İSTANBUL —
Bu haftasonu Türkiye’yi ziyaret edecek Amerika Dışişleri Bakanı John Kerry’nin gündeminde Suriye sorunu kadar düzelme sürecine giren Türkiye - İsrail ilişkileri de bulunuyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Victoria Nuland Kerry’nin iki kilit Amerikan müttefiki arasındaki ilişkilere eğileceğini belirtti. Nuland, Dışişleri Bakanı’nın önce Türkiye’yi sonra da İsrail’i ziyaret ederek iki taraf arasındaki normalleşme sürecini desteklemeyi umduğunu söyledi.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan Tayyip Erdoğan, geçen ay Başkan Obama’nın aracılığıyla İsrail’in Mavi Marmara olayında dokuz Türk vatandaşının ölümüyle sonuçlanan komando baskını ile ilgili özrünü kabul etmişti. İsrail özürle birlikte ölenlerin ailelerine tazminat ödemeyi de kabul etti.
İsrail’in özrüne karşılık Türkiye de diplomatik ilişkileri tekrar başlatma sözü verdi. John Kerry’nin bu süreci hızlandırmak istediği bildiriliyor.
Taraf gazetesi yazarı Semih İdiz iki ülke hükümetlerinin birbirlerine bakışları nedeniyle diplomatik ilişkileri normalleştirme sürecinin kolay olmadığını söylüyor. İdiz İsrail’in Adalet ve Kalkınma Partisi hükümetini ‘köktendinci İslamcılar’ olarak gördüğünü, AKP’nin de İsrail’i Filistinliler’e baskı kuran ‘İslam düşmanı bir devlet’ olarak algıladığını belirtiyor. İdiz’e göre iki ülkenin ortaklık kurabileceği nokta ise Suriye. Pratik gereklilikler, ideolojik farklılıkları geri plana itebilir.
İki ülke hükümeti de Suriye’ye uluslararası müdahale çağrısında bulundu. Kadir Has Üniversitesi öğretim görevlisi Soli Özel AKP hükümetinin Esat-karşıtı tutumunun iki ülke arasında işbirliği ihtimalini güçlendirdiğini söylüyor. Özel’e göre iki ülke Suriye’ye hakim olacak güçlerin kendi güvenliklerini tehlikeye atmayacak gruplardan oluşmasında ortak çıkar görüyor. Özel iki ülkenin ortak hareket etmesi ihtimalinin ise bu sürecin getireceklerine bağlı olduğunu söylüyor.
Suriye konusu Kerry’nin ziyaretinin ana başlıklarından birini oluşturacak. Türkiye’nin Suriye muhalefetinin silahlandırılması konusunda bastırması bekleniyor. Kerry’nin gündeminde ayrıca askıya alınmış Ortadoğu Barış Süreci de var.
Semih İdiz, Türkiye ve İsrail ilişkisinde buzların erimesinin Ankara’nın bu konuda olumlu bir rol oynamasını sağlayabileceği görüşünde. Türkiye’nin hem İsrail’le hem de Hamas’la görüşmesinin bir avantaj olduğunu söyleyen İdiz, İsrail’in de bunu arzulayacağını düşünüyor. Çünkü Türkiye’nin Hamas üzerinde yumuşatıcı bir etkisi olabilir.
Türk hükümetinin Hamas’la yakın ilişkileri var. Ancak Soli Özel bu yakın ilişkilerin Türkiye-İsrail ilişkilerindeki ısınma sürecini de baltalayabileceği uyarısında bulunuyor. Eğer İsrail ve Filistinliler arasında şiddet artarsa, bu Türkiye-İsrail ilişkilerini de etkileyebilir. Özel Türkiye’nin Filistin’deki gelişmelerin tutsağı olmasa da büyük ölçüde buna bağlı olduğunu belirtiyor. Özel, Üçüncü İntifada’nın başlaması ve de İsrail’in bunu sertlikle bastırması durumunda Türk hükümetinin İsrail’le ilişkileri sürdürmesinin çok zor olacağını söylüyor.
Ancak Soli Özel iki ülke arasında önemli ekonomik ilişkilerin olduğunun da altını çiziyor. Bu iki ülkenin ilişkileri için önemli olabilir. İsrail’in yeni keşfettiği doğal gaz kaynaklarından elde ettiği üretimi Türkiye üzerinden Avrupa’ya pazarlamak istediği konuşuluyor. Bu da Türkiye’nin bölgede enerji koridoru olma amacına uygun görünüyor. Dışişleri Bakanı Kerry’nin de iki ülkenin ilgisini bu noktaya çekeceği söylentiler arasında.
ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Victoria Nuland Kerry’nin iki kilit Amerikan müttefiki arasındaki ilişkilere eğileceğini belirtti. Nuland, Dışişleri Bakanı’nın önce Türkiye’yi sonra da İsrail’i ziyaret ederek iki taraf arasındaki normalleşme sürecini desteklemeyi umduğunu söyledi.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan Tayyip Erdoğan, geçen ay Başkan Obama’nın aracılığıyla İsrail’in Mavi Marmara olayında dokuz Türk vatandaşının ölümüyle sonuçlanan komando baskını ile ilgili özrünü kabul etmişti. İsrail özürle birlikte ölenlerin ailelerine tazminat ödemeyi de kabul etti.
İsrail’in özrüne karşılık Türkiye de diplomatik ilişkileri tekrar başlatma sözü verdi. John Kerry’nin bu süreci hızlandırmak istediği bildiriliyor.
Taraf gazetesi yazarı Semih İdiz iki ülke hükümetlerinin birbirlerine bakışları nedeniyle diplomatik ilişkileri normalleştirme sürecinin kolay olmadığını söylüyor. İdiz İsrail’in Adalet ve Kalkınma Partisi hükümetini ‘köktendinci İslamcılar’ olarak gördüğünü, AKP’nin de İsrail’i Filistinliler’e baskı kuran ‘İslam düşmanı bir devlet’ olarak algıladığını belirtiyor. İdiz’e göre iki ülkenin ortaklık kurabileceği nokta ise Suriye. Pratik gereklilikler, ideolojik farklılıkları geri plana itebilir.
İki ülke hükümeti de Suriye’ye uluslararası müdahale çağrısında bulundu. Kadir Has Üniversitesi öğretim görevlisi Soli Özel AKP hükümetinin Esat-karşıtı tutumunun iki ülke arasında işbirliği ihtimalini güçlendirdiğini söylüyor. Özel’e göre iki ülke Suriye’ye hakim olacak güçlerin kendi güvenliklerini tehlikeye atmayacak gruplardan oluşmasında ortak çıkar görüyor. Özel iki ülkenin ortak hareket etmesi ihtimalinin ise bu sürecin getireceklerine bağlı olduğunu söylüyor.
Suriye konusu Kerry’nin ziyaretinin ana başlıklarından birini oluşturacak. Türkiye’nin Suriye muhalefetinin silahlandırılması konusunda bastırması bekleniyor. Kerry’nin gündeminde ayrıca askıya alınmış Ortadoğu Barış Süreci de var.
Semih İdiz, Türkiye ve İsrail ilişkisinde buzların erimesinin Ankara’nın bu konuda olumlu bir rol oynamasını sağlayabileceği görüşünde. Türkiye’nin hem İsrail’le hem de Hamas’la görüşmesinin bir avantaj olduğunu söyleyen İdiz, İsrail’in de bunu arzulayacağını düşünüyor. Çünkü Türkiye’nin Hamas üzerinde yumuşatıcı bir etkisi olabilir.
Türk hükümetinin Hamas’la yakın ilişkileri var. Ancak Soli Özel bu yakın ilişkilerin Türkiye-İsrail ilişkilerindeki ısınma sürecini de baltalayabileceği uyarısında bulunuyor. Eğer İsrail ve Filistinliler arasında şiddet artarsa, bu Türkiye-İsrail ilişkilerini de etkileyebilir. Özel Türkiye’nin Filistin’deki gelişmelerin tutsağı olmasa da büyük ölçüde buna bağlı olduğunu belirtiyor. Özel, Üçüncü İntifada’nın başlaması ve de İsrail’in bunu sertlikle bastırması durumunda Türk hükümetinin İsrail’le ilişkileri sürdürmesinin çok zor olacağını söylüyor.
Ancak Soli Özel iki ülke arasında önemli ekonomik ilişkilerin olduğunun da altını çiziyor. Bu iki ülkenin ilişkileri için önemli olabilir. İsrail’in yeni keşfettiği doğal gaz kaynaklarından elde ettiği üretimi Türkiye üzerinden Avrupa’ya pazarlamak istediği konuşuluyor. Bu da Türkiye’nin bölgede enerji koridoru olma amacına uygun görünüyor. Dışişleri Bakanı Kerry’nin de iki ülkenin ilgisini bu noktaya çekeceği söylentiler arasında.
