Muammer Kaddafi, 1969’da Kral İdris’i askeri darbeyle devirip yerine geçmesinden bu yana Arap dünyasının en uzun görev yapan devlet başkanı oldu.
Kaddafi, kendine özgü davranışlarıyla, üzerine giydiği uzun entariler ve hayvan postlarıyla, çevresindeki genç kadın muhafızlarla hep dikkati çekti.
Eski başkanlardan Ronald Reagan, Kaddafi’yi “Ortadoğu’nun kuduz köpeği” diye tanımlamıştı.
Siyasi tavırları daima tartışma yaratan Kaddafi, Çad ve İran gibi dünyadaki devrimci hareketlere destek verdi, ama öte yandan İslamcı militanlar ve teröristlere de yardım sağladı.
Amerika, 1986 yılında Berlin’de bir kulübüne düzenlenen ve bir Türk kadınla iki Amerikan askerinin ölümüne yol açan bombalı saldırıdan Kaddafi yönetimini suçlamış, dönemin başkanı Ronald Reagan, uçaklarla Libya’yı bombalatmıştı. Bombardımanda Kaddafi’nin evlat edindiği bir kız çocuğu hayatını kaybetti.
İki yıl sonra Libya, İskoçya’nın Lockerbie kentine düşen Boeing 747 yolcu uçağına bomba konulmasından sorumlu tutuldu. 270 kişinin hayatını kaybettiği bombalı saldırıyı Kaddafi 2003 yılında üstlenmiş ve ölenlerin ailelerine 2 milyar dolar tazminat ödemeyi kabul etmişti.
Kaddafi aynı yıl teröre destek vermekten ve kitle imha silahları üretiminden vazgeçmiş, bu şekilde 1986 yılında ülkesine uygulanan uluslararası ambargonun kaldırılmasını sağlamıştı. Amerika daha sonra Libya’yla diplomatik ilişkilerini yeniden kurdu. Birleşmiş Milletler de Lockerbie olayının ardından Libya’ya uyguladığı yaptırımları kaldırdı.
Kaddafi’nin iyi niyet gösterisi uzun sürmedi. Bu yılın başında esmeye başlayan Arap Baharı rüzgarları ve Mısır’daki halk ayaklanması sırasında dönemin Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek’e “halkının sesine kulak ver” çağrısı yapan Kaddafi, Şubat ayında kendi ülkesinde düzenlenen halk gösterilerini kanlı biçimde bastırmayı tercih etti. Kaddafi’nin göstericilere şiddet uygulaması yeni BM yaptırımlarının yolunu açtı. Güvenlik Konseyi’nin çıkardığı yetkinin ardından NATO, Mart ayında Kaddafi’ye karşı ayaklanan isyancılara yardım etmek amacıyla hükümete bağlı askeri hedefleri havadan bombalamaya başladı.
Muammer Kaddafi 1996’da çadırında ağırladığı eski Başbakan Necmettin Erbakan’ın yanında Türkiye’nin geleceğinin “NATO üyesi olmakta, Kürtlere eziyet çektirmede olmadığını” söylemiş, “Ortadoğu’daki güneşin altında Kürt milletinin de yerini alması gerektiği” sözleri Türkiye’de büyük tepkilere neden olmuştu.
1942’de çölde bir Bedevi ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Muammer Kaddafi, Libya Üniversitesi’nde okumuş, daha sonra orduya katılmıştı.
27 yaşında katıldığı darbeyle ülke yönetimini ele geçiren Kaddafi, “Cemahiriye” adı verilen bir yönetim sistemi geliştirdi. Sistem teoride kurulacak halk komitelerinin ülke yönetimini üstlenmesini öngörüyordu. Kaddafi ise bu devrimin “kardeş lideri ve halk komitelerinin rehberi” oldu. Ancak Albay Kaddafi, 42 yıllık iktidarı boyunca muhalefeti ezdi, kendisi de bir dizi suikast girişiminden kurtuldu.
Göreve geldiğinde “Pan-Arabizm” adlı Arap milliyetçiliğini benimseyen Muammer Kaddafi, daha sonra çabalarını Afrika uluslarını birleştirmeye ayırdı.
