ABD’de gözler 10 ve 17 Aralık’ta ABD Gıda ve İlaç Dairesi’nin (FDA) yapacağı toplantılarda. Toplantılar sonucu aşılar onaylanırsa aşılamalar başlayacak. Peki, süreç nasıl işleyecek? Herkes istediği aşıyı erişebilecek mi? Nerede aşı olunacak?
Bu ayrıntılar üzerinde çalışmalar sürüyor. FDA Danışma Kurulu bu hafta Pfizer’in, gelecek hafta da Moderna’nın Corona virüsüne karşı geliştirdiği aşıları değerlendirecek.
Danışma kurulunun aşılara onay vermesi halinde, FDA’in de yeşil ışık yakması bekleniyor.
Aşının herkese ulaşmasının aylar alacak olması kaçınılmaz ve süreç içinde de bazı iniş-çıkışların yaşanması da olası.
Amerikalılar ne zaman aşılanabilecek?
Bu sorunun yanıtı, virüsün kişiye bulaşma ve ağır şekilde hastalanma riskine bağlı. Aşı ilk aşamada sınırlı dozda tedarik edileceğinden, ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’nin (CDC) aldığı karar uyarınca, sağlık çalışanları ve bakım evleri sakinleri ilk aşılanacak olanlar arasında.
FDA’in aşının acil durumda kullanılmasına onay vermesinin ardından en geç birkaç gün içinde ilk dozların yapılmaya başlanması olası. Dozların nereye gönderileceğine ise eyalet yönetimleri karar verecek.
İlgili Haberler ABD'de Aşı İçin Geri SayımPfizer ve Moderna’nın aşı stoklarını temel alan federal yetkililer ilk öncelik grubunda yer alan 20 milyon kişinin yıl sonuna kadar aşılanmış olabileceğini belirtiyor. Her iki aşının da iki doz halinde yapılması gerekiyor.
İkinci aşamada kimlere aşı yapılacak?
CDC’ye aşı konusunda tavsiyede bulunan ve uzmanlardan oluşan kurul ikinci aşamada hangi grupların aşılanması gerektiğine kadar vermek üzere yeniden toplanacak. Bu aşamada 65 yaş üstü kişilerin, öğretmenlerin, polis ve itfaiyenin yanı sıra, gıda üretimi gibi zaruri alanlarda hizmet veren kişilerin aşılanması olası.
Başka aşılar da yolda olduğundan, yetkililer 2021’in ilk yarısında herkesin aşıya erişiminin olmasını amaçlıyor. Çocukların da aşılanmasının gerekip-gerekmediği konusunda karara varılması için aşı testleri yapılıyor. Bu aşamada her eyaletin uyarılarının yakından takip edilmesi gerekiyor.
Aşı nerede yapılacak?
Eczaneler, klinikler ve doktor muayenehaneleri muhtemel seçenekler arasında. Eyaletler listenin oluşturulması için çalışıyor. Yerel sağlık birimlerinin de kitlesel aşılama klinikleri açması olası.
Aşılara geniş erişim sağlandığında, halk vaccinefinder.org internet sitesini kullanarak nerede yaptırabileceğini öğrenebilecek. Site, grip aşısı ve diğer hastalıkların aşılamaları için halihazırda kullanımda.
Corona aşılarının ilk dozlarına bir süre sınırlı erişim olması muhtemel. Hangi aşının yapılacağı, elde hangi aşının olduğuna bağlı olacak. ABD Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü Başkanı Dr. Anthony Fauci, hafta sonunda CNN televizyonunda izleyicilerden gelen soruları cevaplarken, “İstediğim aşıdan yaptırabilir miyim?” sorusunu, onay alması muhtemel Pfizer ve Moderna aşılarından birinin kliniklere gönderileceği, her iki aşının da birbirinden farklı olmadığı şeklinde yanıtladı.
Aşı ücretsiz mi olacak?
Aşının ücretsiz olması bekleniyor. Aşının maliyetini hükümet karşılıyor. Aşılamanın maliyetini ise özel sağlık sigortaları ve devlet sigortası birlikte karşılayacak. Sigortası olmayanlar için sağlık hizmeti sağlayan kuruluşlar, maliyeti karşılamak amacıyla hükümet kaynaklarını kullanabilir.
İkinci doz ne zaman yapılacak?
Bu hangi marka aşının yapıldığına bağlı. Pfizer’in aşısının ikinci dozunun üç hafta sonra; Moderna’nın aşısının ikinci dozununsa dört hafta sonra yapılması gerekiyor.
ABD’de aşılanan kişilere bir aşı kartı verilecek. Bu kartta ikinci dozun ne zaman verilmesi gerektiği yazılı olacak. Aşı yaptıran kişiye ikinci dozun ne zaman yapılacağına ilişkin hatırlatma mesajlarının gönderilmesi de olası. Yapılan aşıların eyalet yönetimleri ve yerel yönetimlerde kayıt altında tutulması bekleniyor.
İlgili Haberler ‘Corona Aşısı Uçuşlarda Zorunlu Olmalı mı?’ TartışmasıCorona virüsünü üreten firmaların aşıları birbiriyle karıştırılamaz. O nedenle ikinci doz yapılması gerekiyorsa, sağlık kuruluşlarının doğru aşıyı yaptırmanızı sağlaması gerekiyor.
Bütün Corona aşılarının iki doz halinde yapılması zorunlu değil. Örneğin Johnson & Johnson aşısı tek doz olarak öngörülüyor.
Aşının yan etkileri neler?
Klinik deney aşamasındaki aşılar şimdiye kadar binlerce kişi üzerinde denendi ve ciddi bir yan etki bildirilmedi. Sağlık yetkilileri daha fazla sayıda kişi aşılandıkça, aşının yan etkilerini, olası uzun vadeli sonuçlarını takip edecek.
ABD Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü Başkanı Dr. Anthony Fauci, aşı yaptıran kişinin biraz ağrı, ateş veya kolunda sızlama hissetmesinin normal olduğunu söyledi. Çalışmalara katılan kişilerin bildirdiği geçici yan etkiler arasında yorgunluk, baş ağrısı ve titreme yer alıyor.
Daha önce Corona virüsüne yakalananlar aşılanacak mı?
Corona virüsüne yakalanmak yeniden enfekte olmaya karşı sizi koruyor. Ancak bu bağışıklığın ne kadar sürdüğü bilinmiyor. CDC danışma kuruluna göre, daha önce enfekte olan kişilerin aşılanmaması gerektiğini gösteren bir işaret yok.
Daha önce teşhis konulan kişilerin aşı testlerine katılmalarına izin verilmemişti. Ancak daha önce enfekte olmuş olabilecek ve durumundan haberdar olmayan kişilerin çalışma dışında tutulması için de bir tarama süreci yoktu. O nedenle belirti göstermeyen ancak enfekte olan bazı kişiler aşı denemelerine katılmış olabilir. CDC danışma kurulu aşılanmadan önce bu hastalığı belirtisiz geçirenler için test yapılmasına gerek olmadığını kaydetmişti.