Azerbaycan’da bugün itirazların gölgesinde yapılan erken cumhurbaşkanlığı seçimini, mevcut Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in kazanmasına kesin gözüyle bakılıyor.
Erken seçime gidilme nedenine ilişkin bir açıklama yapılmazken, önde gelen muhalefet partileri Azerbaycan Halk Cephesi Partisi (APFP) ve Musavat Partisi, oylamanın şeffaf ve tarafsız yapılmayacağını iddia ederek seçimleri boykot ediyor.
APFP Başkanı Ali Karimli, “İlham Aliyev'in ömür boyu iktidarda kalma arzusunu protesto etmeliyiz. Aliyev, seçimlere hile karıştırarak 20 yıldır iktidarda” dedi.
Birçok siyasi aktivist ve insan hakları savunucusu seçimleri güvenilir bulmuyor.
Siyasi analist Nesimi Memmedli VOA'ya yaptığı açıklamada "Azerbaycan'da demokratik bir seçim ortamı yok. Ülkede toplanma özgürlüğü yasaklanmış durumda. Medya ve ifade özgürlüğü ile ilgili sorunlar var. 250'den fazla siyasi mahkûm olduğuna dair raporlar var” diye konuştu.
APFP Başkan Yardımcısı Seymur Hazi'ye göre Azerbaycan'daki seçimler “modern standartlara” uymuyor. Hazi, "Birçok parametre nedeniyle Azerbaycan'da yaşanan süreci seçim olarak adlandırmak çok zor" dedi.
Yedi cumhurbaşkanı adayından Milli Cephe Partisi Başkanı Razi Nurullayev ise, sürece aktif olarak katılmadan seçimleri eleştirmeyi doğru bulmadığını söyledi. Nurullayev, "Seçimler özgür ve demokratik olmasa bile, eğer bir muhalefet partisiyseniz ve halka liderlik etmek istiyorsanız, bu zorluklara katlanmalısınız. Süreci kendi gözlerinizle görmeli, deneyim kazanmalı ve mücadeleye katılmalısınız" ifadelerini kullandı.
Azerbaycan'daki seçimlerde Aliyev'le birlikte yedi Cumhurbaşkanı adayı bulunuyor.
Medya baskısı
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Ofisi, seçim arifesindeki siyasi atmosferi detaylandıran bir ara rapor yayınladı. Kurum, seçimlere katılan diğer altı adayın geçmişte mevcut cumhurbaşkanına açıkça destek verdiği tespitinde bulundu.
Seçimler gazetecilere yönelik baskıların arttığı bir dönemde yapılıyor. 2023 sonlarından bu yana Azerbaycan’da en az 10 gazeteci gözaltına alındı.
Azerice internet sitesi Abzas Media için çalışan gazetecilerin çoğu döviz kaçakçılığı yapmakla suçlanıyor. Suçlu bulunmaları halinde sekiz yıla kadar hapis cezasına çarptırılmaları bekleniyor.
Gazeteciler ise suçlamaları reddediyor ve maruz kaldıkları zulmü Azerbaycan'daki üst düzey yetkililer arasındaki yolsuzluk şüphelerine ilişkin soruşturmalara bağlıyor.
AGİT Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Ofisi, "Son üç ay içinde, birçoğu raporlama döneminde olmak üzere, çok sayıda gazeteci ve internet medyası yöneticisi gözaltına alındı ve tutuklandı. Yeni medya yasasının kısıtlayıcı niteliği, medyaya yabancı fon sağlanmasının yasaklanması ve bazı önemli eleştirel medya web sitelerinin ülke çapında engellenmesi endişe vericidir” değerlendirmesinde bulundu.
Seçimler, Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi'nin (AKPM) Azerbaycan delegasyonunun görev süresini askıya alma kararının ardından geldi. Örgüt, kararına gerekçe olarak, diğer hususların yanı sıra “Azerbaycan'ın özgür ve adil seçim yapma kabiliyetine ilişkin ciddi endişeleri” gösterdi.
Alman Parlamento Üyesi Frank Schwabe, VOA'ya verdiği mülakatta AKPM'nin Azerbaycan'ı askıya alma kararının nedenlerinden birinin, izleme heyetinin seçimleri gözlemlemek üzere davet edilmemesi olduğunu söyledi.
Schwabe'ye göre Azerbaycan'daki "çok zor" durum, orada özgür ve adil seçim yapılmasını imkânsız kılıyor. Alman yetkili, "7 Şubat seçimlerinin sonucu zaten belli. Bunu herkes biliyor" dedi.
Azerbaycan'da Cumhurbaşkanlığı seçimi için oy verme işlemi bu sabah başladı.
AP’den gözlemci yok
Avrupa Parlamentosu (AP) da erken cumhurbaşkanlığı seçimini gözlemlemeyeceğini açıkladı.
Avrupa Parlamentosu Demokrasi Destek ve Seçim Koordinasyon Grubu (DEG) eş başkanları David McAllister ve Thomas Tobe, 15 Ocak'taki açıklamada, "Avrupa Parlamentosu bu seçim sürecini gözlemlemeyecek ve dolayısıyla süreç ya da daha sonra açıklanacak sonuçlar hakkında yorum yapmayacaktır" dedi.
Azeri resmî yetkililer ülkede demokratik ve özgür seçimlerin yapılabilmesi için tüm koşulların sağlandığını iddia ediyor. Merkez Seçim Komisyonu, cumhurbaşkanı adaylarının, seçim kampanyalarını yürütmek için eşit fırsatlar da dahil olmak üzere, yasaların sağladığı tüm olanaklara sahip olduğunu söylüyor.
Yüksek Mahkeme Başkanı İnam Karimov geçen ay yaptığı bir konuşmada, "Ülkemizde adil, şeffaf ve özgür seçimlerin yapılması için tüm koşulların ve gerekli şartların mevcut olduğunu söyleyebilirim" dedi.
Ülkenin mevcut lideri, 62 yaşındaki İlham Aliyev 2003’ten beri iktidarda ve 2008, 2013 ve 2018 yıllarındaki seçimleri açık arayla kazandı.
Azerbaycan’da 2009 ve 2016’daki referandumların ardından yapılan anayasa değişiklikleriyle cumhurbaşkanlığı süresi beş yıldan yedi yıla çıkarılmış ve cumhurbaşkanının kaç dönem görev yapabileceğine dair süre sınırı kaldırılmıştı.