Türkiye’de 21 Mart’tan bu yana işletmeci kararıyla kapalı olan alışveriş merkezleri ile İçişleri Bakanlığı genelgesi doğrultusunda kapalı kalan berber ve kuaför gibi işyerleri kapılarını açtı. Ancak hem Corona virüsü salgını hem de ekonomi kaynaklı endişeler sürüyor.
Başkent Ankara'da “normalleşme takvimi” uyarınca, 21 Mart’tan bu yana sadece süpermarket ve eczane hizmeti sunmakta olan alışveriş merkezleri (AVM’ler), Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 4 Mayıs’taki açıklamasıyla birlikte açılma kararı aldı. Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği’nin tavsiye kararı uyarınca kapanma kararı almış olan AVM’lerden bazıları ise 1 Haziran’ı beklemeye karar verdi. Alışveriş merkezlerinin bazıları da Ramazan ayı bitimindeki bayram günlerini kapalı geçirdikten sonra açılmayı planlıyor.
Kapılarını açan AVM’lerde bulunan uluslararası ve ulusal markalara ait zincir mağazalardan bir kısmı ise açılmamayı tercih etti. Pek çok marka 1 Haziran’da açılmayı planladıklarını açıkladı.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 6 Mayıs’taki açıklamasında hükümet kararıyla kapanmamış bu işletmelerle ilgili yayımlayacakları rehberdeki kurallara uygun şekilde açılış yapılması gerektiğini ifade etmişti.
Açılma kararı alan AVM’ler, girişlerde ateş ölçümü, içeride mutlaka maske takılması, tek yönlü insan trafiğinin ve sosyal mesafenin sağlanmasına yönelik işaretlemeler gibi önlemleri de hayata geçirdi.
VOA Türkçe, Ankara’da kapılarını açan AVM’lerden birinde alışveriş yapanlara mikrofon uzattı. AVM'ye gidenlerin bazıları salgın endişesi olmakla birlikte salgın öncesinde alınmış ürünü değiştirmek, iki aylık süreçte ortaya çıkan kıyafet ihtiyacını karşılamak gibi gerekçelerle alışverişe geldiklerini anlattı.
Özellikle bebek ve çocukların hızlı büyümeleri sebebiyle, AVM içerisindeki açılma kararı alan bebek ve çocuk ürünleri mağazaları için gelenler çoğunluktaydı. Bazıları ise, elektronik ihtiyaçları için mağazalara geldiklerini ifade etti.
AVM müşterilerinden bazıları salgın nedeniyle endişeli olduklarını ancak ateş ölçümü, sosyal mesafe uyarıları gibi önlemlere uyuldukça sıkıntı yaşamayacaklarını düşündüklerini aktardı. Bazıları ise AVM gibi mekanlar için alınan açılma kararının erken alındığını belirtmekle birlikte, bazı ihtiyaçlar için alışverişe gitmek durumunda kaldıklarını dile getirdi.
"AVM’lerin havalandırma sistemleri sakıncalı değil"
VOA Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği Başkanı Hüseyin Altaş' a göre, AVM'lerdeki havalandırma sistemlerine ilişkin endişe duyulmasına gerek yok. Altaş, bunların 2000’li yıllarda yapılan modern yapılar olduğunu belirtti.
Son günlerde AVM’lerdeki havalandırma sistemleri üzerine yanlış bilgiler de paylaşıldığını kaydeden Altaş, Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği üyesi AVM’lerde temiz hava ile havalandırma yapılabildiğini ve bu süreçte kesinlikle bu şekilde havalandırma yapılacağını ifade etti.
Mevsimsel bir avantaj bulunduğuna da işaret eden Altaş, bugünlerde temiz hava sirkülasyonuyla rahatlıkla AVM’leri havalandırabildiklerini ve bazı AVM’lerde 1 Haziran’a değin gerekli hazırlıkların tamamlanacağını vurguladı.
"Müşteri sayısına bağlı ekonomik kayıp devam edecek"
AVM işletmecileri olarak, Mart-Nisan ve Mayıs ayları için üç aylık dönemde kira almadıklarını belirten Altaş, bunun yıl sonu cirosunda yüzde 30’luk kayıp anlamına geldiğini ve bu dönemde yeterince müşteri gelemeyeceği için ekonomik kaybın devam edeceğine dikkat çekti.
Pazartesi günü İstanbul’dan yansıyan AVM’lerdeki kuyruk görüntülerine tepki gösteren Altaş, kuyrukların doğalgaz ödemeleri ve banka ATM’leri için oluştuğunu tespit ettiklerini kaydetti.
AVM’leri işletmeciler olarak herhangi bir kar amacı güderek açmadıklarını vurgulayan Altaş, amaçlarının Türkiye’nin ekonomisine katkı vermek olduğunu, AVM’lerden bazılarının küçük işletmelere de ev sahipliği yaptıkları için açılma kararı aldığını belirtti.
Berber, kuaför ve güzellik salonları gelir kaybı kaygısı yaşıyor
İçişleri Bakanlığı’nın kararıyla 21 Mart itibariyle kapatılmalarına karar verilmiş olan berber, kuaför ve güzellik salonları da Pazartesi günü kapılarını açtı.
Ankara’da kapılarını açan işletmelerin çoğu, metrekare olarak alanları küçük olduğu için bazen saatler sürebilecek işlemler için içeride tek müşteri bulunması gibi kurallar yüzünden sıkıntı yaşayacaklarını düşünüyor.
Pek çoğu, yeterli sayıda müşteri olmaması halinde maaşları ödeyemeyecekleri kaygısıyla yarı-zamanlı çalıştırdıkları personelini geri çağıramamış. Bu işletmeler, kısa çalışma ödeneği gibi devletin sunduğu imkanlardan yararlandıklarını, yine de kira ve stopaj gibi giderler nedeniyle yeterince gelir elde edemediklerini vurguluyor.
VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Berber Abdullah Hürgenç de, iki aydır dükkanını açmadığını ve zor günler geçirdiklerini belirterek, devletin yardımlarıyla ancak belirli bir noktaya kadar durumu idare edebildiklerini söyledi.
“Kendi imkanlarımızla çalışıyoruz. Elimizden geldiği kadar müşteriler, aileler ve kendimiz için dikkat ediyoruz. Ancak bunun da maddi yükü var” diyen Hürgenç, bayram gününe kadar giderlerini karşılayacak kadar gelir elde edebilecekleri konusunda umutlu değil.
Hürgenç, “Zaten hafta sonları sokağa çıkma yasağı var. Biz devletimizden yardım istiyoruz. Bu işi yapmak istiyoruz. Devletin himayesinde çalışmaya razıyım” dedi.
Kuaför Fatih Kurt ise, esnaf odasına kayıtlı olmayan ancak ticaret odasına kayıtlı olan şirketler için banka kredisi alabilmeleri konusunda yardımcı olunması gerektiğini ifade etti.
Müşteri sayısında azalma olacağı için yeterli düzeyde gelir elde edemeyeceklerini ifade eden Fatih Kurt, kapalı oldukları dönemde dükkan sahiplerinin kira almama kolaylığı sağladığını ancak şimdi açıldıkları için bu kolaylığın olmayacağını dile getirdi.
