1 Kasım Genel Seçimleri’nde kesinleşmemiş sonuçlar itibarıyla yüzde 49.5 oranıyla 317 milletvekili çıkardığı açıklanan AKP, 45 gün içinde Cumhuriyet’in 63. Hükümeti’ni tek başına Ahmet Davutoğlu’nun başbakanlığında kurmaya hazırlanıyor.
7 Haziran Genel Seçimleri ile oluşan 26. Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi, Pazar günkü seçimlerle birlikte Cumhuriyet tarihindeki en kısa parlamento olarak artık resmen sona erdi. Peki şimdi süreç nasıl işleyecek? Amerika’nın Sesi, AKP’nin, TBMM’de tek başına güvenoyu alacak sandalye sayısına ulaşması itibarıyla en geç 45 günde yeni hükümeti kurmasına kadar gelişecek süreci yasal mevzuat çerçevesinde derledi.
İlk adım, Yüksek Seçim Kurulu tarafından kesinleşmiş resmi sonuçlarıyla ilgili açıklama yapılması. Yüksek Seçim Kurulu (YSK), 7 Haziran sonucunu itiraz süreci 18 Haziran saat 17.00’de sona erdikten sonra Resmi Gazete’nin mükerrer sayısıyla yayınlamıştı. Dolayısıyla da kesinleşmiş sonuçlar 12. günde kamuoyuna açıklanmıştı. Bu çerçevede, 1 Kasım Genel Seçimleri açısından da kesinleşmiş sonuçları YSK’nın 12 Kasım Perşembe günü Resmi Gazete aracılığıyla açıklaması bekleniyor.
TBMM İç Tüzüğü’nün 3. maddesinde, özetle, “YSK’nın kesinleşmiş resmi sonuçları duyurmasını takip eden beşinci günde, saat 15.00’te TBMM çağrısız olarak toplanır” hükmü bulunuyor. Bu hüküm uyarınca 27.Dönem TBMM Genel Kurulu ilk kez 17 Kasım Salı günü saat 15.00’te toplanacak.
Meclis’te 12 Kasım ile 17 Kasım arasındaki günlerde milletvekilleri, seçim bölgeleri olan illerden aldıkları “mazbata” ile resmi işlemlerini tamamlayacak. Milletvekilleri, TBMM Genel Kurulu’nda parmak iziyle oy kullanma prosedürü için “parmak izi örneği verme” gibi işlemlerini, Şeref Holü’nde hazırlanmış masalarda gerçekleştirecek.
Deniz Baykal yine “Geçici Başkan”
TBMM İç Tüzüğü’nün 8. maddesinde ise genel seçimler sonrasında ilk oturumdan itibaren görev yapacak Geçici Başkanlık Divanı da 17 Kasım gününde öncesinde belirlenmiş olarak görev yapacak. Mevcut milletvekili profili itibariyle “en yaşlı üye sıfatı” ile CHP Antalya Milletvekili Deniz Baykal, 7 Haziran sonrasında olduğu gibi yine TBMM Geçici Başkanı olarak kürsüde frak ile oturacak.
Geçici Başkanvekili, ikinci derecede en yaşlı vekil olurken; Geçici Divan ise, en geç altı vekilden oluşturulacak. Muhtemeldir ki 7 Haziran sonrasında olduğu gibi terör örgütü PKK’nın Kurucu Lideri Abdullah Öcalan’ın yeğeni Dilek Öcalan da yaşı itibariyle Şanlıurfa Milletvekili olarak Divan’da olacak.
Meclis Genel Kurulu, 17 Kasım Salı günü toplandığında geçerli mazeret bildirimi yapmış vekiller haricindeki tüm milletvekilleri açısından salonda bulunma zorunluluğu söz konusu ve böylece eğer eksik olmazsa 550 milletvekili katılımıyla yemin töreni yapılacak. İlk önce Deniz Baykal yemin ederek, 27. Dönem TBMM’sinde milletvekilliği görevine resmen başlamış olacak. O gün ayrıca TBMM Başkanlığı için adaylık süreci de başlamış olacak.
TBMM İç Tüzüğü’nün 10. maddesinde, beş gün içinde aday bildirimi yapılması ve ardından TBMM Başkanı seçimi için toplanılması hükmediliyor. Dolayısıyla teamüller itibariyle mesai günleri üzerinden hesaplama yapıldığı için 24 Kasım Salı günü saat 15.00’te ikinci kez toplanacak.
AKP’nin adayı kim olacak?
Kulislerdeki iddialara göre, AKP’nin 27. Dönem TBMM’sinde ilk iki yıl görev yapmak üzere Başkanlık için Beşir Atalay’ı aday göstereceği gündemde. Ancak aday isim konusunda önümüzdeki günlerde netleşme olması bekleniyor. AKP’nin adayı, TBMM Başkanlığı’nı mevzuat uyarınca tek başına belirleme yetkisi bu partide olduğu için sonuçta seçilecek isim de olacak.
TBMM Başkanlığı seçimi için 24 Kasım Salı günü birinci ve ikinci tur oylamalar yapılacak. Anayasa’nın 94. maddesi uyarınca gizli oyla gerçekleştirilecek TBMM Başkanlığı ilk iki tur oylamada, “üye tam sayısının üçte iki çoğunluğu” aranacak. Buna göre; başkan seçimi için ilk iki turda 367 milletvekili oyu gerekiyor. Eğer siyaseten sürpriz yaşanmazsa Meclis’teki olacağı kesinleşen AKP, CHP, HDP ve MHP kendi adaylarını göstereceği için ilk iki turda başkan seçimi tamamlanamayacak.
Teamüller gereği üçüncü ve dördüncü tur oylamalar ise, ertesi gün, bu durumda 25 Kasım Çarşamba günü yapılacak. İç Tüzük uyarınca üçüncü oylamada, “salt çoğunluk” yani 276 milletvekili oyu yeterli olacak. AKP’nin sandalye sayısı 317 (kesinleşmemiş sonuç) olduğu için TBMM Başkanı olarak gösterdikleri aday üçüncü turda seçilecek görünüyor.
AKP’li TBMM Başkanı göreve başladıktan sonra siyasi partiler tarafından iletilecek isimler çerçevesinde Başkanlık Divanı oluşumunu sağlayacak. Divan, teamüller uyarınca en geç bir hafta sonra oluşturulmuş oluyor. Bu bakımdan 2 Aralık’ta Divan seçimi gerçekleşmesi bekleniyor. Ancak geçen sefer AKP’nin yaptığı gibi siyasi partilerden kaynaklı isim bildiriminde gecikme yaşanması durumunda birkaç günlük sarkma olacak mı bilinmiyor.
Erdoğan yine Divan’ı bekleyecek mi?
Cumhuriyet tarihinde geçmişteki teamüllere bakıldığında; Cumhurbaşkanı, seçimlerden birinci parti çıkmış siyasi parti genel başkanına hükümeti kurma görevini, TBMM’deki Yemin Töreni sonrasında veriyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ise, 7 Haziran Genel Seçimleri sonrasında birinci parti konumundaki AKP Genel Başkanı Davutoğlu’na hükümeti kurma görevini 32. günde vermişti. Bu durum, “koalisyon görüşme sürecini sıkıştırma” olarak yorumlanmıştı.
Anımsanacağı üzere; 7 Haziran sonrasındaki süreçte, AKP, TBMM Başkanlık Divanı’na üye bildirimini geciktirmişti ve bu konuda uyarıcı makamda aynı partiden Başkan İsmet Yılmaz’ın görevini yerine getirmediği gerekçesiyle diğer üç parti şikayetçi olmuştu. Birkaç günlük gecikmeyle birlikte 9 Temmuz’da Başkanlık Divanı oluşturulmuştu. Hükümeti kurmak üzere görevlendirme yapmak amacıyla TBMM Başkanlık Divanı’nın oluşmasını beklediği açıklanan Cumhurbaşkanı Erdoğan da, o gün akşam Ahmet Davutoğlu’nu görevlendirmişti. Anayasa’nın 110. Maddesi uyarınca da Başkanlık Divanı oluştuktan sonra Hükümet’in kurulabilmesi için sadece 45 günlük süre söz konusu olduğundan dolayı koalisyon görüşmeleri de bununla sınırlı kalmıştı.
Şimdi 1 Kasım’da tek parti iktidarı söz konusu olduğu için Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, hükümeti kurma görevi için yine Başkanlık Divanı’nın oluşumunu bekleyip beklemeyeceği merak konusu. Dolayısıyla da yeni AKP Hükümeti ya da resmi adıyla 63. Hükümet, eğer Erdoğan yine görevlendirme için TBMM Başkanlık Divanı’nın kuruluşunu beklerse 2 Aralık’ın ertesinde kurulabilecek. Ancak Erdoğan, vekiller yemin ettikten sonra görevlendirme yaparsa hükümet, 25 Kasım’da TBMM Başkanı seçildikten hemen sonra kurulabilecek. Bu çerçevede, seçimden sadece 45 gün içinde hükümetin kuruluşu söz konusu olacak.
Anayasa’nın 110. maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu’nun Cumhurbaşkanı’nca onaylaması ardından en geç bir hafta sonra Hükümet Programı’nın okunması gerekecek. Sonrasında yapılacak güven oylamasında “ret” kararı çıkması için 276 milletvekili oyu gerekli. 1 Kasım Genel Seçimleri sonuçlarına bakıldığında ise AKP Hükümeti’nin elde ettiği sandalye sayısı itibarıyla “güven oyu almaması” söz konusu değil.