KABIL —
Afgan ekonomisi son 10 yılda yabancı yardımlara ve binlerce yabancı askerin ihtiyaçlarını karşılamak için yapılan sözleşmelere dayanıyordu. Bu durum, yabancı askerlerin Afganistan’dan ayrılacağı 2014 yılında sona erecek. Hükümet, yabancı askerlerin ülkeden ayrılmasının çok büyük etkisi olmayacağını iddia etse de Kabil’deki iş sahipleri ülke ekonomisinin geleceğine kaygıyla bakıyor.
Kabil’deki Celalabad Caddesi’nde inşaat makineleri sıra sıra dizili. Yabancı askerlerin ülkeden çekilmeye başlamasıyla uluslararası sözleşmeler de sona eriyor. Bu gibi makineler koalisyon askerlerinin ülkenin farklı bölgelerinde inşa ettiği üslerde kullanılmıştı.
İş sahibi Hacı Abdül Halil Ahmetzay, bu makinelerden ayda 10 ila 15 adet satarken şimdi bir tane satarsa kendini şanslı sayıyor: “Ülkede durum kötüye gidiyor. İş makinelerimizi satamıyoruz, Bazen militanlar araçlarımızı yakıyor. Ülkemiz zor günler yaşıyor. İşler yavaşlıyor, artık durum eskisi gibi değil.”
Ahmetzay’ın kaygılarını tüm iş çevreleri paylaşıyor.
Amerikalı ve Afgan yetkililer, olası bir ekonomik krizin zaten oldukça kırılgan olan hükümet kurumlarını daha da zayıflatmaması için Afganistan’ın madencilik, tarım ve enerji kaynaklarına yatırımcı çekmeye çalışıyor.
Afganistan Merkez Bankası Başkanı Nurullah Delawari, ülkenin gayri safi milli hasılasındaki büyümenin sağlıklı olduğunu, 16 milyar dolarlık uluslararası yardımın çok işe yarayacağını söylüyor: “Halk umutlu. Yabancı yardım almak için yaptığımız anlaşmaların ekonomiyi 2020, hatta 2024 yılına kadar taşıyacağına inanıyoruz. Afganistan’a verileceği vadedilen yardım sayesinde ekonomik faaliyetlerimizi son birkaç yılki seviyede tutabiliriz.”
Ancak bazı çevreler, işadamlarının ellerindeki paraları dolara çevirdiğini söylüyor. Eski bir bakan olan ekonomi profesörü Hamidullah Faruki, hükümetin sağlıklı bir ekonomi yaratamadığı görüşünde: “Ekonomimizin büyük bir kısmı ne yazık ki yasal değil. Mafya sistemi ve mafya ekonomisi çok güçlü ve büyük. Bu da yasal ekonomi ve toplumdaki ekonomik güçler için büyük zorluk çıkarıyor.”
Profesör Faruki, Afgan Hükümeti halk için daha çok çalışmaya başlamadığı takdirde ekonomiyi daha zor günlerin beklediği uyarısında bulunuyor.
Kabil’deki Celalabad Caddesi’nde inşaat makineleri sıra sıra dizili. Yabancı askerlerin ülkeden çekilmeye başlamasıyla uluslararası sözleşmeler de sona eriyor. Bu gibi makineler koalisyon askerlerinin ülkenin farklı bölgelerinde inşa ettiği üslerde kullanılmıştı.
İş sahibi Hacı Abdül Halil Ahmetzay, bu makinelerden ayda 10 ila 15 adet satarken şimdi bir tane satarsa kendini şanslı sayıyor: “Ülkede durum kötüye gidiyor. İş makinelerimizi satamıyoruz, Bazen militanlar araçlarımızı yakıyor. Ülkemiz zor günler yaşıyor. İşler yavaşlıyor, artık durum eskisi gibi değil.”
Ahmetzay’ın kaygılarını tüm iş çevreleri paylaşıyor.
Amerikalı ve Afgan yetkililer, olası bir ekonomik krizin zaten oldukça kırılgan olan hükümet kurumlarını daha da zayıflatmaması için Afganistan’ın madencilik, tarım ve enerji kaynaklarına yatırımcı çekmeye çalışıyor.
Afganistan Merkez Bankası Başkanı Nurullah Delawari, ülkenin gayri safi milli hasılasındaki büyümenin sağlıklı olduğunu, 16 milyar dolarlık uluslararası yardımın çok işe yarayacağını söylüyor: “Halk umutlu. Yabancı yardım almak için yaptığımız anlaşmaların ekonomiyi 2020, hatta 2024 yılına kadar taşıyacağına inanıyoruz. Afganistan’a verileceği vadedilen yardım sayesinde ekonomik faaliyetlerimizi son birkaç yılki seviyede tutabiliriz.”
Ancak bazı çevreler, işadamlarının ellerindeki paraları dolara çevirdiğini söylüyor. Eski bir bakan olan ekonomi profesörü Hamidullah Faruki, hükümetin sağlıklı bir ekonomi yaratamadığı görüşünde: “Ekonomimizin büyük bir kısmı ne yazık ki yasal değil. Mafya sistemi ve mafya ekonomisi çok güçlü ve büyük. Bu da yasal ekonomi ve toplumdaki ekonomik güçler için büyük zorluk çıkarıyor.”
Profesör Faruki, Afgan Hükümeti halk için daha çok çalışmaya başlamadığı takdirde ekonomiyi daha zor günlerin beklediği uyarısında bulunuyor.