini anımsatması AKP’liler arasında polemiğe de yol açtı. “Saray’ın fedaisi değiliz” diyen Tezcan’ın sözlerine karşılık AKP’li Naci Bostancı ısrarla terörle mücadele ettiklerini savundu. Ancak CHP’li Aytuğ Atıcı’dan “Gerektiği zaman teröristi kucakladınız” tepkisi geldi.
HDP’nin, “Saray darbesi” tezini işlediği dokunulmazlıkları kaldırmaya dönük teklife CHP’den de tepki gösterildi.
AKP’li Bülent Turan’ın konuşmasında bir vekil aracında bomba bulunduğu iddiasını gündeme taşımasıyla HDP’li Ertuğrul Kürkçü başta olmak üzere HDP’den “Yalan, yalan” itirazları yükseldi. HDP’li İdris Baluken, Turan’a silah yüklü MİT tırlarını anımsatarak grup adına yanıt verdi. AKP’li Turan, CHP’yi de kafa karışıklığı yaşamakla suçlayınca da kendisine yolsuzluk iddiaları anımsatıldı. Ancak Turan, Twitter’da da “TerörDestekçisiCHP” etiketiyle paylaşımlar ile ana muhalefet partisini suçlamayı sürdürdü.
MHP ise, terörle mücadele kapsamında milliyetçilik yaklaşımıyla teklife evet diyeceklerini anlattı.
Özetle, tartışmalar sırasında gerilimler yaşanmakla birlikte vekiller arasında kavgaya mahal verilmeden görüşmeler tamamlanabildi.
Gizli oylama mı demiştiniz?
TBMM’de bugünkü maratonda en dikkat çekici anlar ise oylamalar sırasında yaşandı. Oylama için üç renk oy pusulası hazırlanmıştı. Beyaz renk “kabul”, kırmızı renk “ret” ve yeşil renk ise “çekimser” oyu temsil ediyordu. Gizli oylama, açık sayım esasına dayalı süreçte TBMM’de oylama esasıyla çelişkili fotoğraflar verildi.
AKP’li milletvekilleri tarafından CHP Lideri Kılıçdaroğlu’nun adeta göz hapsinde tutulması, oy kullanımı sırasında fotoğraf çekilmeye çalışılması ve arkasından oy kullandığı kabine girilmesi dikkat çekti. Bu durum TBMM teamüllerinde geçmişte pek benzerine rastlanmamış görüntüler doğmasına yol açtı. AKP’li vekillerden bazıları Kılıçdaroğlu’nun “ret” oyu kullandığı iddiasına dair Twitter mesajları da paylaşıldı.
AKP’li bazı milletvekilleri ise, geçtiğimiz yıllardaki kritik oylamalarda da görüldüğü üzere oy pusulasını gösterme yöntemini uyguladı. Ellerinde kırmızı ve yeşil oy pusularını objektiflere gösteren AKP’li vekiller, beyaz oyu içerdiği iddiasındaki zarflarını ise kutuya attı. Bazı kadın vekiller, bu şekilde topluca poz da verdi.
Davutoğlu ve AKP Grubu ilişkisi
Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun görüşmeler sırasında Hükümet sıralarına oturmaması ve bunun yerine milletvekilleri yanında oturmayı tercih etmesi günün en ilgi çekici tavırlarından birisiydi.
Ayrıca Davutoğlu’nun ilk iki oylama sırasında yalnız fotoğraflar vermesi, AKP’li vekillerce çekilen toplu karelere davet edilmediği görüntüsü ve bunun sosyal medyadaki paylaşımlara yansıması göze çarptı. Bunun ardından AKP Grubu’nun son oylama için salona girdiğinde Davutoğlu’nu alkışlaması ve sonrasında oy kullanırken birlikte fotoğraflar çekinilmesi de gözlendi.
Günün ilgi çekici tavırlarıyla ilgili diğer isim ise Başbakan Yardımcısı, AKP’li Tuğrul Türkeş oldu. Türkeş’in, ilk saatlerde adı Başbakan adaylığı için geçen Binali Yıldırım ile “selfie” çekimi yaptığı görüldü. Son oylamanın ardından ise Türkeş’in, kabinedeki görevi için ayrıldığı parti sıralarına gitmesi ve eski lideri MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli ile samimi görüntüsü dikkat çekti.
