Yeni yayınlanan bir rapor, dünya genelinde savaşlar ya da doğal felaketler nedeniyle evlerini terk etmek zorunda kalan kişilerin sayısının geçen yıl 40,8 milyona tırmanarak rekor kırdığını ortaya koydu.
Norveç Mülteciler Konseyi’nin (NRC) Ülke İçi Mültecileri İzleme Merkezi (IDCM), 2015 yılında dünya genelinde ülke içi mülteci sayısının 27,8 milyon olduğunu bildirdi.
Amerika’nın Sesi’nin görüştüğü NRC Ortadoğu Danışmanı Karl Schembri, durumu “Şok edici” olarak nitelendiriyor.
Rapor, 2015 yılında günde ortalama 66 bin kişinin evini kaybettiğini ve bunun toplamda geçen yıl New York, Londra, Paris ve Kahire nüfuslarının toplamı kadar kişinin evsiz kaldığı anlamına geldiğini belirtiyor.
Konsey Genel Sekreteri Jan Egeland, dünyanın büyük bir ülke içi mülteci kriziyle karşı karşıya olduğunu ve krizin her yıl daha da büyüdüğünü söyledi. Egeland, çok sayıda bölgenin savaş ve doğal felaketi aynı anda yaşamasının durumu daha da zorlaştırdığını belirtti.
Savaş nedeniyle evini terk eden 8,6 milyonun yüzde 60’ı Yemen, Suriye ve Irak’ta yaşıyor. 2010’da başlayan ayaklanmalar ve Suriye, Irak ve diğer ülkelerde savaşan IŞİD’in yayılması, insanların evlerini terk etmelerinin baş nedenleri.
Sınırlar Aşılmıyor
Savaş nedeniyle ülkelerini terketmek zorunda kalan kişilerin iki katı sayıda insan, ülke içi mülteciye dönüşüyor. Schembri, bu insanların sınırı geçemedikleri için ülkelerinde kaldığını, ya ülke dışına kaçacak imkanları olmadığını ya da sınırların kapalı olduğunu söylüyor.
Schembri, Ortadoğu’daki ülke içi mülteci krizine askeri ya da insani bir çözüm getirmenin mümkün olmadığını belirtiyor. Uzman, “Uzun süreli barışı yalnızca siyasi müzakerelerle gelecek bir çözüm sağlayabilir” diyor.
Geçen yıl savaş nedeniyle oluşan iç göçün dörtte biri Yemen’de yaşandı. Schembri, 2,2 milyon Yemenli’nin mülteci kamplarına sığındığını ancak güvenliklerinin garanti altında olmadığını söylüyor. Uzman, bu insanların kamplarının da vurulduğunu belirtirken, “Savaş olduğunda hiçbir yer güvenli değil” diyor.
Yemen Arap yarımadasının en yoksul ülkesi. Ülkedeki Şii ayaklanmacılar ve müttefikleri, hükümete bağlı güçlerle çarpışıyor. Suudi Arabistan’ın Yemen hükümetine destek amacıyla düzenlediği hava saldırıları ve ekonomik yaptırımlar, sivillerin evlerini terk etmesine yol açan etkenlerden bazıları.
Ortadoğu dışında Afganistan, Orta Afrika Cumhuriyeti, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Nijerya, Güney Sudan, Ukrayna ve Kolombiya da ülke içi mülteci sorununun yoğun biçimde yaşandığı ülkeler.
Doğal Felaketler
113 ülkedeki 19 milyon kişi doğal felaketler nedeniyle evlerini terk etti. Bu ülkeler arasında Hindistan, Çin ve Nepal ön planda. Fırtına ve seller gibi aşırı hava koşulları en büyük nedenleri oluşturdu. Yalnızca Nepal’de 2,6 milyon kişi geçen yılki depremlerde evlerinden oldu. Son 8 yıl içinde doğal felaketler nedeniyle 203,4 milyon kişi evlerini terk etti.
Bangladeş, Küba, Vietnam gibi birçok ülke acil durum müdahale sistemlerinde ilerleme kaydetse de Norveç Mülteciler Konseyi’nin raporuna göre birçok ülkenin önünde uzun bir yol var. Egeland, “Asya’da ve belli bir ölçüde Latin Amerika’da, iklim değişiminin arttırdığı doğa güçlerine karşı çok az önlem alınıyor” diyor.
Eski bir BM insani yardım yetkilisi olan Egeland, İstanbul’da yapılacak Dünya İnsani Yardım Zirvesi’ne katılan ülkelere savaşı engelleme ve savaşın zarar verdiği sivilleri koruma konusunda gerekli çalışmaları yapma çağrısında bulunmayı planlıyor. Egeland, “İnsanları hem doğanın hem de insanın yarattığı bu korkunç güçlerden korumanın bir yolunu bulmalıyız” diye konuşuyor.
Zirve 23-24 Mayıs tarihlerinde İstanbul'da gerçekleşecek. 5 bin katılımcı arasında hükümet liderleri, iş adamları ve yardım kuruluşları olacak.
En çok ülke içi mülteciye sahip 10 ülkeden 5’i 2003 yılından bu yana bu listenin parçası. Bunlar Kolombiya, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Irak, Güney Sudan ve Sudan. Ülke İçi Mülteciler İzleme Merkezi Direktörü Alexandra Bilak bunun, ülke içi mültecilere gerekli yardım eli uzatılmadığında sorunların kendi kendine çözülmediğinin kanıtı olduğunu söylüyor.
Norveç Mülteciler Konseyi’nin raporuna ilk kez uyuşturucu ve çete kaynaklı şiddet nedeniyle ülke içi mülteciye dönüşen kişiler de dahil edildi. Tahminen yaklaşık 1 milyon kişi bu tür şiddet olayları nedeniyle El Salvador, Guatemala, Honduras ve Meksika’da evlerini terk etti.
IDCM, ilk kez küresel ülke içi mülteci raporlarını tek bir raporda toplamış oldu. Rakamlar sıklıkla internet üzerinde tazelenecek.
Bilak “Nedeni ne olursa olsun tüm ülke içi iltica durumlarını bildirmekte amacımız, küresel bir krize dönüşen bu sorun hakkında daha bütün bir resim sunmak” diyor.
