Son dönemde ABD ile Türkiye arasında ilişkiler gergin. Geçen hafta Amerikan Başkan Yardımcısı Joe Biden’ın Türkiye ziyaretinde Ankara Vali Yardımcısı tarafından karşılanması da bu soğukluğun göstergesi olarak yorumlandı.
En önemli sorunlardan biri, 15 Temmuz'daki darbe girişimini gerçekleştirdiği savunulan ve Pennsylvania'da yaşayan Fethullah Gülen’in Türkiye iade sürecinin bir türlü başlamamış olması.
Türkiye, Beyaz Saray’ın bu konuda müdahil olmasını talep ediyor. Ancak Türkiye ziyareti öncesi Milliyet gazetesi için bir yazı kaleme alan Biden, iade konusunda karar merci olarak yargıyı göstermişti.
Biden yazısında, “Başkan Obama’nın ve benim, Fethullah Gülen’in Türkiye’ye hemen iade edilmesi yönünde basit bir hüküm verebileceğimizi ileri süren sesler de aynı ölçüde zarar vericidir. Yürütme ve yargı organlarının birbirinden ayrı ve bağımsız rollere sahip olduğu ABD’deki yönetim sistemi çerçevesinde, bu açıkça mümkün değildir.Aslında, bu yönde herhangi bir girişimde bulunmak yasalara aykırı olacaktır” ifadelerini kullanmıştı.
"ABD, Gülen’i iade edemeyeceği için Türkiye’yi hoş tutmaya çalışıyor"
Yine de Erdoğan’ın Obama’dan Fethullah Gülen’in iadesi konusunda talepte bulunması sürpriz olmayacak. Cumhuriyet gazetesi dış politika yazarı Aslı Aydıntaşbaş, Gülen’in iadesi konusunda bir gelişme beklemiyor.
Aydıntaşbaş, “Görüştüğüm tüm Amerikalı yetkililer, Gülen’in iadesi konusunun uzun bir mahkeme sürecinin sonunda netleşeceği konusunda hemfikir. Gülen’in Türkiye’nin istediği gibi bir anda paketlenip Türkiye’ye iadesi söz konusu değil. En iyi ihtimalle, bir yıla yayılan bir mahkeme süreci yaşanacak. Ancak bunun sonucunda iade kararı çıkması da çantada keklik değil. Olay siyasallaştıkça, iade zorlaşıyor. Gülen’in ABD’deki avukatları hukuken iade kararına karşı çıkıp davayı kazanabilir” diye yazdı.
Aydıntaşbaş'a göre, ABD, yakın zamanda Türkiye’nin Fethullah Gülen’i iade talebini karşılamayacağı için Suriye bağlamında Türkiye’yi hoş tutmaya çalışıyor.
ABD’nin verdiği HIMARS füze sistemi devreye girdi
Suriye konusunda da Türkiye ile ABD arasındaki ilişkiler limoni. Bunun da nedeni, 24 Ağustos’ta koalisyon güçlerinin de hava desteğiyle Fırat Kalkanı Harekatı’nı başlatan Türkiye'nin, PKK’nın Suriye kolu olarak tanımladığı ve ABD'nin destek verdiği PYD.
Ankara, Suriye Demokratik Güçleri içerisinde yer alan PYD ve YPG’nin Menbiç’i terk ederek Fırat’ın doğusuna talep ediyor. Hem Pentagon hem de ABD Dışişleri Bakanlığı bu talebin yerine getirildiğini söylerken, TSK ve MİT bölgedeki istihbaratları kapsamında bunu inkar ediyor.
Ancak Türkiye’ in uzun süredir talep ettiği "HIMARS" adlı füze sisteminin dün devreye girmesi, askeri alandaki işbirliğinin sürdüğünün de göstergesi.
Görüşme öncesi ABD Başkanı Barack Obama'nın IŞİD’le Mücadele Özel Temsilcisi Brett McGurk sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “ABD güçleri, yeni gönderilen HIMARS sistemiyle dün gece Suriye'de Türkiye sınırı yakınındaki IŞİD hedeflerini vurdu” dedi.
"ABD’nin konsantrasyonu 'birbirinizle değil IŞİD’le uğraşın' yönünde"
İstanbul Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden Hakan Güneş, görüşmede ABD Başkanı’nın Türk muhatabına PYD ile değil IŞİD ile mücadele edilmesi gerektiğini hatırlatacağı görüşünde.
Hakan Güneş, “Menbiç konusunda ben yeni bir gelişme beklemiyorum. ABD Türkiye’nin ısrarıyla Suriye Demokratik Güçleri içerisinde yer alan YPG güçlerinin Fırat’ın doğusuna çekilmesini sağladı. Ancak PYD, SDG içinde Arapların öne çıktığı bir formülasyonu geliştirdi ve bunda da başarılı oldu. Bugün SGD’nin başında Esad Ordusu’nda görev yapmış Sünni Türkmen bir albay var. Bu da PYD’nin elini güçlendiriyor. ABD’nin konsantrasyonu birbirinizle uğraşmayın IŞİD’le uğraşın yönünde olacaktır” dedi.
"Türkiye El Bab’a yürürse ABD’den destek alır"
ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden’ın Ankara ziyaret edeceği günün sabahında Cerablus’u giren Türk Silahlı Kuvvetleri, Erdoğan-Obama görüşmesinden bir gün önce de Kilis’in Elbeyli ilçesinden Suriye’ye yürüyerek IŞİD’e karşı yeni bir harekata başladı.
ABD’nin bu harekatı memnuniyetle karşılayacağı görüşünde olan Güneş, “Türkiye, şu anda IŞİD’e karşı gerçek bir muharebeye girişmiş değil. Ama Çobanbey’den El Bab’a yürürse bence daha fazla destek alır, daha az itirazla karşılaşır. Bunun elbette bir bedeli olur ama karşılığında Suriye’de ana aktörlerden biri haline gelir. Üstelik Almanya ve Fransa’dan da güçlü destek alacağının altını çizmek gerekir. Ama ben yine de Türkiye’nin Suriye’de o kadar derine ineceğini zannetmiyorum” yorumunu yaptı.
Görüşmenin pozitif ve sürprizsiz geçmesini bekleyen uzman isim de, Gülen’in iadesi konusunda bir gelişme olmayacağı kanaatinde.
Çavuşoğlu ve Kerry Çin’de görüştü
Obama ve Erdoğan'ın görüşmesi öncesi Türk ve ABD dışişleri bakanları Huangzhou’da bir araya geldi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, ABD Dışişleri Bakanı John Kerry’yle yaptığı görüşme sonrası sosyal medya hesabında, “Hörüşmemizde FETÖ ve iade süreci ile Suriye ve Irak'taki gelişmeleri ele aldık” mesajını paylaştı.