BBC’nin geçen hafta yayınladığı kamuoyu yoklamasında Türkiye’de Amerikan aleyhtarlığının sürdüğü, hatta Türklerin çoğu ülke hakkında olumsuz görüşlere sahip olduğu belirlenmişti.
BBC Dünya Servisi tarafından yayınlanan kamuoyu yoklamasına göre, Başkan Barack Obama’nın iktidara gelmesiyle genel olarak dünyada Amerika’nın imajında bir iyileşme olduğu görülse de Türkiye’de Amerikan aleyhtarlığı sürmekle kalmıyor, artmaya devam ediyor.
Araştırmaya göre sadece iki ülkede çoğunluk Amerika’yı onaylamıyor: Türkiye ve Pakistan.
GlobeScan ve Maryland Üniversitesi’ndeki Uluslararası Politika Tutumu Programı (PIPA) tarafından hazırlanan raporda Amerika hakkındaki görüşlerin daha olumsuz hale geldiği ender ülkelerden birinin Türkiye olduğu belirtiliyor. Türkiye’de Amerika hakkında olumlu görüş bildirenlerin oranı yüzde 21’den yüzde 13’e geriledi. Olumsuz görüş bildirenlerin oranıysa yüzde 63’ten yüzde 70’e çıktı.
PIPA Direktörü Profesör Dr. Steven Kull bunu şöyle yorumluyor: “Türkiye’de de, İslam dünyasında olduğu gibi, Amerika’yı baskıcı, İslam’ı zayıflatmaya ve istediğini yaptırmaya çalışan - hatta Ortadoğu’dan petrol çalma niyetinde olan bir ülke olarak görme eğilimi var. İsrail’e destek konusunu da unutmamak gerekir. İslam dünyasında görülen bütün bu eğilimler Türkiye’de de var."
Amerikan Alman Marshall Fonu Ankara Bürosu Direktörü Özgür Ünlühisarcıklı da Türkiye’deki Amerikan aleyhtarlığının konjonktüre de bağlı olduğunu söylüyor. Ünlühisarcıklı, Türkiye’nin etrafındaki çatışma ortamlarında - Irak, İran gibi ihtilaf noktalarında Amerika’nın bulunduğunu; güvenlik endeksli bir dış politika algısı olan Türk kamuoyunun da bundan rahatsızlık duyduğunu belirtiyor.
BBC Dünya Servisi anketinde Türklerin toplam 17 ülkeye veya uluslararası kuruluşa bakışı da sorulmuş. Sonuca göre, Türkler arasında, diğer bütün ülkeler hakkında olumsuz görüş bildirenlerin oranı - istisnasız - olumlu görüş bildirenlerin üzerinde. Yani örneğin, Brezilya hakkında olumsuz görüş bildiren Türklerin sayısı, olumlu görüş bildirenlerden daha fazla. Veya, Kanada hakkında olumsuz görüş bildiren Türklerin oranı yüzde 35; olumlu görüş bildirenlerin oranı yüzde 16.
Profesör Steven Kull’un bu konudaki yorumu şöyle: “Bunu izah etmek gerçekten güç. Türkiye farklı bir konumda. Türkler kendilerini ne Asyalı, ne Avrupalı olarak görüyor. Dolayısıyla Türkler arasında başkalarıyla bir bağ kuramama sorunu yaşanıyor olabilir. Türklerin, çoğu ülke hakkında negatif olduğunu görüyoruz. Sanki, dışlanma veya yalnızlaşma duygusu içinde görüyorlar kendilerini.”
Ünlühisarcıklı başka araştırmaların da Türkler’in başkalarına karşı güvensizliğini ortaya koyduğunu söylüyor: “Dünya Değer Araştırmasına konu olan ülkeler arasında Türkiye insanlara genel olarak güvenme konusunda sondan ikinci geliyor. Türklerin yüzde 95’i kendisinden veya ailesinden başkalarına güvenmiyor.”
Tabii yabancı ülkelere güven duymama veya niyetlerinden kuşku duyma eğiliminin tarihsel kökleri de var. Ünlühisarcıklı şöyle diyor: “Biliyorsunuz, “Türk’ün Türk’ten başka dostu yoktur” diye bir kavramımız var. Türk kamuoyunun dış politika ve diğer ülkelerle ilişkilerine bakışında birinci içgüdüsü güvenliktir. Bunun tabi tarihsel perspektifleri de var. Türkiye nihayetinde işgal görmüş, Birinci Dünya Savaşı’nda toprakları işgal edilmiş, hatta Sevr Antlaşmasıyla toprakları çok sayıda ülke arasında paylaşılmış bir ülke olarak, bir Sevr Sendromu yaşadığı gibi bir Tanzimat Sendromu’ndan da bahsetmek mümkün. Yani, büyük devletlerin Türkiye üzerinde etkili olmasından, Türkiye’deki iç dinamikleri etkileyebilmesinden rahatsız olma durumu da söz konusu.”
28 ülkede 30 bin kişinin katıldığı araştırmada Amerika hakkında olumlu görüş bildirenlerin ortalaması yüzde 46. 2009 yılıyla kıyaslandığında Amerika hakkında olumlu görüş bildirenlerin oranı 4 puan artarken; olumsuz görüş bildirenlerin oranı 9 puan azaldı.
