ABD Ekonomisi 1'inci Çeyrekte Sadece Yüzde 1,1 Büyüdü

ABD ekonomisindeki büyümenin Ocak-Mart aylarını kapsayan 2023'ün birinci çeyreğinde yavaşlayarak yıllık sadece yüzde 1,1 oranında büyüdüğü açıklandı. Ekonomik büyümedeki bu yavaşlamada yüksek faiz oranlarının emlak piyasasına sekte vurması ve şirket envanterlerinin azalmasına yol açması etkili oldu.

ABD Ticaret Bakanlığı'ndan bugün gelen tahminler, ABD gayrisafi yurtiçi hasılasının zayıfladığına işaret ediyor. Ekonomik verimliliğin en geniş kapsamlı ölçütü olarak kabul edilen gayrisafi yurtiçi hasıla, Amerika'da geçen yıl Ekim'den Kasım'a yüzde 2,6, Temmuz'dan Eylül'e ise yüzde 3,2 oranlarında artmıştı.

Ancak Amerika'daki ekonomik faaliyetlerin yüzde 70'ini oluşturan tüketici harcamalarının azalmadan devam ettiği gözleniyor. Son iki yılda en hızlı çeyreklik büyümenin kaydedildiği tüketici harcamaları, yıllık yüzde 3,7 oranında arttı.

ABD gayrisafi yurtiçi hasılasındaki yavaşlama, ABD Merkez Bankası'nın (FED) enflasyonu dizginlemek için faiz oranlarında agresif artışa gitme politikasının etkilerini yansıtıyor. FED son bir yıl içinde faizleri dokuz kez arttırdı. Borçlanma maliyetlerinin artmasının ABD ekonomisinin bu yıl içinde resesyona girmesine yol açması bekleniyor. Enflasyon, geçen yıl son 40 yılın en yüksek seviyesine tırmandıktan sonra bir miktar rahatlasa da FED'in hedef oranı olan yüzde 2'nin hala çok üzerinde seyrediyor.

Yüksek faiz oranlarından olumsuz etkilenmeye en açık sektörlerden biri olan emlak piyasası, büyük darbe aldı. Geçen ay Silikon Vadisi Bankası ve Signature Bank'ın iflas etmesi sonrasındaysa çok sayıda banka, krediye erişimi sıkılaştırdı. Bu durum, tüketicilerin ev ya da otomobil satın almasını, şirketlerin büyümesini zorlaştırıyor.

Birçok ekonomist, FED'in faizleri yükseltmesinin toplu etkisinin henüz tam anlamıyla hissedilmediği görüşünde. Ancak yine de FED yetkilileri, "yumuşak iniş" olarak tanımlanan hedefin tutturulabileceği görüşünde. Buna göre ekonomi, enflasyonu dizginleyecek ölçüde soğutulacak ancak bu soğuma, ekonominin resesyona sürüklenmesine yol açmayacak.

Ancak FED'in yumuşak inişi başarıp başaramayacağına ilişkin yaygın şüpheler var. Ekonomik araştırmalar kuruluşu Conference Board'un kullandığı ekonomi modeli, Amerikan ekonomisinin önümüzdeki bir yıl içinde resesyona girme olasılığının yüzde 99 olduğunu ortaya koyuyor.

Conference Board'un resesyon olasılık ölçütü, ekonominin COVID-19 pandemisi sonrasında hızla toparlanmasıyla birlikte 2020 yılı Eylül ayından, FED'in enflasyonla mücadele için faiz oranlarını arttırmaya başladığı 2022 yılı Mart ayına kadar sıfırı gösteriyordu.

Amerikan ekonomik faaliyetlerinin yüzde 70'ini yaptıkları harcamalarla destekleyen tüketiciler, faiz oranlarındaki artışın etkilerini hissetmeye başladı. Perakende satışlar, hava sıcaklıklarının kış aylarında mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi ve Sosyal Güvenlik maaşlarının daha yüksek olması nedeniyle Ocak ayında yıla güçlü başlamıştı. Ancak Şubat ve Mart'ta perakende satışların tökezlemeye başladığı görüldü.

2008 yılındaki küresel mali krizin benzerinin bu yıl da yaşanabileceği korkuları, son bir ay içinde giderilmiş görünüyor. Ancak FED'in ay ay bölgesel ekonomiler üzerine yaptığı ankette de gündeme gelen kredi kısıntılarının ekonomik büyümeyi aksatması bekleniyor.

Öte yandan siyasi riskler de artıyor. ABD Kongresi'ndeki Cumhuriyetçi Partililer, Demokrat Parti ve Başkan Joe Biden'ın hükümet harcamalarını azaltmayı kabul etmemesi durumunda borçlanma tavanını yükseltmeyi reddederek federal hükümeti temerrüde düşürme tehdidinde bulunuyor. Amerika'nın tarihinde ilk kez federal borçlarını ödeyemez duruma düşmesi, küresel mali krize neden olabilir.

Küresel ekonomik görünüm de giderek kötüleşiyor. Uluslararası Para Fonu (IMF) bu ay küresel ekonomik büyüme tahminini düşürdü. IMF, buna gerekçe olarak dünya çapında faiz oranlarının artmasını, mali belirsizlikleri ve kronik enflasyonu gösterdi. İhracat yapan Amerikan firmalarının bu durumdan olumsuz etkilenmesi sözkonusu.

Ancak yine de Amerikan ekonomisinin daha önce de bazı sürprizler yaptığı akıllara geliyor. Geçen yılın başında gayrisafi yurtiçi hasılanın iki çeyrek art arda daralması üzerine ekonominin resesyona gireceği korkusu artmıştı. Ancak Amerikan ekonomisi 2022'nin ikinci yarısında hızla atağa kalkmış, bunda, tüketici harcamalarındaki sürpriz güçlü seyir etkili olmuştu.

İstihdam piyasasının sağlamlığıysa Amerikalı tüketicilere güven ve alım gücü pompalıyor. 2021 ve 2022, Amerika'da en çok istihdam yaratılan iki yıl olarak kayda geçti. Ocak'tan Şubat'a ve sonra da Mart'a işe alımlarda yavaşlama gözlense de istihdam piyasasındaki direnç sürüyor.

Mali veri yazılım şirketi FactSet'in yaptığı ankete göre ABD hükümetinin 5 Mayıs'ta açıklayacağı Nisan ayı istihdam raporunda işverenlerin Nisan'da 185 bin kişiye istihdam sağladığının rapor edilmesi bekleniyor.