Standard & Poors 500 Endeksi'ndeki (S&P 500) şirketleri yöneten üst düzey yöneticilerin aldıkları ücret paketleri geçen yıl yaklaşık yüzde 13 oranında arttı. Böylece CEO’ların aldıkları maaş ve ikramiyeler, enflasyonun Amerikalılar’ın bütçeleri üzerinde önemli baskı oluşturduğu bir dönemde çalışanların kazançlarını açık ara geride bıraktı.
Associated Press için araştırma ve veri tabanı firması Equilar tarafından analiz edilen verilere göre, CEO'lar için ortalama ücret paketi yüzde 12,6 artışla 16,3 milyon dolara yükseldi. Bu arada, özel sektör çalışanlarının ücret ve sosyal hakları 2023 yılına kadar yüzde 4,1 oranında arttı. Bu yılki ücret araştırmasında yer alan şirketlerin yarısında, şirketin ücret skalasının ortasında yer alan bir çalışanın, şirketin CEO'sunun kazanç seviyesine erişmesinin neredeyse 200 yıl süreceği gözleniyor.
Ekonominin direnç göstermesi, güçlü kâr oranları ve hisse senedi fiyatlarının artması, CEO'ların cömertçe ödüllendirilmesiyle sonuçlandı. Pandemiyi atlatan şirketler, kalıcı enflasyon ve yüksek faiz oranlarından kaynaklanan zorluklarla karşılaşmıştı. AP'nin yıllık anketine katılan yirmiden fazla CEO, yüzde 50 veya daha fazla ücret artışı aldı.
New York'taki danışmanlık firması Compensation Advisory Partners'ın kurucu ortağı Kelly Malafis, “Pandemi sonrası bu piyasada, yönetim kurulları iyi bir lidere sahip olduklarını düşündüklerinde CEO'ları ödüllendirmek ve elde tutmak istiyorlar” diyor. Malafis’e göre bu etkenler, ücretlerin artmasına neden oluyor.
Ancak ilerici Politika Çalışmaları Enstitüsü'nde Küresel Ekonomi Projesi'ni yöneten Sarah Anderson, üst düzey yöneticiler ile işçiler arasındaki kazanç farkının Amerikalılar arasında ekonomiye ilişkin genel memnuniyetsizlikte rol oynadığına inanıyor.
Anderson, “Burada en çok enflasyona odaklanılıyor, insanlar bunu gerçekten hissediyor ama enflasyonun acısını daha çok hissediyorlar çünkü ücretlerinin yeterince arttığını göremiyorlar” dedi.
Birçok şirket, hissedarların CEO ücretlerini performanla daha yakından ilişkilendirme çağrılarına kulak verdi. Sonuç olarak, ücret paketlerinin büyük bir kısmı hisse senedi ödüllerinden oluşuyor ve şirket belirli hedeflere, genellikle daha yüksek bir hisse senedi fiyatına veya piyasa değerine ulaşmadıkça ya da işletme karını arttırmadıkça CEO genellikle yıllarca nakit paraya çeviremiyor. Ortalama hisse senedi ödülü geçen yıl ikramiyelerdeki yüzde 2,7'lik artışa kıyasla neredeyse yüzde 11 oranında arttı.
AP'nin CEO ücret çalışması, S&P 500 şirketlerinde 1 Ocak ile 30 Nisan tarihleri arasında vekaletname veren ve şirketlerinde en az iki tam mali yıl üst üste görev yapmış 341 yöneticinin ücret verilerini içeriyor.
En çok kazananlar kimler?
Yarı iletken ve altyapı yazılımı firması Broadcom’un CEO’su Hock Tan, 162 milyon dolar değer biçilen ücret ve ikramiye paketiyle AP’nin CEO ücret çalışmasının en tepesinde yer alan şirket yöneticisi oldu.
Broadcom’un CEO’su Hock Tan, geçen yılın en fazla kazanç elde eden CEO'su.
Rakibi Nvidia gibi Broadcom da teknoloji şirketleri arasında yapay zeka teknolojisinde kaydedilen ilerlemelerden büyük fayda sağlıyor. Broadcom çipleri; büyük bankalar, perakendeciler, telekom operatörleri ve devlet kurumlarına kadar çeşitli işletmeler ve kamu kuruluşları tarafından kullanılıyor.
AP'nin anketinde üst sıralarda yer alan diğer CEO'lar ise risk yönetimi için yazılım geliştiren Fair Isaac Corp'tan (FICO) 66,3 milyon dolarlık kazançla William Lansing, Apple’dan 63,2 milyon dolarla Tim Cook, Prologis Inc'den 50,9 milyon dolarla Hamid Moghadam ve 49,8 mİlyon dolarla Netflix'in eş CEO'su Ted Sarandos.
Apple'da Cook'un ödeme paketi bir önceki yıla göre yüzde 36'lık düşüş gösterdi. Cook, Apple'ın 2022 yıllık toplantısında hissedarların sadece yüzde 64'ünün ücret paketini onayladığı oylamaya yanıt olarak 2023 yılı için ücret kesintisi talep etmişti.
Anketin metodolojisi Palo Alto Networks CEO’su Nikesh Arora (151,4 milyon dolar) ve Charter Communications CEO’su Christopher Winfrey (89 milyon dolar) gibi CEO'ları hariç tutuyor.
CEO maaşları ve çalışan maaşları kıyaslaması
ABD Çalışma Bakanlığı'na göre, özel sektör çalışanlarının ücret ve sosyal hakları 2022'deki yüzde 5,1'lik artışın ardından 2023'te yüzde 4,1 artış gösterdi. Ülke genelinde çalışanlar pandemiden bu yana daha yüksek ücretler almaya devam ediyor.
Bu kazanımlarla bile, yönetici kadrolarıyla diğer çalışanlar arasındaki uçurum daha da açılmaya devam ediyor. Bu yılki ücret araştırmasına katılan CEO'ların yarısı, medyan çalışanın kazandığının en az 196 katını kazanıyor. Geçen yılki ankette bu rakam 185 kat olarak kayda geçmişti.
CEO'ların kazancı ile çalışanların kazancı arasındaki uçurum her zaman bu kadar derin değildi.
ABD’nin en büyük sendika federasyonu AFL-CIO'nun şirketler ve sermaye piyasaları direktör yardımcısı Brandon Rees, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra ve 1980'lere kadar, halka açık büyük şirketlerin CEO'larının ortalama işçi ücretinin yaklaşık 40 ila 50 katını kazandığını söylüyor.
Rees, “(Mevcut) ödeme oranı, bir tür kazanan her şeyi alır kültürüne işaret ediyor. Şirketler CEO'larına takım oyuncularının aksine süper yıldızlar gibi davranıyor” dedi.
Kadın CEO’lar
AP anketine önceki yıllara kıyasla daha fazla kadın yönetici katıldı. Ancak kadın CEO’ların sayısı, erkek meslektaşlarına kıyasla hala çok az. Equilar'ın verilerine dahil olan 342 CEO'nun sadece 25'i kadındı.
Çip üreticisi Advanced Micro Devices'ın CEO'su ve yönetim kurulu başkanı Lisa Su, 2023 mali yılında üst üste beşinci kez AP anketinde en yüksek maaşı alan kadın CEO oldu ve 30,3 milyon dolar değerinde ikramiye kazandı. Bu rakam, 2022'de aldığı paketle aynı seviyede. Genel sıralaması ise 25'ten 21'e yükseldi.
Otomotiv firması General Motors'un CEO'su Mary Barra, geçen yıl 27,8 milyon dolar maaş ve ikramiye kazandı.
Diğer en çok kazanan kadın CEO'lar arasında otomotiv firması General Motors'tan Mary Barra (27,8 milyon dolar); bankacılık devi Citigroup'tan Jane Fraser (25,5 milyon dolar); havacılık ve savunma şirketi Northrop Grumman’dan Kathy Warden (23,5 milyon dolar) ve kargo ve lojistik hizmetleri şirketi UPS'ten Carol Tome (23,4 milyon dolar) yer alıyor.
Kadın CEO'lar için medyan ücret paketi yüzde 21 artışla 17,6 milyon dolara yükseldi. Erkek yöneticilerin medyan maaş paketleriyse yüzde12,2 artışla 16,3 milyon dolara çıktı.