İran’da tutuklu bulunan 5 ABD vatandaşı, ana hatları 10 Ağustos’ta açıklanan takas anlaşması sonucu bugün serbest bırakıldı. Biden yönetimi önce uçakla Katar’ın başkenti Doha’ya getirilen 5 Amerikalı ve 2 aile üyesinin en kısa zamanda başkent Washington’a ulaşacağını açıkladı.
Takasla ilgili yazılı açıklama yapan ABD Başkanı Joe Biden, İran'da hapiste tutulan beş masum Amerikalı’nın bugün nihayet evlerine dönüyor olduğunu söyledi.
İran’da tutuklu bulunan 5 ABD vatandaşı, takas anlaşması sonucu bugün serbest bırakıldı ve Katar’ın başkenti Doha’ya getirildi.
Bu kişilerin yıllarca süren ıstırap, belirsizlik ve acıların ardından yakında sevdiklerine kavuşacağını kaydeden Biden, Katar, Umman, İsviçre ve Güney Kore hükümetlerine, yurtiçi ve yurtdışındaki ortaklarına minnettar olduğunu kaydetti.
Biden, “Katar Emiri Şeyh Tamim bin Hamad ve Umman Sultanı Heysem bin Tarık’a özel teşekkürlerimi sunuyorum; her ikisi de aylardır, zor ve ilkeli Amerikan diplomasisi sürecinde bu anlaşmanın sağlanmasına yardımcı oldular” dedi.
Your browser doesn’t support HTML5
Biden: “İran'da tutuklanan beş Amerikalı nihayet evlerine dönüyor”
Reuters haber ajansına konuşan bir görgü tanığı, Amerikalılar'ın Doha'da Katar uçağından indikten sonra Amerikalı yetkililerce karşılandığını belirtti. İsviçre'nin İran Büyükelçisi de Doha'ya giden uçakta kendilerine eşlik etti. Tanık, Amerikalılar'ın daha sonra ABD'ye ait bir uçakla Doha'dan ayrıldığını kaydetti.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da Doha'ya uçan beş ABD vatandaşıyla konuştuğunu açıkladı.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu toplantıları için New York'ta bulunan Blinken gazetecilere yaptığı açıklamada "Bunun onlar için de benim için de duygusal bir konuşma olduğunu söyleyebilirim" dedi.
5 mahkum arasında 2015 yılında gözaltına alınan ve casusluk suçlamasıyla 10 yıl hapis cezasına çarptırılan Siyamek Namazi, 10 yıl hapis cezasına çarptırılan girişim sermayedarı İman Şarkı ve 2018 yılında tutuklanan ve yine 10 yıl hapis cezasına çarptırılan İran asıllı İngiliz-Amerikan çevreci Murad Tahbaz var. İki Amerikalı'nın ise talepleri üzerine kimlikleri açıklanmadı.
Tahran, İranlı tutuklulardan çok paraya mı odaklandı?
Aralarında VOA Türkçe’nin de bulunduğu basın kuruluşlarına bilgi veren Biden yönetimi yetkilileri, uçaktaki diğer 2 Amerikalı’nın, Siyamek Namazi’nin annesi ve Murat Tahbaz’ın eşi olduğunu açıkladı. İran, iki aile üyesinin seyahat etmesini yasaklamıştı.
5 Amerikalı’nın dördü geçen ay cezaevinden çıkarılarak ev hapsine alınmıştı. Beşinci tutuklu da zaten ev hapsindeydi.
Takasla ilgili bilgi veren Biden yönetimi yetkilileri, müzakerelerin bir yıldan fazladır sürdüğünü söyledi. Yekililer, 5 İranlı’nın, Tahran’ın açıkladığı Kevah Lütfullah Afrasiabi, Mehrdad Ensari, Emin Hasanzade, Kambiz Attar Kaşani ve Reza Sarhangpour Kafrani olduğunu da doğruladı ve bu kişilerden ikisinin şiddet içermeyen suçlardan ceza aldığına ve üçünün hala dava aşamasında olduğuna dikkat çekti.
Amerikalı bir yetkili de beş İranlıdan ikisinin Katar'a indiğini söyledi. Üçü ise İran'a dönmemeyi tercih etti.
İran, serbest bırakılmasını istediği beş mahkumun ismini daha önce açıklamıştı. Ancak bu mahkumların cezalarının görece az olması ya da suçlamalara rağmen henüz ceza almamaları, Tahran'ın odak noktasının Güney Kore’deki 6 milyar dolarlık fon olduğu yorumlarına yol açmıştı.
Zira Katar'ın arabuluculuğunda varılan takas anlaşması, Tahran'ın Güney Kore'de tutulan 6 milyar dolarlık fonunun serbest bırakılmasını da içeriyor.
Fonda Güney Kore’nin İran'a petrol ödemeleri var
Anlaşmaya göre bugün Güney Kore’den Katar Merkez Bankası’na aktarılan fonu İran sadece insani yardım malzemesi satın almak için kullanabilecek ve ABD tarafından takip edilecek.
Biden yönetimi geçen hafta, uluslararası bankaların İran parasını ABD yaptırımlarından korkmadan transfer edebilmeleri için bir feragatname yayınlamış ve Kongre’yi bilgilendirmişti.
Cumhuriyetçiler ise İran'ın ABD askerleri ve Ortadoğu'daki müttefikleri için giderek artan bir tehdit oluşturduğu bir dönemde, yaptırım muafiyetinin İran ekonomisini güçlendireceğini savunarak Biden yönetimini eleştirmişti.
6 milyar dolarlık fonla ilgili de bilgi veren Biden yönetimi yetkilileri, insani harcamaların sadece gıda, ilaç, tıbbi cihazlar ve tarım ürünlerini kapsayacağını vurguladı.
Bu fonun vergi mükelleflerinin parası ya da bir ödeme olmadığına dikkat çeken bir yetkili, “İran'a hiçbir zaman para girmediği gibi İranlı şirketlere ya da kuruluşlara da herhangi bir ödeme yapılmamakta. Güney Kore'deki fonlar yaptırıma tabi olmayan ticaret için yasal olarak kullanılabilir durumda. Bunlar en nihayetinde İran'a ait fonlar; Güney Kore’nin İran'dan petrol almak için yıllar önce yaptığı ödemeler. Güney Kore'deki kısıtlı bir hesaptan Katar'daki başka bir kısıtlı hesaba taşınan bu fonlar, yalnızca İranlı olmayan üçüncü taraf satıcılarla yapılan insani yardım mallarına yönelik işlemler için kullanılabilecek’’ dedi.
Amerikalı yetkili, İran'ın fonları başka yöne çekmeye ya da izin verilen sınırlı insani amaçlar dışında kullanmaya kalkışması durumunda ise hesabı bloke etmek için harekete geçeceklerini söyledi.
Eski Cumhurbaşkanı Ahmedinejad’a yaptırım
Biden yönetimi ayrıca Levinson yasası kapsamında hem İran İstihbarat ve Güvenlik Bakanlığı'na hem de eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'a eylemlerinden dolayı yeni yaptırımlar getirdiklerini açıkladı.
Federal Soruşturma Bürosu’nun (FBI) eski çalışanı Robert Levinson, 2007'de İran'ın serbest dolaşım bölgesi Kiş Adası'nda kaybolmuştu. 2020’de Robert Levinson Rehine Kurtarma ve Rehin Alma Sorumluluk Yasası kabul edilmiş ve aynı yıl İran İstihbarat ve Güvenlik Bakanlığı'nın 2 üst düzey yetkilisi ABD’nin yaptırım listesine eklenmişti. Yasa, yurtdışındaki ABD vatandaşlarını yasadışı ya da haksız şekilde gözaltına alanlara yaptırım uygulanmasını öngörüyor.
Dışişleri Bakanı Blinken bugünkü yazılı açıklamasında da, Ahmedinejad'ın görevde olduğu dönemde İran İstihbarat Teşkilatı'nın, üst düzey İranlı yetkililerin izniyle Bob Levinson'ı kaçırdığını ve gözaltına alındığını belirtti.
Başkan Joe Biden da yazılı açıklamasında yaptırımlarla ilgili, “İran rejimine Bob Levinson'a ne olduğu konusunda tam bir açıklama yapması çağrısında bulunuyorum. Levinson ailesi cevapları hak ediyor. Bölgedeki provokatif eylemleri nedeniyle İran'a bedel ödetmeye devam edeceğiz’’ ifadelerini kullandı.
Bugün açıklanan yaptırımlar, Levinson yasası kapsamında çıkarılan ikinci yaptırımlar oldu. Biden yönetimi yetkilileri, bakanlık ve Ahmedinejad’ın, Amerikalılar’ı siyasi amaçlarla kullanmaya ya da ABD'den taviz koparmaya çalıştığını, insanlara piyon, pazarlık kozu muamelesi yaptığını söyledi.
“Amerikan pasaportuna sahip olanlar İran’a seyahat etmemeli”
Biden yönetimi ayrıca ayrıca çifte vatandaşlar dahil hiçbir Amerikalı’nın İran’a seyahat etmemesi konusunda uyarıda bulundu. Biden, yazılı açıklamasında, “Tüm Amerikalılar’a İran'a seyahat etmenin ciddi riskler taşıdığını bir kez daha hatırlatmak isterim. Amerikan pasaportuna sahip olanlar İran’a seyahat etmemeli’’ dedi.
ABD Dışişleri Bakanlığı'nın uzun süredir seyahat uyarısı bulunduğunu hatırlatan Biden, "ABD vatandaşlarının kaçırılma ve keyfi olarak tutuklanıp alıkonulma riski nedeniyle İran'a seyahat etmeyin. Tüm Amerikalılar bu sözlere kulak vermeli ve bunu yapmadıkları takdirde serbest bırakılacaklarına dair hiçbir beklenti içinde olmamalı’’ çağrısı yaptı.
Bu haberde Reuters haber ajansından yararlanılmıştır.
