Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin hayatını kaybettiği helikopter kazasında ölenler arasında İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan da vardı.
60 yaşındaki Emir Abdullahiyan, Tahran’ın nükleer programı konusunda ABD ile dolaylı görüşmeleri yürütürken Batı ile karşı karşıya gelen Devrim Muhafızları'na yakın sertlik yanlısı bir isimdi.
Emir Abdullahiyan, 2018’de dönemin ABD Başkanı Donald Trump'ın Amerika'yı 2015 yılında İran’ın 6 ülke ile imzaladığı Tahran’ın nükleer programına ilişkin anlaşmadan tek taraflı çekmesinin ardından İran'daki sert çizgi değişimini temsil ediyordu.
Ülkenin dini lideri Ayetullah Ali Hamaney'in himayesindeki Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin yönetiminde görev yapan Emir Abdullahiyan, bu iki liderin politikalarını izledi.
Emir Abdullahiyan 2023'te İran’ın bölgesel rakibi Suudi Arabistan'la yumuşama sağlama çabalarına dahil olsa da bu hamle aylar sonra İsrail-Hamas savaşı nedeniyle ortaya çıkan gerilimin gölgesinde kaldı. Ülkenin paramiliter grubu Devrim Muhafızları'na yakın duran Emir Abdullahiyan, 2020'de Bağdat'ta bir ABD insansız hava aracı saldırısında öldürülen General Kasım Süleymani'den övgüyle bahsetti.
Emir Abdullahiyan, "İslam Cumhuriyeti'ne ve Kasım Süleymani'ye teşekkür etmelisiniz çünkü Süleymani dünya barışına ve güvenliğine katkıda bulundu. İslam Cumhuriyeti olmasaydı Brüksel, Londra ve Paris'teki metro istasyonlarınız ve sosyal alanlarınız güvende olmazdı" dedi.
2011-2013 yılları arasında Ali Ekber Salihi döneminde Dışişleri Bakanlığı'nda görev yapan Emir Abdullahiyan, daha sonra, nispeten ılımlı Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani döneminde varılan nükleer anlaşmada kilit rol oynayan Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif döneminde de birkaç yıllığına bakanlığa döndü.
Ancak Zarif ve Emir Abdullahiyan'ın arası, muhtemelen İran'ın dış politikasındaki görüş ayrılıkları nedeniyle bozuldu. Zarif, Emir Abdullahiyan’a Umman Büyükelçiliği'ni teklif etti. Umman uzun süredir İran ile Batı arasında bir muhatap konumunda olduğu için hala stratejik açıdan önemli olsa da Emir Abdullahiyan bu görevi reddetti.
Mahsa Amini protestolarına karşı sert tutumunu korudu
Reisi'nin 2021'de cumhurbaşkanı seçilmesiyle Emir Abdullahiyan dışişleri bakanı oldu.
İslami kurallara uygun giyinmediği gerekçesiyle gözaltına alınan Mahsa Amini'nin ölümünün ardından 2022'de kitlesel protestolar ülkeyi kasıp kavururken bile İran hükümetinin tutumunun arkasında durdu.
Gösterilerin ardından aylarca süren güvenlik güçlerinin sert müdahaleleri sonucu 500'den fazla kişi hayatını kaybetti ve 22 binden fazla kişi gözaltına alındı.
Birleşmiş Milletler tarafından görevlendirilen araştırma heyeti Bağımsız Uluslararası İran Hakkında Gerçeği Araştırma Misyonu, Mahsa Amini'nin İran ahlak polisi tarafından gözaltında tutulduğu sırada hayatını kaybetmesinin hukuka aykırı ve şiddet kaynaklı olduğunu ve İranlı kadınların hala sistematik ayrımcılığa maruz kaldığını açıkladı.
İsrail ile ilişkiler
İsrail-Hamas savaşı sırasında yabancı yetkililer ve Hamas lideriyle görüşen Emir Abdullahiyan, İsrail'e karşı misilleme tehdidinde bulundu.
Emir Abdullahiyan, Nisan ayında İran'ın Suriye'nin başkenti Şam'daki konsolosluğunun hava saldırısının hedefi olmasının ardından İran’ın İsrail’e yönelik insansız hava araçları ve füzelerle yaptığı saldırıları övdü.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile 14 Nisan’da telefonda görüşen Emir Abdullahiyan, İsrail’e karşı misilleme operasyonunun sona erdiği ve İran’ın saldırıya uğramadığı takdirde yeni bir harekata girişmeyeceği bilgisini vermişti. Ancak Abdullahiyan, İran’ın yeni bir saldırıya uğraması halinde bu defa daha güçlü bir karşılık vereceğini aktarmıştı.
Görüşmede, Türkiye’nin, İran’ın İsrail’e yönelik düzenlediği misillemeyle birlikte bölgede daha fazla gerilimin tırmanmasını istemediğini ileten Fidan da bu yönde adımların sona ermesi arzusunu muhatabına iletmişti.
İran'ın nükleer silahlara sahip komşusu Pakistan'la ülkesi arasındaki kısa süreli hava saldırılarını yöneten Emir Abdullahiyan, İran'ın gergin ilişkiler içinde olduğu Afganistan'daki Taliban'la da diplomasi yürüttü.
Emir Abdullahiyan, evli ve iki çocuk babasıydı.
Forum