ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve beraberlerindeki yetkililer, Moskova'nın Ukrayna'daki savaşını sona erdirmeye yönelik bugüne kadarki en önemli görüşmeler için Salı günü Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad'da biraraya geldi.
Yaklaşık 4 buçuk saat süren görüşmede ABD tarafında Rubio’nun yanısıra Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz ve ABD Başkanı Donald Trump’ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff da yer aldı.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio (solda) ve Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz (sağda).
Rusya tarafında ise Lavrov’un yanında Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin'in dış politika danışmanı Yuri Uşakov masadaydı.
Suudi Dışişleri Bakanı Faysal bin Farhan ve Ulusal Güvenlik Danışmanı Musaed el Alban da ABD’li ve Rus yetkililerin görüşmesinin başlangıcına katıldılar.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov (sağda) ve Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin'in dış politika danışmanı Yuri Uşakov (solda).
Görüşmenin ardından Associated Press'e demeç veren ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, iki tarafın genel olarak üç hedef üzerinde anlaştığını söyledi. Rubio, bu üç hedefin, Washington ve Moskova'daki büyükelçiliklerinde personel sayısını arttırmak, Ukrayna barış görüşmelerini desteklemek üzere üst düzey bir ekip oluşturmak ve daha yakın ilişkiler ve ekonomik işbirliğini araştırmak olduğunu kaydetti.
Ancak Rubio, Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ve diğer üst düzey Rus ve ABD'li yetkililerin de katıldığı görüşmelerin bir başlangıç olduğunu ve daha fazla çalışma yapılması gerektiğini vurguladı.
Rubio Salı günü yaptığı açıklamada, Ukrayna'daki savaşın sona ermesinin “Ruslarla jeopolitik olarak ortak çıkar konularında ve ekonomik olarak dünya için iyi olacağını ve uzun vadede ilişkileri geliştireceğini umdukları konularda ortaklık yapmak için var olan inanılmaz fırsatlar” için “kapıyı açabileceğini” söyledi.
Rubio, açıklamasında çatışmanın sona ermesi için tüm tarafların taviz vermesi gerektiğini ve Avrupa'nın da Rusya'ya yaptırım uyguladığını hatırlatarak bu konuda rol oynayacağını belirtti. Washington'un bu tavizlerin neler olacağını “önceden belirlemeyeceğini” belirtti.
Görüşmenin ardından gazetecilere konuşan Lavrov, Rubio ile aynı üç hedeften bahsetti ve Washington ile Moskova'nın Ukrayna konusunda “düzenli istişareler” yürütmek üzere temsilciler atamayı kabul ettiğini söyledi.
Rus Dışişleri Bakanı “Amerikan tarafının bizim pozisyonumuzu daha iyi anlamaya başladığına inanmak için nedenlerim var” dedi.
Mutabık kalınan noktalar
Görüşmelerin ardından açıklama yapan ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Tammy Bruce, görüşmeler sırasında ABD ve Rus yetkililerin şu konularda mutabık kaldıklarını söyledi:
“İlgili diplomatik misyonlarımızın işleyişini normalleştirmek için gerekli adımları atmak amacıyla ikili ilişkilerimizdeki rahatsızlıkları ele almak üzere bir istişare mekanizması kurmak.”
“Ukrayna'daki çatışmayı mümkün olan en kısa sürede kalıcı, sürdürülebilir ve tüm taraflarca kabul edilebilir bir şekilde sona erdirecek bir yol üzerinde çalışmaya başlamak üzere üst düzey ekipler atamak.”
“Ukrayna'daki çatışmanın başarılı bir şekilde sona erdirilmesiyle ortaya çıkacak ortak jeopolitik çıkarlar ve tarihi ekonomik ve yatırım fırsatları konularında gelecekteki işbirliği için zemin hazırlamak.”
“Sürecin zamanında ve verimli bir şekilde ilerlemesini sağlamak için angaje olmaya devam etmek.”
"Trump-Putin görüşmesinin gelecek hafta yapılma ihtimali düşük"
Riyad’daki toplantının amaçlarından biri de ABD Başkanı Donald Trump ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında olası bir görüşmenin önünü açmaktı.
Rus müzakereci Yuri Uşakov da, görüşmelerin iyi geçtiğini ve Donald Trump ile Vladimir Putin arasında bir toplantı için koşulların görüşüldüğünü söyledi.
Interfax haber ajansında göre Uşakov, iki lider arasında bir zirvenin gelecek hafta gerçekleşme ihtimalinin düşük olduğunu belirtti.
Riyad'daki toplantı ABD Başkanı Trump'ın göreve gelmesinden bir ay sonra gerçekleşti.
ABD ve Rusya arasındaki üst düzey son görüşmede Lavrov ile dönemin ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken yaklaşık iki yıl önce Hindistan'da düzenlenen G-20 toplantısı sırasında kısa bir görüşmede biraraya gelmişti.
2022 sonbaharında ise ABD'li ve Rus istihbaratçılar, Washington'un Moskova'nın savaş alanındaki başarısızlıklar karşısında nükleer silahlara başvurabileceği yönündeki endişeleri nedeniyle Türkiye'de görüşmüştü.
2014'ten bu yana Ukrayna'nın bazı bölgelerini işgal altında tutan Rusya, Şubat 2022'de Ukrayna’ya karşı geniş çaplı bir işgal başlatmıştı.
İki lider arasında yapılacak görüşmeye hazırlık
ABD'li yetkililer, Salı günkü görüşmeleri, Moskova'nın Ukrayna'daki savaşı sona erdirme konusunda ciddi olup olmadığını belirlemek için bir ilk temas olarak nitelendirdi.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Tammy Bruce, Riyad'da gazetecilere yaptığı açıklamada, “Bu, Putin ve Başkan Trump arasında belki de ilk adımın mümkün olup olmadığı, çıkarların ne olduğu ve bunun yönetilip yönetilemeyeceği konusunda yapılan ilk görüşmenin bir devamıdır” dedi.
Kremlin ise görüşmelerin, Ukrayna ile ilgili olası bir anlaşmaya ve iki başkan arasında yapılacak bir görüşmeye hazırlık niteliği taşıyacağını öne sürdü.
Rusya, Lavrov ve Rubio'nun Cumartesi günü yaptıkları telefon görüşmesinde iki ülke arasındaki ticaret ve yatırımın önündeki engellerin kaldırılmasını ele aldıklarını belirtti.
Önceki ABD Başkanı Biden ve Ukrayna’nın dünya çapındaki müttefikleri, üç yıl önce işgal nedeniyle Moskova'ya Rus ekonomisini zayıflatmak ve Kremlin'in savaş çabalarını sınırlamak amacıyla yaptırımlar uygulamaya başlamıştı.
Ukrayna lideri Türkiye'de
Görüşmelere katılmayan Ukrayna, Riyad'da kendi adına bir barış anlaşması yapılamayacağını belirtiyor.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, bugün Türkiye’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile biraraya geliyor. Zelenski’nin bu hafta Suudi Arabistan’ı da ziyaret etmesi bekleniyor.
Rusya'nın varlık fonunun başkanı Kirill Dmitriev Riyad'da gazetecilere açıklama yaptı.
Rusya'nın varlık fonunun başkanı, Suudi Arabistan'daki görüşmeler öncesinde ABD Başkanı Donald Trump'ı bir sorun çözücü olarak tanımladı.
Kirill Dmitriev, Riyad'da gazetecilere yaptığı açıklamada “Başkan Trump ve ekibinin sorun çözücü bir ekip olduğunu, bir dizi büyük zorluğu çok hızlı, çok verimli ve çok başarılı bir şekilde ele aldıklarını görüyoruz” dedi.