WASHINGTON —
Dünya Ekonomik Forumu’nun kısa süre önce yayınladığı 2013 Küresel Riskler Raporu’na göre dünyanın en büyük sorunu, ekonomik kırılganlık ve iklim değişikliği. Rapor, kronik mali dengesizliklerin, zenginlerle-yoksullar arasında artan uçurumun ve ağır kemer sıkma politikalarının dünya istikrarını tehdit ettiği görüşünde. Raporu değerlendiren Maryland Üniversitesi Ekonomi Profesörü Şebnem Kalemli-Özcan, kırılganlığın gelişmiş ülke ekonomilerinin durumundan kaynaklandığını söylüyor.
Şebnem Kalemli-Özcan, “2013 yılında ekonomide risk ne olabilir diye düşündüğümüzde ilk öne çıkan unsur Avrupa oluyor. Şu anda krizden çıkma aşamasında bazı iyi adımlar atıldı. Ancak hala bir mali konsolidasyon sorunu ve aynı anda zayıf bir finansal sistem var. Eğer, söz verilen politikalar uygulanmazsa, bu ikisi ciddi bir tehlike oluşturabilir. Çünkü her iki unsur da hala firmaların ve hane halkının borçlanmasını, dolayısıyla da iç talebi olumsuz etkiliyor, ” diyor.
Maryland Üniversitesi Profesörü Şebnem Kalemli-Özcan, mali konsolidasyon konusunda yapılanların genişletici para politikalarıyla desteklenmesi gerektiğine de işaret ediyor.
Şebnem Kalemli-Özcan, 2013 küresel ekonomi beklentilerine ilişkin olarak da şunları söylüyor: “Bu yılın tembel, zayıf ve inişli-çıkışlı bir büyüme trendiyle geçeceği beklentisi var. Elbette iyileşme var, ama hala krizden tam olarak çıkmaya çalışıyoruz. Süreç yavaş ilerliyor, bunun nedeni de krizin borç odaklı olması. Borçlar temizleniyor ama bu, tabii çok hızlı bir şekilde olmuyor. Zaten IMF ve Dünya Bankası gibi kurumların tahminleri de bunu doğrular nitelikte. Her iki kuruluş da tahminlerini yeniden gözden geçirdi. Tüm küresel büyüme tahmini %4’ten, %3’e, gelişmiş ülkelerinki %2’den, %1,5’e, gelişmekte olan ülkeler içinse %5’lerden %4.5’a düşürüldü. En iyi haliyle 2013’teki büyüme yavaş ve tembel olacak.”
“AB ve Amerika düzelmedikçe iyileşme tam olmaz”
2008 mali krizinden bu yana gelişmekte olan ülkelerin performansı, küresel ekonomiye umut ışığı oldu. Ancak gelişmekte olan ülkelerin ekonomileri de yavaşlama sürecine girdi. Bu yavaşlama da yine Avrupa ve Amerika’daki durgunluğun bir etkisi olarak görülüyor. Şebnem Kalemli-Özcan, ihracat ve finansal bağların ülkeler arasındaki etkileşimi giderek artırmış olması nedeniyle “AB ve Amerika düzelmedikçe gelişmiş ülkeler de yavaşlamaya devam edecektir,” diyor.
“Enflasyon hedefiyle sermaye hareketlerini aynı anda götürmek zor”
Ekonomi Profesörü Şebnem Kalemli-Özcan, Türkiye’ye ilişkin beklentilerin de bu trendin dışına çıkmayacağı görüşünde. Ancak Kalemli-Özcan Türkiye’ye dair değerlendirmesinde cari açık sorunun önemine de dikkati çekiyor: “Türkiye’nin durumu, diğer gelişmekte olan ülkelere oranla biraz farklı. Türkiye pazarını çeşitlendirme yoluna gitse de hala AB’ye bağımlılığı devam ediyor. Bunun yanında Türkiye’ye özel bir durum var o da, Türkiye’nin cari açığı. Türkiye’nin dış finansman ihtiyacı GSMH’nın %25’i. Bu oldukça yüksek bir oran. Bu nedenle sermaye hareketlerindeki ani duruş ihtimali Türkiye için en büyük riski oluşturuyor. Tabii ki Merkez Bankası önlemler alıyor. Ama aynı zamanda enflasyon hedefi de var. Sermaye hareketlerini enflasyon hedefleriyle birlikte götürmek zor bir olay.”
Şebnem Kalemli-Özcan, özellikle bankaların bütçelerinde borç/mevduat oranının %100’lere ulaştığı; dışarıdan gelen sermayenin de bankaların borçlarının %20’sini oluşturduğu bir dönemde konunun Türkiye’nin geleceği açısından büyük önem taşıdığının altını çiziyor.
Şebnem Kalemli-Özcan, “2013 yılında ekonomide risk ne olabilir diye düşündüğümüzde ilk öne çıkan unsur Avrupa oluyor. Şu anda krizden çıkma aşamasında bazı iyi adımlar atıldı. Ancak hala bir mali konsolidasyon sorunu ve aynı anda zayıf bir finansal sistem var. Eğer, söz verilen politikalar uygulanmazsa, bu ikisi ciddi bir tehlike oluşturabilir. Çünkü her iki unsur da hala firmaların ve hane halkının borçlanmasını, dolayısıyla da iç talebi olumsuz etkiliyor, ” diyor.
Maryland Üniversitesi Profesörü Şebnem Kalemli-Özcan, mali konsolidasyon konusunda yapılanların genişletici para politikalarıyla desteklenmesi gerektiğine de işaret ediyor.
Şebnem Kalemli-Özcan, 2013 küresel ekonomi beklentilerine ilişkin olarak da şunları söylüyor: “Bu yılın tembel, zayıf ve inişli-çıkışlı bir büyüme trendiyle geçeceği beklentisi var. Elbette iyileşme var, ama hala krizden tam olarak çıkmaya çalışıyoruz. Süreç yavaş ilerliyor, bunun nedeni de krizin borç odaklı olması. Borçlar temizleniyor ama bu, tabii çok hızlı bir şekilde olmuyor. Zaten IMF ve Dünya Bankası gibi kurumların tahminleri de bunu doğrular nitelikte. Her iki kuruluş da tahminlerini yeniden gözden geçirdi. Tüm küresel büyüme tahmini %4’ten, %3’e, gelişmiş ülkelerinki %2’den, %1,5’e, gelişmekte olan ülkeler içinse %5’lerden %4.5’a düşürüldü. En iyi haliyle 2013’teki büyüme yavaş ve tembel olacak.”
“AB ve Amerika düzelmedikçe iyileşme tam olmaz”
2008 mali krizinden bu yana gelişmekte olan ülkelerin performansı, küresel ekonomiye umut ışığı oldu. Ancak gelişmekte olan ülkelerin ekonomileri de yavaşlama sürecine girdi. Bu yavaşlama da yine Avrupa ve Amerika’daki durgunluğun bir etkisi olarak görülüyor. Şebnem Kalemli-Özcan, ihracat ve finansal bağların ülkeler arasındaki etkileşimi giderek artırmış olması nedeniyle “AB ve Amerika düzelmedikçe gelişmiş ülkeler de yavaşlamaya devam edecektir,” diyor.
“Enflasyon hedefiyle sermaye hareketlerini aynı anda götürmek zor”
Ekonomi Profesörü Şebnem Kalemli-Özcan, Türkiye’ye ilişkin beklentilerin de bu trendin dışına çıkmayacağı görüşünde. Ancak Kalemli-Özcan Türkiye’ye dair değerlendirmesinde cari açık sorunun önemine de dikkati çekiyor: “Türkiye’nin durumu, diğer gelişmekte olan ülkelere oranla biraz farklı. Türkiye pazarını çeşitlendirme yoluna gitse de hala AB’ye bağımlılığı devam ediyor. Bunun yanında Türkiye’ye özel bir durum var o da, Türkiye’nin cari açığı. Türkiye’nin dış finansman ihtiyacı GSMH’nın %25’i. Bu oldukça yüksek bir oran. Bu nedenle sermaye hareketlerindeki ani duruş ihtimali Türkiye için en büyük riski oluşturuyor. Tabii ki Merkez Bankası önlemler alıyor. Ama aynı zamanda enflasyon hedefi de var. Sermaye hareketlerini enflasyon hedefleriyle birlikte götürmek zor bir olay.”
Şebnem Kalemli-Özcan, özellikle bankaların bütçelerinde borç/mevduat oranının %100’lere ulaştığı; dışarıdan gelen sermayenin de bankaların borçlarının %20’sini oluşturduğu bir dönemde konunun Türkiye’nin geleceği açısından büyük önem taşıdığının altını çiziyor.
