Birleşmiş Milletler 70. Genel Kurulu, rekor sayıda devlet ve hükümet başkanının katılımıyla gerçekleşmiş, ilk kez Papa’yı ağırlamış, gündeminde yer alan mültecilerin dramı, Suriye, IŞİD terörü ile ilgili tartışmalar ile tüm dünyanın ilgisini çekmişti. Yoksulluk ve açlığı bitirecek, insanlığa daha iyi bir dünya yaratacak 17 maddelik yeni ‘2030 hedefleriyle’ Birleşmiş Milletler özellikle yoksul ve az gelişmiş ülkelerin yeniden umudu oldu. BM’den reform, değişim, daha etkili küresel rol bekleyen ülkelerin çoğunluğu da son genel kurulda yaşanan olumlu gelişmelerin ardından BM’nin iyi bir yolda olduğu konusunda kanısı güçlendi.
70. BM Genel Kurulunun sona erdikten üç gün sonra dünya gündemine bomba etkisi yaratan açıklama ise New York’ta Manhattan Bölge Federal Savcısı Preet Bharara‘dan geldi. “68. Dönem Birleşmiş Milletler Genel Kurulu Başkanı John Ashe kendini ve liderlik ettiği küresel kurumu çıkarları için sattı. Birleşmiş Milletler merkezli, boyutları küresel çapta olan bir rüşvet skandalını ortaya çıkardık. Bu soruşturma kapsamında sürpriz isimlerde ortaya çıkabilir” dedi. Savcı soruşturmanın kapsamının genişleyeceğini işaret edip, “Şu soruyu soruyoruz, rüşvet, BM’de iş yapmak için genelde kullanılan bir yöntem mi?”
‘Başka isimler sürpriz olmaz’
Uluslararası kurumun dünyada olumlu etki yaratmaya başladığı bir dönemde gelen bu açıklama ve tutuklamalar, BM’de şok etkisi yarattı. Manhattan Federal Savcısı Preet Bharara, soruşturmanın başka isimlere de yönelmesinin sürpriz olmayacağını vurguladı ve BM’de dönen rüşvet iddialarını takipçisi olacaklarını belirterek iddialarını şöyle sürdürdü: “BM 68. Dönem Genel Kurul Başkanı John Ashe ve Antigua’nın Dominik Cumhuriyeti BM Daimi Temsilcisi ile diğer dördü Çin’de iş yapan kişileri rüşvet suçlamasıyla ilgili tutukladık. Eğer suçlulukları ispat edilirse bu kanser ve yolsuzluk bazı ülkelerin yerel hükümetleri ve BM’de etki yaratacaktır. Bu kişiler kurdukları rüşvet ağıyla, BM’yi bir kazanç elde etmek kurumuna çevirmeye çalışmışlar.”
‘Genel Sekreteri ikna et’ rüşveti
Çinli işadamı Ng Lap Seng, BM 68.Dönem Genel Kurulu başkanı John Ashe’e ödediği 1,3 milyon dolar rüşvetin karşılığında Genel Sekreter Ban Ki-moon’u ve bazı bürokratları Çin’in Macau bölgesinde BM için yapmayı planlandığı yeni konferans merkezi için ikna etmesini istedi. Eski genel kurul başkanı John Ashe ise konuyla ilgili BM Genel Sekreteriyle bir kaç kez bir araya geldi, Çin’de yapılması planlanan konferans merkezinin planları BM bürokratlarına ve genel sekretere anlatıldı. BM geçtiğimiz Ağustos ayında Çin’in Macau bölgesinde konuyla ilgili Grand Hyatt otelinde düzenlenen toplantıya sponsor oldu. Çin’de düzenlenen toplantıya çok sayıda büyükelçi katıldı. Büyükelçilerden bazıları BM’nin Çinli işadamı Ng Lap Seng konferans merkezi projesine destek veren konuşmalar yaptı.
Rolex saat ve pahalı tatil tutkunu
Manhattan savcılığının hazırladığı iddianameye göre 61 yaşındaki BM eski genel kurul başkanı John Ashe’in Hong Kong’da 2013 - 2014 yılları arasında ünlü terzilere diktirdiği takım elbiselerine tam 59 bin dolar ödenmiş. 2014 yılında hediye olarak aldığı iki Rolex marka saatine fiyatı ise tam 54 bin dolar. Yine aynı yıl John Ashe’in lease yoluyla satın almış, lüks BMW X5 binek otomobilinin 40 bin dolarlık taksiti Çinli iş adamı tarafından ödenmiş. John Ashe, New York’un Dobbs Feryy bölgesinde bulunan lüks evinin bahçesine 30 bin dolara basketbol sahası yaptırtmış faturasını Çinli işadamı ödemiş. Çinli iş adamı, özellikle lüks tatillerden hoşlanan John Ashe ‘e bu konuda da oldukça bonkör davranmış, iddianameye göre, New Orleans’ta geceliği 850 dolara lüks otel odasının süit dairesinde kalmış, Güney Carolina eyaletinde özel bir tatil beldesine üyeliği için tam 69 bin dolar ödenmiş.
Altı kişi tutuklandı
Manhattan Federal Mahkemesi, BM eski genel kurul başkanı John Ashe ve Dominik Cumhuriyeti'nin BM Daimi Temsilci Yardımcısı Francis Lorenzo'nun da bulunduğu 6 kişiyi tutukladı ve hakkında rüşvet ve buna bağlı suçlamalarla dava açtı.
Gayrimenkul yatırımcısı Çinli işadamı Ng Lap Seng ve yardımcısı Jeff C Yin ile birlikte iki yıl içinde yalan beyanlarla ülkeye 4,5 milyon dolar soktuğu gerekçesiyle geçtiğimiz ay ABD gümrüğünde tutuklanmış ve ardından soruşturma başlatılmıştı.
‘Yolsuzluk BM’de genel bir yol değil’
Birleşmiş Milletler sözcüsü Stephane Dujarriç, Manhattan Savcısı’nın rüşvet iddialarını değerlendirdi. Dujarriç, “Yolsuzluk Rüşvet BM’de uygulanan genel bir yol değildir. Rüşvet soruşturmasıyla ilgili önceden haberimiz yoktu bizde basından öğrendik. John Ashe’in rüşvetle suçlanması nedeniyle BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon çok şaşırdı ve derin üzüntü duydu" dedi. Gazetecilerin iddialarla ilgili çeşitli sorularını da yanıtlayan sözcü, yetkilerle işbirliği içinde olduklarını sözlerine ekledi.
BM kulislerinde yeni iddialar
BM’de ortaya çıkan üst düzey rüşvet olayının ardından kulislerde de pek çok iddialar ortaya atılmaya başlandı. Çinli işadamı Ng Lap Seng’in genel kurul eski başkanı John Ashe ve Dominik Cumhuriyeti BM Daimi Temsilcisi dışında kurumun içerisinde görev yapan bazı ülke delegasyonu temsilcileri, büyükelçiler ve önemli pozisyonlarda bulunan bürokratlarla da çok yakın ilişkiler içerisinde olduğu belirtildi. Çinli işadamının South News adlı bir yayın organı kurduğu, internetten Birleşmiş Milletler haberleri yayınlayan bu medya kuruluşunun yönetim kurulunda çok sayıda emekli büyükelçiyi de maaşa bağladığı da iddia edildi.
Kofi Annan’da suçlanmıştı
BM tarihinde en büyük rüşvet iddialarını biri de Irak’a gıda karşılığında petrol uygulamasında bağımsız bir komisyon tarafından ortaya çıkartılan rüşvet iddialarıydı. Iraklı yöneticiler ve BM çalışanlarının programda yolsuzluk yaptığı iddia edilmişti. Irak’ın işgalinin ardından ortaya çıkan belgeler ve yeni bilgiler ışığında Birleşmiş Milletler’e ve eski Genel Sekreter Kofi Annan’a suçlamalar yöneltilmiş, haksız kazanç sağlandığı öne sürülmüştü.
Ban Ki-Moon, John Ashe
