Çin Başbakanı Wen Jiabao’nun Türkiye ziyareti sırasında dünyanın en hızlı büyüyen iki ekonomisi enerji, ulaşım ve altyapı alanlarında çok sayıda anlaşmaya imza attı.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Çin Başbakanı’nın ziyaretinin Çin-Türkiye ilişkilerinde önemli bir adım olduğunu söyledi.
Çin Başbakanı Wen Jiabao da, iki ülke arasında stratejik bir ortaklık olduğunu vurguladı. Wen, Türkiye’nin bölgesinde ve uluslar arası arenadaki gücü ve etkisini anladığını da belirtti. Çin ve Türkiye, enerji, ulaşım ve altyapı alanlarında anlaşmalara imza attı. Anlaşmalardan biri 4500 kilometrelik bir demiryolu projesinin ortak yapımını öngörüyor. Çin şirketleri devam eden iki hızlı tren yolu inşaatında aktif rol alıyor. Türkiye ve Çin, İran’da boru hattı döşenmesi projelerinde de birlikte çalışıyor. Başbakan Erdoğan, iki ülkenin ticareti kendi para birimlerinde yapma kararı aldığını da açıkladı.
Ancak uzmanlar Çin Başbakanı’nın ziyaretinin altındaki tek amacın bu olmadığını söylüyor. Türkiye’nin zaman zaman Çin’le ilişkilerinde gerginlik yaşanıyor. Özellikle Doğu Türkistan’daki Uygur Özerk Bölgesi’nde yaşananlar iki ülke ilişkilerine de yansıyor. Bazı uzmanlara göre Çin, Türkiye’nin bölgedeki gerginliği azaltmada rol oynayabileceğini düşünüyor. Geçen yıl Şincan’daki Uygur ayaklanmasının sert biçimde bastırılması iki ülke ilişkilerinde gerginliğe yol açmıştı. Başbakan Erdoğan, Çin’i Uygur Türkleri’ne zulmetmekle suçlamıştı.
Gazeteci Murat Yetkin iki ülke ilişkilerinde ticaretin bel kemiği olduğunu söylüyor. Yetkin, bu durumun diplomatik alana da taşındığını düşünüyor.
Yetkin, “Bu ziyaretten önce Türkiye ve Çin arasında ortak askeri tatbikat yapıldı. Çin jetleri Pakistan ve İran hava sahası üzerinde uçtu. Bu, Çin’in NATO üyesi bir ülkeyle ilk tatbikatı oluyor. Dolayısıyla iki ülke ilişkileri giderek ön plana çıkıyor” diye konuşuyor.
MÜSİAD eski başkanı, iş adamı Ömer Bolat ise Çin’le ilişkileri Avrupa’ya bağımlılığın azalması yönünde bir gelişme olarak niteliyor.
Bolat, “Türk ekonomisi Rusya, Kafkaslar ve Balkanlar’ın da dahil olduğu Avrasya pazarına açılıyor. Ortadoğu ülkeleri ve Kuzey Afrika ülkeleri de buna dahil. Türk ekonomisi ürünlerini ve hizmetlerini de çeşitlendirerek Avrupa pazarına bağımlılıktan kurtulmaya çalışıyor” diyor.
Dış politika danışmanı Gökhan Çetinsayar, daha önceki liderlerin Asya ve Çin’le ilişkileri geliştirmeyi denediğini ancak zayıf ekonomi ve istikrarsız hükümetler yüzünden başarı sağlayamadığını söylüyor.
Çetinsayar, “AKP’nin dış politika doktrinine göre, stratejik ve coğrafi derinliğiyle, mevcut ekonomik ve askeri gücüyle Türkiye’nin bölgede güçlü bir rol oynaması gerekiyor. Türkiye’nin uzun vadede küresel bir güç olması planlanıyor” diye konuşuyor.
Türkiye ziyareti, Çin Başbakanı’nın dört Avrupa ülkesini daha kapsayan Avrupa turunun son ayağını oluşturuyordu.
