KAHİRE —
Suriye'de gittikçe derinleşen mezhep çatışmaları, komşu Irak'ı da etkilemiş durumda.
Suriyeli isyancılar, önceki haftasonu, bir süre önce ele geçirdikleri Rabiya sınır kapısı yakınlarında Irak askerleriyle çatışmaya girdi.
Ardından Iraklı yetkililer, Pazartesi günü sınırı aşıp kendilerine sığınan 42 Suriyeli askerin, Iraklı Sünni direnişçilerin son derece planlı hazırlanmış saldırısı sonucu öldürüldüğünü açıkladı. Irak'ın zaten karışık durumdaki Anbar ilinde düzenlenen bu saldırı, Irak'ın da Suriye iç savaşının içine çekildiği yönündeki kaygıları kuvvetlendiriyor.
Irak meclisinin Sünni başkanı Usame Nuceyfi, Irak ordusunu Suriye'deki iç savaşta taraf tutmakla suçladı. Nuceyfi, sınır çatışmalarından uzak durulması ve Irak ordusunun da Suriye'nin içişlerine müdahale etmemesi uyarısında bulundu. Iraklı Sünni politikacı, kendi ülkesinin zaten iç sorunları olduğunu, bunun dışardaki sorunlarla daha da karıştırılmaması gerektiğini savundu.
Iraklı Sünniler, ülkenin batısında, genelde yoğun nüfusa sahip oldukları yerlerde Aralık ayından bu yana gösteriler düzenliyor. Çoğu zaman olay çıkmayan gösterilerde Sünniler, hükümetin kendilerini gittikçe daha da dışladığını savunuyor, Şii Başbakan Nuri el Maliki'den cezaevlerindeki Sünni mahkumları serbest bırakmasını ve devlet içinde yetkileri Sünnilerle adil bir şekilde paylaşmasını istiyor.
Başbakan Nuri el Maliki, bir süre önce verdiği demeçte Suriye'de iç savaşı isyancıların kazanmasının Irak'ta da istikrarsızlığa yol açacağını iddia etti. Maliki, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esat'a doğrudan destek ifade etmedi.
Associated Press haber ajansına verdiği demeçte "Ne muhalefet, ne de rejim birbirlerini haklayamaz" diyen Maliki, "Bu süreçte yaşanacak en tehlikeli şey, Lübnan'da bir iç savaş, Ürdün'de bölünmeler ve Irak'ta da mezhep savaşı olur" diye konuştu.
Maliki çevresindeki Sünni ülkeleri tehdit olarak görüyor
Stanford Üniversitesi'ne bağlı Hoover Enstitüsü'nden Ortadoğu uzmanı Fuat Acemi, Irak Başbakanı Maliki'yi bir Şii ayrılıkçısı ve mezhepsel nedenlerden dolayı Beşar Esat'a destek verme gereksinimi duyan bir politikacı olarak görüyor. Acemi bu durumu, "Nuri el Maliki ve Şii hükümeti, Beşar Esat'ın yenilgisini kendi yenilgisi olarak görüyor. Bu iş büyük bir Şii-Sünni çatışmasına dönüyor" sözleriyle değerlendiriyor.
Fuat Acemi kendisinin geçmişte Maliki'yle samimi görüşmeleri olduğunu ve Iraklı politikacının bölgeyi "mezhepsel bir mercekten" değerlendirdiğini söylüyor. Acemi'ye göre Maliki, "Türkiye'yi 'yeni-Osmanlıcı' strateji güden bir Sünni güç, Suudi Arabistan ve diğer küçük Körfez ülkelerini de Irak'taki Şii hükümetin yıkılması için yatırım yapan güçler" olarak görüyor.
Ortadoğu uzmanı Gary Sick'e göreyse Suudi Arabistan gibi Sünni güçler, Irak'ta mezhep gerginliğini ve bölgesel istikrarsızlığı teşvik ediyor. Suudi Arabistan'ın daha Bağdat hükümetini tanımadığını hatırlatan uzman, Suudi Arabistan gibi ülkelerin Irak'ta Şii bir hükümet kurulmasından rahatsızlık duyduğuna dikkati çekiyor ve bunun gittikçe kötüleşen bir sürtüşmeye yol açtığını savunuyor.
Gary Sick, "Temel olarak her ülke, her kent, her aile kendisine tamamen mezhepsel açıdan bakmaya zorlanıyor" diye konuşuyor.
'Irak'ta savaş olmaz'
Fuat Acemi, yine de Irak'ta Maliki hükümetini yıkacak büyük bir Sünni ayaklanması beklemiyor. "Bağdat'ta büyük bir savaş görmüyorum" diyen uzman Anbar'daki Sünniler'in para ya da petrol geliri olmadan Nuri el Maliki hükümetini yıkamayacağını söylüyor.
Gary Sick ise, Suriyeli Sünniler'in zafer kazanması durumunda daha kötümser bir senaryo sunuyor. Sick, Iraklı bakanlardan birinin, Suriyeli isyancılara sınırötesi silah verilmesini geçmişte Iraklı direnişçilere silah verilmesine benzettiğini ve Suriyeli isyancıların eninde sonunda Irak'a da müdahale etmesini beklediğini söylüyor. Gary Sick, "Özgür Suriye Ordusu ya da Esat karşıtlarının büyük çoğunluğu Sünni ve bunların çoğunun sınırın ötesinde, Anbar ili içinde aşiret bağlantıları var" diye konuşuyor.
Birleşmiş Milletler tarafından Aralık ayında hazırlanan bir rapor, Suriye'deki iç savaşın "açık bir şekilde mezhep çatışması" olduğunu, Esat rejimi karşıtı isyancıların Afganistan'dan, Libya'dan ve diğer ülkelerden Sünni savaşçıları barındırdığını bildirmişti.
Fuat Acemi de "Suriye'nin başkenti isyancıların eline geçerse, Sünniler Beyrut ve Bağdat'ı Şiiler'e kaybetmenin acısını, Şam'ı geri alarak çıkarttıklarını düşünecektir" diyor.
Suriyeli isyancılar, önceki haftasonu, bir süre önce ele geçirdikleri Rabiya sınır kapısı yakınlarında Irak askerleriyle çatışmaya girdi.
Ardından Iraklı yetkililer, Pazartesi günü sınırı aşıp kendilerine sığınan 42 Suriyeli askerin, Iraklı Sünni direnişçilerin son derece planlı hazırlanmış saldırısı sonucu öldürüldüğünü açıkladı. Irak'ın zaten karışık durumdaki Anbar ilinde düzenlenen bu saldırı, Irak'ın da Suriye iç savaşının içine çekildiği yönündeki kaygıları kuvvetlendiriyor.
Irak meclisinin Sünni başkanı Usame Nuceyfi, Irak ordusunu Suriye'deki iç savaşta taraf tutmakla suçladı. Nuceyfi, sınır çatışmalarından uzak durulması ve Irak ordusunun da Suriye'nin içişlerine müdahale etmemesi uyarısında bulundu. Iraklı Sünni politikacı, kendi ülkesinin zaten iç sorunları olduğunu, bunun dışardaki sorunlarla daha da karıştırılmaması gerektiğini savundu.
Iraklı Sünniler, ülkenin batısında, genelde yoğun nüfusa sahip oldukları yerlerde Aralık ayından bu yana gösteriler düzenliyor. Çoğu zaman olay çıkmayan gösterilerde Sünniler, hükümetin kendilerini gittikçe daha da dışladığını savunuyor, Şii Başbakan Nuri el Maliki'den cezaevlerindeki Sünni mahkumları serbest bırakmasını ve devlet içinde yetkileri Sünnilerle adil bir şekilde paylaşmasını istiyor.
Başbakan Nuri el Maliki, bir süre önce verdiği demeçte Suriye'de iç savaşı isyancıların kazanmasının Irak'ta da istikrarsızlığa yol açacağını iddia etti. Maliki, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esat'a doğrudan destek ifade etmedi.
Associated Press haber ajansına verdiği demeçte "Ne muhalefet, ne de rejim birbirlerini haklayamaz" diyen Maliki, "Bu süreçte yaşanacak en tehlikeli şey, Lübnan'da bir iç savaş, Ürdün'de bölünmeler ve Irak'ta da mezhep savaşı olur" diye konuştu.
Maliki çevresindeki Sünni ülkeleri tehdit olarak görüyor
Stanford Üniversitesi'ne bağlı Hoover Enstitüsü'nden Ortadoğu uzmanı Fuat Acemi, Irak Başbakanı Maliki'yi bir Şii ayrılıkçısı ve mezhepsel nedenlerden dolayı Beşar Esat'a destek verme gereksinimi duyan bir politikacı olarak görüyor. Acemi bu durumu, "Nuri el Maliki ve Şii hükümeti, Beşar Esat'ın yenilgisini kendi yenilgisi olarak görüyor. Bu iş büyük bir Şii-Sünni çatışmasına dönüyor" sözleriyle değerlendiriyor.
Fuat Acemi kendisinin geçmişte Maliki'yle samimi görüşmeleri olduğunu ve Iraklı politikacının bölgeyi "mezhepsel bir mercekten" değerlendirdiğini söylüyor. Acemi'ye göre Maliki, "Türkiye'yi 'yeni-Osmanlıcı' strateji güden bir Sünni güç, Suudi Arabistan ve diğer küçük Körfez ülkelerini de Irak'taki Şii hükümetin yıkılması için yatırım yapan güçler" olarak görüyor.
Ortadoğu uzmanı Gary Sick'e göreyse Suudi Arabistan gibi Sünni güçler, Irak'ta mezhep gerginliğini ve bölgesel istikrarsızlığı teşvik ediyor. Suudi Arabistan'ın daha Bağdat hükümetini tanımadığını hatırlatan uzman, Suudi Arabistan gibi ülkelerin Irak'ta Şii bir hükümet kurulmasından rahatsızlık duyduğuna dikkati çekiyor ve bunun gittikçe kötüleşen bir sürtüşmeye yol açtığını savunuyor.
Gary Sick, "Temel olarak her ülke, her kent, her aile kendisine tamamen mezhepsel açıdan bakmaya zorlanıyor" diye konuşuyor.
'Irak'ta savaş olmaz'
Fuat Acemi, yine de Irak'ta Maliki hükümetini yıkacak büyük bir Sünni ayaklanması beklemiyor. "Bağdat'ta büyük bir savaş görmüyorum" diyen uzman Anbar'daki Sünniler'in para ya da petrol geliri olmadan Nuri el Maliki hükümetini yıkamayacağını söylüyor.
Gary Sick ise, Suriyeli Sünniler'in zafer kazanması durumunda daha kötümser bir senaryo sunuyor. Sick, Iraklı bakanlardan birinin, Suriyeli isyancılara sınırötesi silah verilmesini geçmişte Iraklı direnişçilere silah verilmesine benzettiğini ve Suriyeli isyancıların eninde sonunda Irak'a da müdahale etmesini beklediğini söylüyor. Gary Sick, "Özgür Suriye Ordusu ya da Esat karşıtlarının büyük çoğunluğu Sünni ve bunların çoğunun sınırın ötesinde, Anbar ili içinde aşiret bağlantıları var" diye konuşuyor.
Birleşmiş Milletler tarafından Aralık ayında hazırlanan bir rapor, Suriye'deki iç savaşın "açık bir şekilde mezhep çatışması" olduğunu, Esat rejimi karşıtı isyancıların Afganistan'dan, Libya'dan ve diğer ülkelerden Sünni savaşçıları barındırdığını bildirmişti.
Fuat Acemi de "Suriye'nin başkenti isyancıların eline geçerse, Sünniler Beyrut ve Bağdat'ı Şiiler'e kaybetmenin acısını, Şam'ı geri alarak çıkarttıklarını düşünecektir" diyor.
