Türkiye’deki seçim süreci sonucunda Avrupalı gözlemciler, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve AKP’nin seçim kampanyasında “aşırı avantajlı” olduğunu belirterek, Erdoğan’ın yeni döneminde sadece yüzde 50’ye değil kendisine oy vermeyenlere de hizmet etmesi çağrısı yaptı.
Avrupa kuruluşları adına 24 Haziran Genel Seçimler ve Cumhurbaşkanlığı Seçimini gözlemleyen heyet, seçim ertesinde bugün tespitlerini açıkladı. Heyet, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT/OSCE), AGİT Parlamenterler Meclisi (AGİT PA /OSCE PA) ve Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM/PACE) üyelerinden oluşuyor.
AGİT koordinasyonundaki heyet, 24 Mayıs’ta göreve başlamıştı. Bugünkü basın toplantısında ilgili heyet temsilcileri söz alarak, Avrupa’nın Türkiye’deki seçim sürecine bakışını yansıttı.
“Atatürk’ün yerinde Türkiye’yi Batı’dan uzaklaştırmamalı”
AGİT Parlamenterler Meclisi Heyeti Başkanı Peter Osusky, Avrupalı 67 parlamenter olarak AGİT bünyesinde gözlem görevi yürüttüklerini dile getirdi. Türkiye’de oldukça karmaşık bir ortamda erken seçim yapıldığını kaydeden Osusky, “Medyada taraflı yer verme eğilimi değiştirilmeli ki insanlar adaylar hakkında tam bilgi sahibi olabilmeli. Ama kutuplaşma ortamının devam ettiğini görüyoruz. Yüzde 10 barajının indirilmesi, düşürülmesiyle ilgili tavsiyelerimizi de tekrarlamak istiyoruz. Türkiye ile işbirliğimizi sağlıklı şekilde devam ettirmeyi ve demokrasiyi iyileştirme vaadini daha geliştirmenizi bekliyoruz. Türkiye’nin yüzde 50’si mevcut seçilmiş Cumhurbaşkanı’na destek vermiş olsalar da Cumhurbaşkanı diğer yüzde 50’ye de hizmet vermek zorundadır” dedi.
Osusky, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yeni dönemi için raporda neyi tavsiye edeceklerini sormamız üzerine de, “Seçimi kazanan Cumhurbaşkanı şunu düşünmeli; (Türkiye’nin) yüzde 50’si milyonlarca vatandaşın terör destekçisi olmadıklarının kabul edilmesi gerekiyor. Onlar, seçimde bir Cumhurbaşkanı tercihi yapmıştır. Cumhurbaşkanı’nın da bunu kabul etmesi gerekiyor. Ben Anıtkabir’i ziyaret ettim. Mustafa Kemal’in fikirleri, yapmış olduğu işler inanılmazdı. Cumhurbaşkanı’nın, bir zamanlar Atatürk’ün olduğu yerde Atatürk’ün aksine Türkiye’yi Batı’dan, Avrupa’dan uzaklaştırmamalı” yanıtı verdi.
Your browser doesn’t support HTML5
Seçimi Gözlemleyen AGİT Heyeti'nin Değerlendirmeleri Neler?
“OHAL’in bu seçimlere etkisi oldu”
AGİT Heyeti Özel Koordinatörü Ignacio Sanchez Amor, seçim kampanyasında adaylar ve siyasi partiler arasında eşitliğe aykırı gözlemlerini, OHAL’in etkisini ve “ittifak” gerekçesiyle seçim mevzuatında erken seçim arifesinde yapılan son dakika değişiklikleri gündeme taşıdı. Amor, “Seçimler için eşit koşullarda yarış yapma imkanı sağlanmamıştı. Cumhurbaşkanı ve iktidar partisi, hükümet ait medya kanalları ve diğer kanallardan ağırlıklı olarak yararlanmıştır. OHAL nedeniyle toplanma ve ifade özgürlükleri kısıtlı kalmış bu durum medyaya da yansımıştır. Seçimle ilgili acele yapılan değişiklikler, istişare yapılmadan yapılmıştır. Aynı zamanda seçim günü için bazı önemli değişiklik, prosedürler getirmişlerdir. Yine Kanun Hükmünde Kararname (KHK) düzenlemeleriyle seçime yönelik yasal değişikliklere gidilmiştir. Temel özgürlüklere getirilmiş kısıtlamalar bu seçimler üzerinde etkili oldu. Ama görüyoruz ki vatandaşlar kampanya mitinglerine yoğun katılımları ve seçim gününde oy kullanmalarıyla demokrasiye bağlıklarını göstermişlerdir” dedi.
AGİT’in 3 ay sonra yayınlayacağı nihai raporda Türkiye’nin demokrasisi için Türk hükümetine tavsiyelere yer vereceklerini kaydeden Amor, “Türkiye’ye bir sistem, herhangi bir siyasi sistem tavsiye etmiyoruz. Ancak OHAL konusuna gelecek olursak, önemli olan OHAL’in nasıl kullanıldığı. Fransa’da da OHAL var ve sürekli olarak uzatıldı. Ancak orada yargı mensuplarının üçte biri ya da yüzlerce devlet memurunun ihraç edildiğini gördünüz mü? Hayır görülmedi” ifadelerini kullandı.
Seçimlerde neler tespit edildi?
AGİT’in 3 ay sonra nihai raporunda detaylarına yer verileceği belirtilerek, Türkiye’de dünkü seçim işlemi sırasında özellikle müşahitler/gözlemciler açısından sıkıntılar yaşandığı da açıklandı. “Açık sayım” ilkesine rağmen oy sayımı sırasında Türkiye’nin farklı yerlerinde içeriye alınmayan gözlemciler/müşahitler bilgisi geldiği bildirildi.
Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM/PACE) Heyeti Başkanı Olena Sotnyk da, “Seçimler önemli bir süreçtir ve seçim günü tek önemli noktası değildir. Öncesinde kanun değişiklikleriyle kısıtlamalar başladı. Toplanma ve ifade özgürlüğü noktasında OHAL’in kampanya sürecine etkileri oldu. Keza Cumhurbaşkanı adayları ve siyasi partilerin medyada yer alma süreleri eşit olmamıştır. Seçim günü açısından oy verme merkezlerinde polis ve güvenlik personeli sayılarını arttırma, oy verme merkezlerini yerlerini değiştirme görülmüştür. Geçmiş seçimlerde olduğu üzere Sandık Kurulu Başkanları kura usulüyle belirlenmemiş aksine atama gerçekleştirilmiştir. YSK’nın kararları da kanunun söylediğinin aksine sürekli olarak internet sitesinde yayınlanmamıştır. Seçim gününde sayma aşamasında da kısıtlamalar olmuştur. Gözlemciler orada istenmemiştir. Oy verme merkezlerinde yetkisiz polislerce müdahale edilmiştir” dedi.
AGİT PA Heyeti Başkanı Osusky da, seçimdeki sıkıntılara ilişkin somut örnek sorusu üzerine, YSK’nın özellikle Güneydoğu bölgesinde aldığı sandık taşıma kararına dikkat çekti. Osusky, “Ankara’da kent merkezinde yaşlı insanlar gördüm, oy verecekleri yerler için merdivenleri çıkmakta zorlanan insanlar... Bu durumda, örneğin köylerindeki sandık başka yere taşındığı için oralara gitmek zorunda kalmış insanları düşündüm. Yaşlı insanların kentte zorlandıklarını görürken kırsalda sandık yerleri değiştiği için nasıl zorlandığını düşünmeli” diye konuştu.
AGİT Heyeti Başkanı Büyükelçi Audrey Glover da, “Sonucu değiştirecek nitelikte değil ama bazı usulsüzlüklerle ilgili bilgiler alındı. Bunlara ilişkin sahadan veri toplamaya devam ediyoruz. Özellikle sandık başlarında oy sayımını izlemenin engellenmesine ilişkin şikayetler geldi” bilgisini paylaştı.
Türkiye’nin reddettiği Avrupa gözlemciler meselesi
AGİT PA Heyeti Başkanı Peter Osusky, Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) kararıyla Türkiye’nin AGİT PA üyesi 2 gözlemciyi ülkeye almamasını da eleştirdi. Osusky, bu gözlemciler ile terör örgütü PKK arasında ilişki bulunduğuyla ilgili soru üzerine ise, “Parlamenter olarak bu kişiler kişisel görüşlere sahip olabilir. Ama maçta hakem olarak görev aldığınızda tarafsız olmanız beklenir ve bizim gözlemcilerimiz için kurallarımız vardır, bunları ihlal edemezsiniz” yanıtını verdi.
AGİT Heyeti Özel Koordinatörü Amor da, “Heyet yapımızı değiştirmeyi amaçlayan müdahale edilemezdir. Ama bizim heyetimizdeki 2 kişi gözlem yapmaktan men edilmiştir” tepkisini gösterdi.