Meclis Anayasa Komisyonu, geçen Perşembe yaşanan kavgalı oturumların ardından ikinci tur için hafta başında yeniden toplandı. AKP’li vekiller erken davranınca, salondaki yerler tamamen doldu. AKP’li Komisyon Başkanı Mustafa Şentop ise muhalefet partilerince ortak talep olmasına karşın salon değişikliğine yanaşmadı. Görüşmeler, çok sayıda milletvekilinin ayakta kalmasıyla başladı. Muhalefet vekilleri kalabalıktan dolayı mekan değişikliği taleplerini yineledi. CHP ve HDP vekillerinin ayakta izlemeye başladığı komisyonda tansiyon sürekli yüksekti.
Görüşmelerde ikinci saatin sonunda, HDP’li vekillerden en azından nefes alınması amacıyla ara verilmesi talepleri geldi. Ancak Şentop ara talebini de kabul etmedi. Reddin ardından söz alan Adalet Bakanı Bekir Bozdağ “Geçen haftaki görüşmelerde yaşananları kınıyorum. Geçen haftaki itiş kakışlarda danışmanlar da yer aldılar” dedi. Bozdağ’ın sözlerine tepki HDP’li Garo Paylan’dan geldi.
AKP’lilerden “Provoke etmeyin, dinleyin” sesleri yükselirken, Paylan’ın arkasında HDP’li Ayşe Başaran ayakta video çekimine ve canlı sosyal medya yayınına devam ediyordu. Ancak Başaran’ı vekil olarak tanımadığı gözlemlenen ve vekili danışman zannettiği anlaşılan AKP’li Ali Aydınlıoğlu, Başaran’a hitaben “Neyi, neden çekiyorsun, sen kimsin?” deyince gerilim arttı. Başaran, Aydınlıoğlu’na, “Kime vuruyorsun sen? Kolumdan niye tutuyorsun?” diye bağırdı. Paylan’ın da sözlü müdahalesiyle HDP’liler ile AKP’liler tartışmaya başladı.
Yumruklar, tekmeler havada
Bu sırada komisyon başlangıcında uzun süre cam pervazında elinde tespihini sallayarak oturan AKP’li Mehmet Metiner, sözlü tartışma sırasında HDP’li Paylan’ın hızla üzerine yürüdü. HDP’li Sırrı Süreyya Önder’in, Başaran ile AKP’lileri sakinleştirmeye çalıştığı sırada Mehmet Metiner, Garo Paylan’ı arkadan çekiştirince kavga koptu. AKP’li Zeyid Arslan ve Metiner’in yumruklarını göstermesiyle ortalık birbirine girdi. HDP’li Alican Önlü ile AKP’liler birbirlerine karşılıklı plastik su bardakları fırlattı.
CHP’liler her iki tarafı sakinleştirmeye çalışırken, Bakan Bozdağ da olduğu yerden “Ne yapıyorsunuz” diye bağırdı. Komisyon Başkanı Şentop da oturduğu yerden vekilleri sakinleşmeye davet etti. Ancak o sırada hem AKP hem de HDP’den vekiller sıraların üstlerinden atlayarak yumruklaşmaya katıldı. Masa üzerine çıkıp önündekileri tekmeleyen vekiller arasında yere düşen HDP’li İdris Baluken, en çok darbeyi alan vekil oldu. Bir ara nefes alamadığını söyleyen Osman Baydemir, kravatını açarak köşeye doğru kaçmaya çalıştı. Geçmişteki kavgaların dikkat çeken isimlerinden AKP’li Metin Külünk, yumruklarıyla HDP’lileri hedef almaya devam etti.
Bu arada Bakan Bozdağ ve bürokratları yan kapıdan çıkarak komisyonu terketti. Komisyon Başkanı Şentop yaklaşık 10 dakika süren kavganın ardından toplantıya ara verdi. Bu sırada HDP’li kadın vekiller, AKP’liler arasından salondan çıkamayacaklarını söyleyince sözlü gerilim sürdü.
Ara verildiğinde salondan HDP’li Önder’in yardımıyla çıkartılan İdris Baluken’in kolunun kırıldığı ve hastaneye gittiği öğrenildi.
Bu süreçte tüm yaşananları görüntülemeye çalışan CHP’li vekiller Ali Şeker, Nurhayat Atmaca ve Şenal Sarıhan, AKP’li Metiner’in süreci tetiklediğini iddia etti. Şeker, mekan değişikliği yapılmadığı ve AKP’nin sayısal çoğunlukta olduğu görüşmede kavga endişesini ilk baştan itibaren taşıdıklarını ifade etti.
Peki kavga öncesinde neler yaşandı?
Kavga öncesinde komisyonda Şentop’un açılışı ardından ilk sözü, HDP’li Meral Danış Beştaş aldı ve üç temel talepleri olduğunu anımsattı. Beştaş, görüşme mekanının değiştirilmesi, görüntülü medyaya açık olması ve danışmanların bulunması taleplerini yineledi.
TBMM’de geçen hafta HDP Şırnak Vekili Ferhat Encü’nün kürsüdüyken AKP’lilerin üzerine yürümesi ile başlayan kavgaya atıfta bulunan Beştaş, Başbakan Ahmet Davutoğlu ve Ekonomi Bakanı Mustafa Elitaş’ın, TBMM’deki görüşmelere yönelik sözlerini eleştirdi. Beştaş, “Hükümet yetkilileri bir linç kampanyası yürütülüyor, hedefe vekiller ile birlikte danışmanlar oturtuldu. Başbakan ‘Kapının önünden bile geçemeyecekler’ diyor. Ekonomi Bakanı Mustafa Elitaş da ‘Bunlar vekil değil teröristler’ diyor. Bu ithamları, konuşmaları kendilerine aynen iade ediyoruz. Bu durum en ucuz tabiriyle ikiyüzlülüktür. 7 kişilik gruba 150 kişilik grup ‘Oradan ineceksiniz’ deyip saldırmıştı. Başbakan’ın bu konuda suhulet sağlaması lazım” diye konuştu.
AKP’nin anayasa teklifiyle darbe yapıldığını sıkça vurgulayan Beştaş’ın, vekil danışmanlarının salonda bulunması talebiyle ilgili ise, “Bizim için danışman, Soma faciasında yakınını kaybedeni tekmeleyen Yusuf Yerkel gibi değildir. Bizim danışmanların görevi asla tetikçilik değildir” sözleri dedi. Bunun üzerine AKP’lilerden “Cumhurbaşkanı'nı karıştırma” tepkisi geldi.
Beştaş’ın açıkladığı en dikkat çekici nokta ise, HDP’li bir vekil hakkında 26 Ağustos 2016 tarihli bir suç isnadı yapıldığıyla ilgili oldu. Beştaş, “Bir arkadaşıma Cumhurbaşkanı'na hakaret iddiasıyla bir suç isnat edildi. Bunun üzerinde ise 21 Ağustos 2016 tarihi var. Henüz o tarih gelmeden. Niye bu kadar acele ediyorsunuz ki?” diye sordu.
Şentop ara vermeyi kabul etmedi
Zaman zaman klima sistemi de yeterli olmadığı gözlemlenen salonda vekillerden tepkiler gelmesine karşın Beştaş’ın 45 dakikalık konuşması sonrasında da ara verilmedi.
İkinci sözü alan AKP’li Recep Petek, “Terör örgütü saldırılarını devletimize yüklemek eğer bir gaflet değilse ihanetin ta kendisidir. Bu iddialarını ispatlamayan alçaktır, şerefsizdir. Bu talihsiz kelimeleri de kullanan milletvekilleri de seçilerek gelmişlerdir” diye konuştu.
Sonrasında HDP’li Mithat Sancar, “Neden bakanlıktan 11 bürokrat çağırdınız vekiller ayakta beklerken?” sorusunu Şentop’a yöneltti. Ancak muhalefetten tepkilere rağmen AKP’li Komisyon Başkanı Şentop, görüşmeleri sürdürdü.
CHP’li Emir’den AKP’ye: 'Samimi değilsiniz'
CHP Ankara Milletvekili Murat Emir ise, öncelikle görüşme koşullarını eleştirirken Şentop’un buna çözüm bulmasını istedi. Emir, “Bir tıp adamı olarak böylesi bir salonda bulunmanın sağlığa zararlı olduğunu belirtmek isterim” uyarısında bulundu.
AKP’lilere de anayasa teklifiyle anayasa aykırılık yapıldığını vurgulayan Emir, teklif içinse şunları dile getirdi:
“Hamaset üzerinden girmek yerine demokrasimize, barışımıza katkı verecek bir düzenleme yapmak, geçici bir düzenleme yerine kalıcı bir düzenleme yapmak, Meclis faaliyetleri dışında dokunulmazlıkları düzenlemek tarihi bir görevdir. Türkiye'de yaşanan terör olaylarını gerekçe gösteriyorsunuz ama uzun yıllardır Türkiye bir çatışma ortamında. Sizler gene dokunulmazlıkları kaldırma girişiminde bulundunuz mu? Biz 2002'den beri dokunulmazlıkların kaldırılmasını isterken, ‘Biz yargıya güvenmiyoruz' dediniz, 'memurların bile koruyucu düzenlemeleri varken vekilleri nasıl yargının önüne atarız?’ dediniz. Bu sözleriniz duruyorken şimdi bunu samimi bulmuyoruz. Deniliyor ki ‘Cumhurbaşkanı’nı karıştırmayın’. Yasal sınırlar içerisinde, hükümete saygılı, yasamaya saygılı bir Cumhurbaşkanı olsun biz de karıştırmayalım ki ama görüyorsunuz ki burada Cumhurbaşkanı’nın gölgesi vardır.”
Sancar’dan Oscar Wilde çıkışı
HDP’li Sancar, görüşmelere Pelikan Dosyası’nı taşıyan ilk isim oldu. Sancar, ilk önce, Latin Amerika’nın tarihini kaleme almasıyla bilinen Uruguaylı gazeteci ve yazar Eduardo Galeano’yu anımsattı. Onun kitabından Latin Amerika’daki siyahlara yönelik muameleden örnekleri okuyan Sancar, AKP’lilere geçmişte Türkiye’de siyah olduklarını söylediklerini anımsattı. Sancar, “O zaman ‘Siyahız’ diye bağırıyordunuz. O zaman ya yüzünüzü boyamak için siyah boya sürmüştünüz. Ama aranızda bazı siyahlar vardı belki. Ama şimdi Michael Jackson gibi kendilerini beyazlaştırmak için uğraşıyorlar” dedi. Bunun ardından Sancar, “Daha dün yayınlanan Pelikan Dosyası’na bir bakın, açın bir bakın oradakileri kim yapıyor bilmiyorum ama. Kendi parti iç hesaplaşmanızdan HDP’yi günah keçisi yaparak kurtulamazsınız. Ülkeyi yöneten bir partideki en ufuk bir tartışma benim işimdir, sokaktaki herkesin işidir, bu sadece parti içi basit bir meseledir” diye konuştu.
Bu sırada AKP’lilerden kendisine laf atılan Sancar’ın, “Oscar Wilde’ın bir sözünü aktarayım” demesi üzerine de bu sefer AKP’li vekillerden “Kim o?” sorusu geldi. Sancar ise, “Araştırın, hepsini size burada aktaramam. Ama isterseniz Meclis’te 30 yıllık hocalığımı da aktarırım” dedi. Sonrasında Sancar, Wilde’in “Kaba güce karşı koyabilirim ama kaba bir mantığa katlanamam. Kaba mantık yürütmede adil olmayan birşeyler vardır. Kaba bir mantık zekaya da bel altı vurmaktır” sözünü okudu.
O sırada AKP Trabzon Milletvekili Adnan Günnar’ın, “Oscar ödüllerinden bahsediyorsunuz.” sözlerine karşılık ise HDP’li Burcu Çelik Özkan, “Ödül değil, adam yazar” yanıtını verdi.
Söz alan AKP Grup Başkanvekili Bülent Turan ise, 363 milletvekili imzasını taşıyan anayasa değişikliği teklifiyle ilgili muhalefetten “Cumhurbaşkanı vesayeti” gibi eleştiriler yapılmasına karşı çıktı. Turan, teklifi tamamiyle bir yasama faaliyeti olarak değerlendirmek gerektiğini savundu.
Ve AKP ertelemeyi de kabul etmedi
Bu görüşmeler saat 17.30’da başlayan kavgayla birlikte kesildi. Saat 18.30’da komisyon oturumu yeniden açıldığında HDP’li Beştaş, CHP’li Bülent Tezcan ve MHP’li Mehmet Parsak, komisyonu ertelemek gerektiğini belirterek Şentop’tan sağlıklı bir ortamda görüşmelere devam edilmesini talep etti. Ancak Şentop, ertelemeyi kabul etmedi ve görüşmeleri sürdürdü. Erteleme için muhalefetten oylama talebi geldi ancak Komisyon’da AKP’nin oy çokluğuyla “devam” kararı alındı.
Bunun ardından Adalet Bakanı Bekir Bozdağ söz aldı ve AKP’ye Mart 2008’de açılan parti kapatma davasını hatırlattı. Bozdağ, o davayı emsal göstererek, hükümet olarak yargı üzerinde etkili olmadıklarını savundu.