Yaşanan mali sorunlar nedeniyle üyeleri arasındaki gerginlik ve tartışmaların en üst düzeyde seyrettiği Avrupa Birliği için ufukta “Schengen savaşı” gözüküyor. Avrupa Birliği Komisyonu’nun, sınırlarda kontrol olmaksızın seyahat olanağı sağlayan Schengen sistemiyle ilgili yeni düzenlemeler önermesi Brüksel ile üye ülke başkentlerini karşı karşıya getirecek bir içeriğe sahip.
Avrupa Birliği Komisyonu’nun İçişlerinden Sorumlu Üyesi Cecilia Malmström tarafından açıklanan önerilerin odağında Schengen uygulamasını askıya alma konusunda bazı yetkilerin üye ülkelerden Brüksel’e geçirilmesi yer alıyor. Özellikle yoğun mülteci akını bahane edilerek üye ülkelerden bazılarının sınır kontrollerini tekrar devreye sokma amaçlı adımlar atması Malmström’ü bu paketi hazırlamaya iten başlıca nedeni oluşturuyor. Avrupa Birliği Komisyonu’nun temel amaçlarının başını, üye ülkelerin tek taraflı girişimleriyle Birlik vatandaşlarının elindeki en temel hak ve özgürlüklerden olan serbest dolaşıma zarar verilmesini engellemek çekiyor. İsveçli Komisyon Üyesi’ne göre öneriler Schengen’in sağladığı olanakların geleceğinin garanti altına alınması açısından gerekli.
Mevcut kurallar çerçevesinde üye ülkeler önceden öngörülebilen, zirve, terör tehdidi ya da spor organizasyonu gibi durumlarda sınır kontrollerini devreye sokma hakkına sahip. Ancak son dönemde üye ülkelerin bu konuda “keyfi” adımlar atmaya başlaması Brüksel’i rahatsız ediyor. Komisyon’un paketindeki yeni unsurlardan birini, üye ülkelerin beklenmeyen göçle karşı karşıya kalması ya da Avrupa Birliği üyesi olmayan komşularıyla olan sınırını kontrolde zorlanması durumunda sınır kontrollerinin devreye sokulabilecek olması oluşturuyor. Komisyon, herhangi bir ülke ismi vermese de Yunanistan bu kapsamda ilk akla gelen ve geçici dönemler için de olsa Schengen dışında kalabilecek ülke konumunda.
Brüksel’in önerileri acil ve öngörülmeyen durumlarda sınır kontrolü koyma hakkını üye ülkeye bıraksa da bunu beş günle sınırlıyor. Bu sürenin uzatılması için ise Brüksel’in onayı şart koşuluyor. Malmström, önerilerin kabul edilmemesi için bir neden olmadığı görüşünde ancak bu alandaki yetkilerini Avrupa Birliği Komisyonu’na devretmek istemeyen Fransa, Almanya ve İspanya daha şimdiden isyan bayrağı açmış durumda.
İngiltere, İrlanda, Romanya, Bulgaristan ve Kıbrıs Rum Kesimi dışındaki 22 Avrupa Birliği üyesi ülke ile İsviçre, Norveç ve İzlanda’yı kapsayan Schengen uygulaması, 42 bin 673 kilometre deniz ve 7 bin 721 kilometrelik kara sınırında işbirliğine dayanıyor. Geçtiğimiz aylarda Fransa’nın “organize suç örgütlerini”, coğrafi olarak etkilenecek konumda bulunmayan Danimarka’nın yasadışı göçü bahane ederek uygulamaya soktuğu kontroller büyük tartışma yaratmıştı. Komisyon’un yeni önerilerine onay için Avrupa Birliği üyeleri arasında ve Avrupa Parlamentosu’nda yapılacak görüşmelerde “savaş baltalarının” çıkarılmasına kesin gözüyle bakılıyor.