IŞİD’e karşı mücadele stratejisinde Ankara’nın sadece ‘insani yardım’ rolü üstlenebileceği açıklaması, Washington ile ‘stratejik ortaklık’ tezini şimdilik geçersiz kıldı. Amerika Dışişleri Bakanı John Kerry’nin resmi ziyareti Türkiye’nin IŞİD’le mücadele kararında değişikliğe yol açmadı ancak yetkililerin uzun yıllara dayalı tanışıklıkları ve gülümsemeleri, ABD ile ilişkilerde kısmi rahatlama atmosferi yarattı.
İslam Devleti’nin (IŞİD) 11 Haziran’da Musul Başkonsolosluğu’nda 49 Türk vatandaşını rehin almasının ardından Türkiye, terör örgütü karşısında sıkıntılı bir pozisyona düştü. Bunun ardından Türkiye, IŞİD ilerleyişinden kaçan Ezidiler’i korumak amacıyla ABD’nin geçen ay başlattığı hava saldırıları konusunda da sessiz kalmıştı. IŞİD’in hava saldırılarına misilleme amacıyla rehin tuttuğu iki Amerikalı gazeteciyi başlarını keserek vahşice öldürmesinin ardından, Washington müdahalesini sertleştirme kararı aldı. Bu noktada Suriye’nin kuzeyinde artık IŞİD ile komşu olan Türkiye’nin nasıl bir rol üstleneceği merak konusu oldu. ABD Başkanı Barack Obama ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan NATO Zirvesi’nde bir araya geldi, ancak görüşmeden yansıyan bilgilerden öte fotoğraflardaki ‘gülümsemeyen yüzler’ karşılıklı uzlaşmada sıkıntı yaşandığı izlenimi doğurdu.
Washington, Obama–Erdoğan zirvesinin ardından IŞİD’i ‘zayıflatma ve yok etme’ stratejisine Türkiye’nin desteğini almak amacıyla ilk olarak Savunma Bakanı Chuck Hagel’ı Ankara’ya gönderdi. Hagel pazartesi günkü Ankara ziyaretinde, görüşme trafiğine Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz’ın ev sahipliğinde Genelkurmay Başkanlığı’ndan başladı. Hagel’in ziyaretinde Türkiye’nin askeri operasyonlara katılımıyla ilgili isteksiz davrandığı ortaya çıkmıştı. Bu isteksizlik, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun dün Cidde’deki görüşmelerin ardından yayınlanan ortak bildiriye imza atmamasıyla tescillendi. IŞİD’in elindeki 49 rehine nedeniyle açıktan bu terör örgüte karşı tavır almaktan kaçındığı gözlemlenen Türkiye, yıllarca ‘stratejik ortağı’ gördüğü Amerika’nın örgütlediği, Suudi Arabistan, İran Irak, Ürdün, Lübnan’ın da aralarında bulunduğu 10 Arap ülkesince IŞİD’e karşı ortak mücadele belgesi niteliğindeki bildiriye imza atmadı.
Ve Kerry Ankara’da
Türkiye’nin o imzayı atmaması tartışılırken; ABD Senatosu’nda ‘Türkiye dostu’ yaklaşımıyla Ankara’daki siyasetçilerle yakın ilişkilere sahip olan Dışişleri Bakanı John Kerry gün boyunca temaslarda bulundu. Kerry, Cumhurbaşkanı Erdoğan başta olmak üzere Türkiye liderleriyle verdiği gülümseyen pozlarıyla en azından iki ülke ilişkilerindeki IŞİD gerilimi atmosferini yumuşattı.
ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ile yaptığı ilk görüşmesinde, Türkiye’nin Amerika için önemini vurgulayan ifadeleriyle dikkat çekti. Kerry, Çavuşoğlu ile görüşmesi öncesindeki ayaküstü kısa açıklamasında şunları dile getirdi:
"Mevlüt bey ile burada görüşmek de benim için çok önemli. Birbirimizi çok kısa bir sürede tanıma fırsatı bulduk. Ama çok derinlemesine görüşmeler yaptık. Türkiye ve ABD'yi ilgilendiren konularda. NATO içerisinde önemli ortaklarız. Ama [ortaklık]bununla sınırlı değil. Libya'dan Mali'ye, Ortadoğu'ya kadar olan konular hepimizi ilgilendiriyor. Konuşacak çok şeyimiz var. Son bir buçuk sene içerisinde ben en yakın ilişkilerimden bir tanesini sayın Ahmet Davutoğlu ile kurmuştum. Şimdi kendileri Başbakan oldu. Davutoğlu ile çok önemli görüşmeler gerçekleştirdik. Kendileri ile çok sık ve yakın görüşüyorduk. Şu ana kadar da Sayın Çavuşoğlu ile olan ilişkilimize baktığınızda çok sık görüşüyoruz. Terörle mücadele forumunun da ortak başkanıyız. Sayın Başbakan ve dostum Erdoğan ile de yapacağımız görüşmeyi dört gözle bekliyorum.’’
Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu da, ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ile sadece IŞİD için bir araya gelmeyeceklerini vurgulama ihtiyacı duydu. Çavuşoğlu, "Gündemdeki konuları biliyorsunuz. Özellikle bölgemizdeki yaşanan sorunlar, tehditler, zorluklar ve özellikle Irak ile Suriye'deki gelişmeleri sizlerde yakından takip ediyorsunuz. Bunun yanında birçok ikili ilişkileri de görüşmek istiyoruz. Başka bölgesel konuları da görüşmek istiyoruz. Kıbrıs, Ermenistan, aynı zamanda Ukrayna problemi ve Ortadoğu'daki ateşkes ile barış sürecini de değerlendirme arzusundayız. Ben kendisine bir kere daha hoş geldiniz diyorum" dedi.
‘Dostum’ dedi 2 buçuk saat görüştü
Kerry, Çavuşoğlu ev sahipliğinde Çankaya Köşkü’nde ‘dostum’ dediği Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından da kabul edildi. Bu görüşme sürpriz bir şekilde 2 buçuk saat sürdü.
Görüşme sonrasında Cumhurbaşkanlığı kaynaklarınca yapılan bilgilendirmeye göre, Erdoğan ve Kerry, Türkiye ve Amerika’nın bölgedeki tüm terör örgütlerine karşı bugüne kadar olduğu gibi önümüzdeki süreçte de ortak mücadele edecekleri konusundaki fikir birliğini teyit etti. Türkiye ve ABD'nin bu çerçevede istihbarat paylaşımına, Suriye muhalefetine lojistik destek ve insani yardıma devam edileceği konusunda da görüşüldüğü ifade edildi.
Kerry, sonrasında Başbakan Ahmet Davutoğlu ile bir araya geldi. Uzun süredir mevkidaşı olan Davutoğlu ile yakın çalışma arkadaşlığından kaynaklanan şekilde açıkça konuştuğu belirtilen Kerry, bu görüşmeyle Ankara’daki temaslarını tamamladı. Kerry, yarın Ankara’dan Mısır’a geçecek.
İncirlik lojistik amaçla mı kullanılacak?
Hagel ve ardından Kerry’nin Ankara ziyaretleriyle birlikte İncirlik Hava Üssü’nün IŞİD’e karşı askeri müdahalede nasıl kullanılacağı da kısmen ortaya çıktı.
Türkiye tarafından kamuoyuna ve dolayısıyla elinde 49 rehine kozuna sahip olan IŞİD’e karşı askeri operasyonda İncirlik’in ‘sadece lojistik ve insani yardım’ amaçlı kullanılacağı açıklandı. Bu noktada, Türkiye’nin rehinelerin hayatını tehlikeye atmamak adına IŞİD’e yönelik askeri operasyonda ‘doğrudan taraf olmama’ eğilimi değişmemiş oldu.
Türkiye, Rojava ve Kandil çekincesini iletti
Bu arada Türkiye tarafı, Hagel ve ardından Kerry’ye de ABD’nin Kürtler’e IŞİD’e karşı kullanılmak üzere silah temin etmesinden duyduğu endişeyi de aktardı. Ancak Ankara’nın, PKK ve PYD’nin silahlanmasıyla ilgili çekincesi Washington tarafından ne derecede kabul gördü bunu şimdiden dile getirmek zor görünüyor.
