Şişli Florence Nightingale Hastanesinde Kalp Nakli ve Mekanik Kalp Destek Bölümü Kurucusu ve Direktörü olarak çalışan Profesör Doktor Süha Küçükaksu Türkiye'de yapay kalp ameliyatlarında önde gelen bir uzman. Amerika'nın Sesi'nden Hülya Polat'ın sorularını yanıtlayan Profesör Dr. Küçükaksu, bu ameliyatlarda başarı oranının yüksek olduğunu söylüyor.
HP - Türkiye’de yapay kalp ameliyatları yeni mi?
Prof. Küçükaksu - Türkiye’de yapay kalp ameliyatlarını; 2001 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nden Baylor College Medicine'dan Profesör Dr. M.DeBakey’in özel izni ve Profesör G.Noon’un desteğini aldığım girişimimden hareketle, değerli hocam Dr.Oğuz Taşdemir ve değerli ağabeyim Dr.Erol Şener ile birlikte yaptığımız ameliyatlarla başlattık. Günümüze kadar bu cihazların yüksek maliyetleri ve yaşanan geri ödeme sorunları nedeniyle tüm modellerinden (vücut içi, vücut dışı, kısa süreli, uzun süreli,) toplam 100-150 adet olmak üzere sınırlı sayıda hastada kullandık.
Ancak bu yılın başında yapılan yeni bir düzenleme ile cihaz ücretlerinin tamamen geri ödemesinin (reimburstment) sosyal güvenlik kurumu tarafından kabul edilmesiyle, daha fazla hastada kullanılmasını bekliyoruz.
HP - Siz kaç kalp ameliyatı yapıyorsunuz yılda?
Prof. Küçükaksu - Son 5 yılda, yıllık ortalama 250-300 civarında kalp ameliyat yapmaktayım. Ayrıca, yılda 10 civarı kalp nakli ve bir o kadarda yapay kalp ameliyatı yapıyorum.
HP - Yapay kalp ameliyatları iyi sonuç veriyor mu?
Prof. Küçükaksu - Yapay kalp ameliyatları 2 şekilde olmaktadır. Bunlar Total yapay kalp ve yapay kalp pompaları şeklindedir. Hastanın kalbindeki hastalığın özellikleri yanında hastaya ait diğer sistem özelliklerine göre bunun hangisinin uygun olduğuna karar verilerek uygulamalar yapılmaktadır. Bu şekilde yapıldığında özellikle son yıllarda minyatür ve implantabl (vücut içine yerleştirilen) modelleri ile 1 yıllık yaşam oranları %90’lara ulaşmıştır ki kalp nakli başarısına eşdeğer verilerdir.
Ayrıca, bir çok hastada yıllarca çalışan ve hastanın normale yakın bir hayat sürdüğü yapay kalp uygulamaları bulunmaktadır. Önümüzdeki yıllarda bu sistemlerle hedef, kalp nakli gereken hastalara öncelikle bunların takılması ve hastaların kalp naklini yoğun bakımlardaki adete ölüm döşeği durumundan çıkarılarak, evlerinde fiziksel ve ruhsal iyi durumda beklemelerini sağlamaktır.
Bu durumdan, son evre kalp yetersizliğinin uzun vadeli sağlık maliyetleride olumlu etkilenecektir.
HP - Kaç hasta kullanıyor?
Prof. Küçükaksu - Bu güne kadar dünya’da bu sistemlerin 30.000’den fazla insanda kullanıldığı tahmin ediyoruz.
HP - İyileşme süreci ne kadar sürüyor?
Prof. Küçükaksu - Bu ameliyatlarda; hastaların ameliyat sonrası genellikle ertesi gün ayağa kalktığı ve 3-4 gün sonra servis odasına geçtiği ve 2-3 hafta sonrada evine gönderilmesi mümkün olmaktadır. Cerrahi truamanın tam olarak 2 ay sonra geçtiğini ve hastanın çoğunluğunda, bundan sonra her türlü fizik egzersizlere uygun hale geldiği görülmektedir. O nedenle bu hastalarda özel bir kardiyak rehabilitasyon programı uygulanmaktadır.
HP - Hangi hastalara yapay kalp takılması uygun görülüyor? Bu konuda karar verirken hangi faktörler dikkate alınıyor?
Prof. Küçükaksu - Yapay kalp pompası yada total cihaz takılması gereken durum, hastanın kalp nakli gerektiren bir durumda olmasıdır. Yapılan çok detaylı tetkikler sonrası kalp yetersizliğinin son evresinde (stage D) olan hastalar, eğer kalp nakli programlarında beklerken kaybedilme noktasına doğru gelirlerse, daha fazla beklemeden bu sistemler kullanılmaktadır. Çoğunlukla da kalp nakli yapılınca bu cihazlar çıkarılmaktadır. Bu nedenle yapay kalplerin çoğunluğu “bridge to transplant” amaçlı yani hastayı kalp nakline kadar yaşatmak için uygulanmaktdır.
Ayrıca, kalp nakline engel başka tıbbi problemleri olan hastalarda da, bu cihazlar ile daha uzun yaşam ve daha kaliteli bir hayat sürdürülmesi söz konusu olduğundan bu tip çok zor durumdaki hastalara da hayat boyu (destination) kullanım amaçlı uygulamalar yapılmaktadır.
Diğer ileri merkezlerde olduğu gibi hastanemizde de başkanı olduğum bölümde, bu sistemler uygulanmadan önce 8-10 ayrı uzmandan oluşan kalp nakli ve mekanik dolaşım destekleyici sistemler (mechanically circulatory support systems) ekibi tarafından, hastaların bir çok tetkik ve aşamadan geçirilerek haklarında ortak karar verilmesiyle uygulamalar yapılmaktadır.
HP - Bir yapay kalbin maliyeti ne?
Prof. Küçükaksu - Böylesi zor ve uzun süreçli bir işlemin sadece ameliyat masrafının düşünülmemesi gerektiğinin artık aşikar olduğu bir ortamda maalesef sosyal güvenlik kurumları sadece cihaz ücretini vermekte, diğer masrafları ise minimalize ederek ödemektedir. Bu durum uzun vade de merkezlerin performansların düşmesi ve başarılarının düşmesi tehlikesinin en önemli zayıf noktasıdır. Herkesin dikkatine sunuyorum. Maliyet hesaplarında bunlar unutulmamalıdır.
Sadece bu cihazların fiyatları tipine ve ek donanımına göre 100-125.000 USD arasında değişmektedir.
HP - Türkiye’de kalp hastalıkları ne kadar yaygın?
Prof. Küçükaksu - Türkiye’de hem kalp hastalıklarının yaygınlığı hemde bunlardan ölüm oran ve hızları, Avrupa ülkelri arasında en yüksek olanlardan biridir. Türkiye’de erişkin insanlarda yapılan TEKHARF çalışmasına göre 1990 yılında erişkin insanlarda kalp hastalığı %6-7 oranında görülmektedir. En sık Karadeniz bölgesi, en az da Akdeniz bölgesi insanında görülmekte olduğu tespit edilmiştir.
HP - En sık görülen kalp hastalıkları hangileri?
Prof. Küçükaksu - En sık görülen koroner kalp hastalıklarıdır. Bunun temelinde insanımızda çok yüksek oranda bulunan hipertansiyon, sigara içimi, hiperlipidemi, diabetes mellutus en önemli nedenleridir.
Bunu degeneratif ve romatizmal kalp hastalıkları ile doğumsal kalp hastalıkları izlemektedir.
HP - Yılda kaç kişi kalp ameliyatı geçirmek zorunda kalıyor?
Prof. Küçükaksu - Son verilere göre ülkemizde yılda 70-80.000 kişiye kalp ve damar ameliyatı uygulanmaktadır.
HP - Ne kadar sıklıkta kontrol gerekiyor?
Prof. Küçükaksu - Kalp hastalıklarından korunma için değiştirlebilen faktörlere yönelik tedbirler çok önemlidir. Hipertansiyonun, Diyabetin kontrolü, şişmanlığın önlenmesi, hareketsizliğin önlenmesi, sigara içiminin azaltılması (ki son yıllarda Sağlık Bakanlığının ve Başbakanlığın yasal düzenlemeleri ile önemli bir başarı sağlandı-% 20 azaldığı tahmin ediliyor), kan kolesterolünün normalizasyonu, gibi tedbirler önemlidir.
Bunların yanında kişilerin 40 yaşından itibaren, aile de genç yaşta ölüm, kalp krizi varsa daha erken, yılda bir kez konrolden geçmesi önemlidir.
Kalp ameliyatı olmuş yada invaziv işlemler yapılan stent uygulanmış hastalarında yılda 3 yada 4 kez kardiyolog kontrolüne gitmelerini öneririm.
Şişli Florence Nightingale Hastanesi Kalp Nakli ve Mekanik Kalp Destek Sistemleri Bölüm Direktörü Profesör Deniz Süha Küçükaksu'nun özgeçmişi:
1964 İstanbul doğumluyum. İlk, orta öğrenimimden sonra İstanbul Kabataş Erkek Lisesi’nden 1981 yılında mezun oldum. Aynı yıl İstanbul Üniversitesi, Tıp Fakültesi’ne başladım. 1986 yılında intern doktor iken Almanya’da Köln Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Kardiyoloji stajı yaptım.
1987 yılında İstanbul Üniversitesi, Tıp Fakültesi’nden pekiyi derece ile (dönem 8.) mezun oldum. Aynı yıl Türkiye’de kalp cerrahisinin kurucularından Dr.Kemal Bayazıt’ın Başkanlığındaki Türkiye Yüksek İhtisas Hastanesi, Kardiyovasküler Cerrahi Kliniği’nde uzmanlık eğitimime başladım ve 1992 yılında uzman oldum. 1992-1995 yılları arasında Türkiye Yüksek İhtisas Hastanesi, Kardiyovasküler Cerrahi Kliniği’nde uzman olarak mecburi hizmetimi tamamladım. 1995 yılında başasistan oldum.
1998 yılında OSYM merkezi bilim sınavını kazanarak Türkiye Yüksek İhtisas Hastanesi, Kardiyovasküler Cerrahi Kliniği’nde şef yardımcısı, 2000 yılında kardiyovasküler cerrahi Doçenti oldum.
2004-2005 yılında Ankara Özel MESA Hastanesi Kardiyovasküler Cerrahi Bölümünü kurdum ve bölüm sorumlusu olarak çalıştım. 2005 yılı sonunda Yeditepe Üniversitesinde başladım ve 2006 yılında profesörlüğe yükseltildim. 2005-2010 yılları arasında Yeditepe Üniversitesi Kalp ve Damar Cerrahisi Anabilim dalı başkanı olarak çalıştım.
2010 yılı Temmuz ayından itibaren Şişli Florence Nightingale Hastanesinde Kalp Nakli ve Mekanik Kalp Destek Bölümü Kurucusu ve Direktörü olarak çalışmaktayım.
1993 yılında ABD’nin Oregon Eyaleti’nde St. Vincent Hospital’da kalp cerrahisi aktivitelerine, 1994 yılında Fransa’nın Paris kentinde Hopital Brousseis’de “Latissimus Dorsi Dinamik Kardiyomiyoplasti cerrahisi ve yoğun bakımı” konusundaki eğitim çalışmalarına katıldım. 1998 yılında Türkiye Yüksek İhtisas Hastanesi’nde kalp transplantasyonu ve 2001 yılında Türkiye’de ilk kez gerçekleştirilen yapay kalp pompası uygulamalarında, yine 2001 yılında Azarbaycan (Bakü)’da kalp cerrahisi kuruluş çalışmalarında yer aldım.
2001 yılında ülkemizde ilk kez geçici, 2006 yılında da kalıcı yapay kalp pompası implantasyonunu, yine 2008 yılında Türkiye’de ilk kez mikro pompa ile atan kalpte bypass ameliyatlarını ve 2011 yılında da Türkiye’de ilk kez başarılı Total Yapay Kalp ameliyatlarını gerçekleştirdim. Ayrıca Türkiye’de ilk kez özel bir sağlık kurumunda kalp nakli programı ve ameliyatları tarafımca başlatılmıştır.
1992 ve 1993 yılında Ankara Tabip Odası’nca Cerrahi bilim ödülleri üyesi olduğum çalışmalara verildi. Yine 1992 yılında VI. Ulusal Vasküler Cerrahi Kongresi’nde üyesi olduğum bir başka çalışmaya “Orjinal Deneysel ve Klinik Araştırma” ödülü verildi. 2002 yılında Ulusal Organ Nakli Kongre’sinde bir çalışmama “en iyi poster ödülü”, 2004 yılında bir başka çalışmama “immünoloji ödülü”, 2006 yılında Türk Kardiyoloji Derneği kongresinde bir diğer çalışmama “en iyi serbest bildiri” ödülü verildi.
Halen İstanbul Tabip odası, Türk Tabipler Birliği, Türk Kardiyoloji Derneği, Türk Kalp ve Damar Cerrahi Derneği, Ulusal Vasküler Cerrahi Derneği, Organ Nakli Kuruluşları Koordinasyon Derneği, European Society for Artificial Organs, International Society For Rotary Blood Pumps, The Transplantation Society, Kabataşlılar derneği üyesiyim.
2006 yılında kurulan Yapay Organlar ve Destek Sistemleri Derneğinin (TÜYOD, www.tuyod.org.tr) kurucularından olup halen yönetim kurulu başkanıyım. 2010-2012 yılları için Türk Kalp Damar Cerrahisi Yeterlik Kurulu üyesiyim.
Mesleki çalışmalarım içinde 44’ü uluslar arası, 48’i ulusal olmak üzere toplam 92 bilimsel makale, 116 adet ulusal ve uluslar arası kongrede 96 adet sunum, 3 adet kitap ve 3 adet dergi özel sayısı yazarlığım bulunmaktadır.
2007 yılında başlayan Yeditepe Üniversitesi (Makine,Tıp Fakülteleri), Koç Üniversitesi(Makine) ve TÜBİTAK desteğinde yürütülmekte olan Türkiye’nin ilk ve tek yapay kalp pompa projesi olan “insan vücuduna yerleştirebilen minyatür yapay kalp pompa projesi “heart turcica ”’nın yürütücülerindenim.
1987-2011 yılları arasında 30 kalp transplantasyonu, 20 adet yapay kalp pompa takılması, 1 adet Total Yapay kalp implantasyonu olmak üzere yaklaşık 15.000 kalp ve damar ameliyatı tecrübesine sahibim.
Türk göğüs kalp damar cerrahi dergisi, Türkiye Klinikleri kalp ve damar cerrahi dergisi yayın danışma kurulu üyesiyim.
Evliyim ve biri 18, diğeri 14 yaşında 2 çocuğum var.