Amerikan Kongresi’nin Kasım ayında gündemine aldığı bir yasa tasarısı Amerikan Kızılderili kabilelerine Türk şirketleriyle federal hükümetin onayına gerek kalmadan ticaret yapma imkanı sunuyor. Tasarı Temsilciler Meclisi Doğal Kaynaklar Komisyonu’ndan geçti. Önümüzdeki haftalarda yeniden Temsilciler Meclisi’nin takvimine alınması umulan tasarı yasalaşırsa, Türk şirketleri, sayıları altıya kadar çıkabilecek yerli kabileyle İçişleri Bakanlığı’nın onayı gerekmeden doğrudan ticari ilişki kurabilecek.
Kabile yönetmelikleri çerçevesinde hazırlanacak anlaşmalar sonrasında Türk şirketleri kiraladıkları arazilerde hem yatırım yapabilecek hem de şirket kurabilecek.
Kira sözleşmelerinin şartları neler?
Altı Amerikan kabilesi şu anda belirlenmiş değil, ancak tasarı yasalaşırsa, Amerika İçişleri Bakanlığı federal düzeyde tanınmış olan kabilelerden başvuruda bulunmalarını isteyecek ve içlerinden en uygun olanını seçecek.
Tasarının içeriğini ve hukuksal boyutunu değerlendiren merkezi Washington’daki Butzel Long Tighe Patton şirketinin avukatlarından Efe Poturoğlu tasarıda kira sözleşmeleri için altı şart bulunduğuna dikkati çekiyor.
Poturoğlu, bu şartları şöyle sıralıyor:
- Sözleşmelere sadece Türkiye’de kurulmuş şirketler girebilecek.
- Kira anlaşmaları tasarı yasalaştıktan sonra en geç bir sene içinde yapılabilecek.
- Arazi anlaşmalarının mineral kaynakların bulunması ve çıkarılması alanında yapılması yasak. Sınırlama, federal hükümetin yerli kabilelere ait arazilerdeki doğal kaynakları korumak istemesinden kaynaklanıyor.
- Karşı tarafın mutlaka kabile olması gerekiyor, kişilerle anlaşma yapılamıyor.
- Kira anlaşmalarının ABD İçişleri Bakanlığı tarafından onaylanacak kabile yönetmelikleri çerçevesinde yapılması gerekiyor.
- Kira sözleşmelerinin süresi en fazla 25 yıl olarak belirleniyor. Ancak istisna olarak kira anlaşmalarının içine iki kez daha uzatılması seçeneği eklenebilecek. Bu durumda kira sözleşmelerinin süresi 75 yıla uzatılabiliyor.
Butzel Long Tighe Patton şirketinin avukatlarından Efe Poturoğlu “Tasarıda, ne tür şirketlerin bu uygulamadan yararlanacağı belirlenmemiş, bu bakımdan herhangi bir kısıtlama yok,” diyor.
İnşaat ve hizmet sektörüne yeşil ışık
Poturoğlu, “Tasarı yasalaşırsa imalat ve hizmet alanındaki tüm şirketlere olanak sunuyor, ama ben, en fazla konut, altyapı, otel ve alışveriş merkezleri ile yenilenebilir enerji alanlarında bu anlaşmaların yararlı olabileceği görüşündeyim,” diyor.
Temsilciler Meclisi Doğal Kaynaklar Komisyonu’ndan geçen tasarı taraflar arasına doğabilecek anlaşmazlıklarda yerli kabilelerin mahkemelerini yetkili kılıyor. Yani bir Türk şirketi ile iş yaptığı yerli kabile arasında anlaşmazlık çıkarsa, Amerikan federal ve eyalet mahkemeleri konuya taraf olmuyor.
Avukat Efe Poturoğlu, “Bu aslında Türk şirketleri açısından bir dezavantaj, ama Türk şirketleri hukuki haklarını korumak için kira sözleşmelerine bazı maddeler ekleyebilir; mesela anlaşmazlıkların arabuluculuk ve tahkim kararıyla çözülmesine dair hükümler koyabilirler,” diyor.
Poturoğlu, yerli kabilelerle iş yapan Amerikalı şirketlerin de bu yola başvurduğunu söylüyor.
Türk hükümetinin de desteklediği 2362 sayılı ”Amerikan Yerlileri Ticaret ve Yatırım Yasa Tasarısı”nın yasalaşması ve bu düzenlemenin başarılı sonuç vermesi durumunda diğer ülkelerle de benzer uygulamalara gidilmesi bekleniyor.
