Türkiye’de darbe girişiminin ardından, insan hakları bakımından tartışma yaratması beklenen kararlar, 667 sayılı “Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararname” ile yürürlüğe girdi.
Resmi Gazete'de yayımlanan kararnameye göre; ülke genelinde adli kolluk güçleri tarafından gözaltı süresi 30 güne kadar uygulanabilecek. Savcılık makamı, şüphelilerle avukatlar arasındaki görüşmeleri dinleyebilecek ve kaydedebilecek. Ayrıca savcılık, isterse şüphelilerle avukatları arasındaki görüşmelerde, görüşme odasında personel de bulundurabilecek. Dolayısıyla Anayasa’daki savunma hakkı kapsamında, özel nitelikteki avukat – müvekkil görüşmesi artık tamamen savcılık denetiminde olacak.
Kararname ile Fethullah Gülen cemaati ile bağlantılı olduğu gerekçesiyle birçok kurum ve kuruluş, vakıf, dernek ve sendika hakkında da kapatılma kararı alındı. Resmi Gazete’de kapatılması kararlaştırılan kuruluşlar listesi de yayınlandı.
Türkiye genelindeki 35 özel sağlık kuruşu, 19 sendika, 15 vakıf üniversitesi, 1129 vakıf ve dernek, 1043 özel okul ve öğrenci yurdu kapatıldı. Bu okullardaki öğrenciler, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından devlet okullarına nakledilecek. Aynı şekilde vakıf üniversitelerindeki öğrenciler de Yüksek Öğretim Kurulu YÖK eliyle devlet üniversitelerine geçiş yapacak. Söz konusu özel öğrenci yurtlarındaki öğrenciler ise, Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğü kanalıyla devlet yurtlarına yerleştirilecek.
Memuriyet güvencesi de rafa kalktı
Ankara, olağanüstü hal ilanıyla Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni geçici süreyle askıya alındığını ilan etmişti. Bunun yanı sıra birçok iç yasal düzenleme de askıya alınmış oldu.
Bugünkü kararnameyle örneğin kamu personeline kolaylıkla işten atılmama güvencesi sağlayan 657 sayılı kanun da devre dışı kaldı. Böylece kararname kapsamında, bakanlık kararıyla kamu personeli hakkında, görevine dolayısıyla memuriyetine son verme kararı alınabilecek.
Kamu kurumlarındaki görevlerinden atılacak kamu personeli ise, eğer devlet lojmanlarında ikamet ediyorsa bu mekanları 15 gün içinde boşaltmak zorunda kalacak.
Bu arada akademisyenler hakkında da YÖK kararıyla işten atma kararı alınabilecek.
Kamuda 44 bin 530 personel uzaklaştırıldı
Bu arada bugün sabah itibariyle kamudaki görevinden uzaklaştırılan toplam personel sayısı 44 bin 530’a ulaşmış durumda. Şimdi bu kamu personellerinden kaçı hakkında, bakanlık kararıyla işten atma kararı alınacağı merak ediliyor.
Milli Eğitim Bakanlığı eliyle özel kurumlardaki 21 bin öğretmen hakkında öğretmenlik lisanslarını iptal kararı verilmişti.
Kimliksiz dolaşana 219 TL ceza
OHAL kapsamında eğer sokakta kimliksiz dolaşanlara 219 Türk Lirası para cezası kesilebilecek. Dolayısıyla polis, istediği noktada istediği şahıslara kimlik sorabilecek.
Bu uygulamadaki yasal dayanak ise, 5326 sayılı Kabahatlar Kanunu olacak. Kanuna göre şu fiiller için şu cezalar söz konusu olabilecek:
- Kimlik bulundurmama: 219 TL
- Kimliği bildirmeme: 105 TL
- Üstünü, aracını veya evini aratmamak: 219 TL
- Söz, yazı, resmi, film, plak, ses ve görüntü bantları ve sesle yapılan her türlü yayım: 219 - 6 bin 732 TL
- Her çeşit sahne oyunları ve gösterilen filmler: 219 - 6 bin 732 TL
- Ruhsatlı da olsa her nevi silah ve mermilerin taşınması veya nakli: 105 TL
- Kapalı ve açık yerlerde yapılacak toplantı ve gösteri yürüyüşleri: 219 - 6 bin 732 TL
Ayrıca 2935 sayılı OHAL Kanunu uyarınca, Anayasa’nın 120’nci maddesine de dayanarak, söz konusu olağanüstü hal düzenlemelerine aykırı hareket edenler hakkında hapis cezası ada uygulanabilecek. Kanundaki 25’nci maddede şöyle deniliyor:
“Bölge valisi veya il valisi tarafından, bu kanun veya diğer kanunlarla verilen yetkilere dayanılarak alınan tedbirlere aykırı hareket edenler, emirleri dinlemeyenler veya istekleri yerine getirmeyenler veya kimliklerine dair kasten veya gerçeğe aykırı bilgi verenler veya bilgi vermekten çekinenler, fiilleri başka bir suç oluştursa bile ayrıca 1 aydan 6 aya kadar hapis cezasıyla cezalandırılırlar.’’
