Fas'ın Marakeş kentinde toplanan Birleşmiş Milletler (BM) Hükümetlerarası Göç Konferansı'nda "Küresel Göçmen Paktı" onaylandı. Göçmen Paktı'nın hazırlık çalışmalarına katılan Mary Robinson, eski İrlanda Cumhurbaşkanı, ülkenin ilk kadın cumhurbaşkanı ve hayatını insan hakları savunuculuğuna adamış. Nelson Mandela'nın kurucusu olduğu, çoğu Nobel ödülü alan deneyimli siyasetçileri bir araya getiren dünyanın en tanınmış 'akil adamlar' grubu Elders'ın (Yetişkinler) Başkanı Mary Robinson, VOA Türkçe'ye Göçmen Paktı ile iklim değişikliğinin göçle ilgisini değerlendirdi. Robinson, Paris'te katıldığı İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 70'inci yıldönümüne adanan "Mobile Film Festivali" öncesinde VOA Türkçe'ye söyleşi verdi.
İklim değişikliği göç krizini, göç krizi de Avrupa'da popülizmi tetikledi. Bu gelişmeler insan hakları savunucularını endişelendiriyor. Ancak Mary Robinson umutlu:
"Kofi Annan'dan sonra Genel Başkanı olduğum Elders olarak bu iki konuda çok düşündük. Göçün bir ülke için çok pozitif bir olgu olduğunu biliyoruz. Ama iyi yönetilmediği zaman insanlar çok korkuyor. Ve diğerinin şeytanileştiren, göçmenleri suç oranı ya da terörizmin kaynağı olarak suçlayan, onların ülkelerinde neler yapacağından endişe eden pek çok kişi var. Bu doğru bir yol değil. İnsanlık hep hareket halindeydi. Ve bir göçmen bir başka ülkeye gittiğinde daha zeki daha girişimci olmaya çalışıyor. Ülkenin inşasına yardımcı olan insanlar göçmenler. Ama bu dalga çok iyi yönetilmeli. Üstelik iklim değişikliği önümüzdeki yıllarda çok daha fazla göçmen yaratacak. Bu yüzden, iyi yönetilen bir göç sistemine sahip olmak için hızlı bir şekilde öğrenmemiz gerekiyor. Sonuçta, iklim değişikliği nedeniyle yerlerini terkeden insanların artık deniz seviyesinin yükselmesi tehdidi altındaki küçük adalardan, artık beslenemeyecekleri ağır açlığın yaşandığı Afrika ülkelerinden gelen insanlar daha çok anlaşılmalı, iyi karşılanmalı, yaşamaya devam edebileceklerini hissetmeli. Evet insanlar daha fazla göç edecek. Buna hazırlıklı olmalıyız."
Ancak Avrupa'da yükselen ciddi bir göçmen karşıtlığı var ve Marakeş'te onaylanan Göçmen Paktı'na pek çok Avrupa ülkesi ile Amerika karşı çıktı. Robinson buna rağmen desteğin yüksek olduğuna dikkat çekiyor:
"Ben de bu zirveye davetliyim ve 'göçün küresel etkileri' üzerine bir konuşma yapacağım. İnsanların gerçekten şunu anlamasını istiyorum. Bu gerçekten çok önemli bir adım. İlk kez BM bu konuda bir çerçeve hazırlıyor. Bu ülkeleri bağlayıcı bir metin değil, bu bütün ülkerlere neler yapması gerektiğini gösteren bir çerçeve. Özellikle, daha anlayışlı bir yöntemle, diğerini düşünmek ve daha fazla yer yaratmak için. Savaşlar nedeniyle ya da şimdi iklim nedeniyle artan göçmenlerin, tıpkı geçmişte olduğu gibi iyi karşılanması gerekir. Popülizm ile yüzleşilmeli, örneğin tek tek bireylerden ailelerden söz ettiğimizde tepki oluşmuyor. Ama onlara korkulardan söz ettiğimizde insanlar da korkuyla yaklaşıyor."
Robinson, Türkiye ve Ürdün gibi milyonlarca göçmen kabul eden ülkelere ise büyük hayranlık duyduğunu dile getiriyor:
"Türkiye gibi çok sayıda göçmen kabul eden ülkelere hayranlık duyuyorum. Özellikle Suriye'den milyonlarca göçmen kabul ettiler. Son olarak Ürdün'ü ziyaret ettim. Ürdünlülerin Suriyeli göçmenler hakkında söyledikleri bana çok dokundu. "Suriyellier bizim komşumuzdu, savaş nedeniyle ülkelerini terketmek zorunda kaldıklarında konuğumuz oldular" dediler. Bunun çok güzel bir dil olduğunu ve yaklaşımın böyle olması gerektiğini düşünüyorum. İrlanda gibi göç veren bir ülkeden geliyorum. İrlandalılar ABD'yi inşa ettiler oto yolu, demir yolu, köprüleri İrlandalılar inşa etti. Politik olarak da bu çok olumlu. Bu soruna böyle yaklaşmalıyız."
Küresel Göçmen Paktı kabul edildi, ancak pratikte uygulanma şansı ne?
Mary Robinson, "Paktı katılımcı ülkelerin büyük çoğunluğu zaten onayladı. Çok az sayıda ülke sorun yaratıyor. ABD, Avustralya, belki Avusturya sorun çıkarıyor. Bu durum bu ülkeler için de iyi değil. Bu ülkelerin hükümetleri, sorunun iyi yönetilmesinin önemini maalesef anlamadı. Bu çok üzücü. Bu durumda Elders, ülkeleri bu konunun iyi yönetilmesi için cesaretlendiriyor. Biz Elders olarak, iyi yönettiğinizde korkunun ortadan kalktığını anlatmaya çalışıyoruz. Küresel Paktın vermek istediği çerçeve de bu ve çok güzel bir dili var. Benim yönettiğim İklim Adaleti Vakfı, BM ile çok yakın çalıştı, Elders olarak da Marakeş'te bulunmaktan dolayı çok mutluyum," şeklinde konuşuyor.
Dünyada artık göçün en önemli tetikleyicilerinden birisi de küresel ısınma ve iklim sorunları. Mary Robinson bu iki sorunun çözümünde adalet kavramına dikkat çekiyor. Aksi takdirde Fransa'da "Sarı Yelekliler" eyleminde olduğu gibi direnişle karşılaşılacağı uyarısında bulunuyor:
"Çok önemli bir dönemden geçiyoruz. Kolay bir dönem olmadığı açık. Çünkü direnişler var, ülkeler Paris Anlaşması'nın içerdiği şartları uygulamaya yanaşmıyor, anlaşmanın uygulanması için harekete geçmek istemiyor. Ama elimizde şimdi bilim adamlarının raporu var. Küresel ısınmada 1,5 ve 2 derece arasında çok büyük bir fark var. Bu çok önemli, 1,5'tan 2 dereceye ulaştığınızda, mercan resifleri kayboluyor, kutuplar ve kutuplardaki donmuş topraklar (permafrostlar) eriyor. Ve bu bir felaket olabilir. Dolayısıyla çok katı kararlar almalıyız ve değişmeliyiz."
Robinson, Paris Anlaşması'nın imzalandığı Fransa'da, yenilenebilir enerjiye geçiş amacıyla hükümetin getirdiği politikaların direnişle karşılanmasından üzüntü duyduğunu da söylüyor:
"Londra'dan buraya geliyorum. Genç aktivistlerin iklim değişikliği konusunda köprü tıkama eylemlerini gördüm. Sonra iklim değişikliği için karbon yakıtlara vergi konulması yanlısı olmasını beklediğiniz Paris'te direniş görüyorsunuz. Sanırım bu politikalar adil olarak uygulanmadığı için bu direnişler oluyor. Bu her zaman zor ama çok kapsayıcı ve adil olmak gerekiyor.
Bir hükümet önemli bir değişiklik yapmak istediğinde, bunu kapsayıcı bir şekilde halkla tartışarak yapmalı. İnsanlar, kararın ne hakkında olduğunu, onları neden ve nasıl etkileyeceğini bilmeli ve bu değişiklikler en yoksulu incitmemeli. Onlar için adil olmalısınız.
Olanlar hakkında büyük bir öfke olduğu açık. Olayı tam olarak bilmediğim için tümüyle bir yorum yapamam. Ama insanlar adaletsizlik olduğunu düşündüğünde bu demektir ki, hükümetler değişikliği yapmak için yeterince zaman ayırmadı ve yeterince kapsayıcı olamadı.
Şimdi çok iyi hükümetlere ihtiyacımız var. Çünkü bir an evvel iklim için gereken önlemleri almalıyız. Olabilecek en hızlı şekilde, karbon yakıtlardan uzaklaşmalıyız.
Dizel yakıtlarla ilgili sorun, Fransa'da da benim ülkem İrlanda'da da insanlara dizel yakıtların çevre için en iyi yakıtlar olduğu söylendi. İrlanda'da herkes dizel araba aldı. Ama hükümetler hata yaptı, dizel yakıtların en iyi yakıt olmadığı anlaşıldı. İşte bu noktada, insanlara hükümetlerin hata yaptığı insanlara anlaşılır bir yöntemle söylenmeli. Şimdi hızlı bir şekilde en azından hibrid araçlara, hatta elektrikli araçlara geçiş yapmalıyız."
