ABD'li yetkililer, burun tıkanıklığını gidermediği sonucundan yola çıkarak, reçetesiz satılan yüzlerce ilaçta bulunan bir dekonjestanı aşamalı olarak kullanımdan kaldırmaya hazırlanıyor.
Dekonjestan madde fenilefrin; Sudafed, Dayquil ve diğer bazı ilaçların çok satan versiyonlarında kullanılıyor. Ancak uzmanlar uzun süredir fenilefrinin etkinliğini sorguluyor. Geçtiğimiz ay ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), fenilefrinin haplarda ve sıvı solüsyonlarda kullanımının iptal edilmesi için resmi tavsiyede bulundu. Bu tavsiye, ilaç üreticilerini, fenilefrini ürünlerinden çıkarmaya ya da yeniden formüle etmeye zorlayacak bir süreci başlatacak.
FDA'nın adımı, 2007'de ve 2015'te ilacın kullanımının tekrar gözden geçirilmesi için FDA'ya dilekçe veren Florida Üniversitesi'ndeki araştırmacılar dahil şüpheci akademisyenler için kazanım olarak tanımlanıyor. Tüketiciler içinse bu durum, alternatifler arayışına girmek anlamına gelecek.
Doktorlar, soğuk algınlığı, grip, ateş ve alerjileri tedavi etmek için genellikle diğer ilaçlarla birlikte kullanılan fenilefrinin kullanımdan kalkmasının hastalar açısından daha yararlı olacağı görüşünde.
Cleveland Clinic'ten Dr. Brian Schroer, “İnsanlar bugün eczaneye girdiklerinde rafta çok sayıda ilaç görüyor ve kesinlikle işe yaramayacak bir tanesini seçiyorlar. Bu seçeneği ellerinden alırsanız, kendilerine gerçekten yardımcı olacak ürünlere yönelmeleri daha kolay olacak” şeklinde konuşuyor.
FDA bu adımı neden şimdi atıyor?
FDA kararı, geçen yıl federal danışmanların oybirliğiyle oral fenilefrin ilaçlarının burun tıkanıklığını gidermediği sonucuna varmasının ardından bekleniyordu.
Uzmanlar, fenilefrinin burun kanallarını temizlemede plasebodan daha iyi olmadığını gösteren birkaç yeni, büyük çalışmayı gözden geçirdi. Ayrıca, uzmanlar, ilacın ilk kullanımını destekleyen 1960'lar ve 1970'lerden kalma çalışmaları tekrar gözden geçirerek çok sayıda kusur ve şüpheli veri buldu.
İlgili Haberler FDA “sağlıklı” gıdaların tanımını güncellediPanelin görüşü yalnızca, ABD'de yıllık satışları yaklaşık 1,8 milyar dolar olan ve ağız yoluyla alınan ilaçlardaki fenilefrin için geçerli. İlaç, burun spreylerinde hala etkili kabul ediliyor, ancak bunlar çok daha az kullanılıyor.
Soğuk algınlığı ve alerji ilaçları geçmişte farklı bir ilaç olan psödoefedrin ile formüle edilmişti.
Ancak 2006 yılında çıkarılan bir yasa uyarınca metamfetamine dönüştürülme potansiyeli gerekçesiyle eczaneler, psödoefedrin ürünlerini tezgahın arkasına taşımak zorunda kaldı. Johnson & Johnson ve Bayer gibi ilaç şirketleri, eczane raflarında yer almaya devam etmesini sağlamak için ürünlerini yeniden formüle etmeye karar verdi ve tanınmış ilaç markalarının “PE” versiyonlarını piyasaya çıkardı.
Burun tıkanıklığını gidermek için kullanılacak başka seçenekler neler?
Burun tıkanıklığını azaltmak için hap ya da şurup almak isteyen hastalar Sudafed, Claritin D ve diğer ürünlerin psödoefedrin içeren versiyonlarının reçetesiz olarak satılmaya devam ettiği eczanelerden alabilir. Amerika'da bu ürünleri satın almak isteyenlerin fotoğraflı bir kimlik göstermeleri gerekiyor.
Diğer seçeneklerin çoğuysa reçetesiz satılan burun spreyleri veya solüsyonlar.
Tuzlu su (serum fizyolojik) içeren damlalar da burunda mukozayı temizlemenin hızlı bir yolu. Mevsimsel burun tıkanıklığı, kaşıntı ve hapşırmayı gidermek için birçok doktor Flonase, Nasacort ve Rhinocort ticari adlarıyla satılan nazal steroidleri öneriyor.
Schroer, “Bu ilaçlar burun tıkanıklığı ve tıkanıklığı için açık ara en etkili günlük tedavi. En büyük sorun, ihtiyaç duyulduğunda kullanıldıklarında her zaman işe yaramamaları” diyor.
Nazal steroidlerin etkili olabilmesi için genellikle günlük olarak düzenli biçimde kullanılması gerekiyor. Kısa süreli rahatlama için hastalar daha hızlı etki eden Astepro gibi antihistaminik spreyleri kullanıyor.
Fenilefrin bazlı spreyler de eczane raflarında yer almaya devam ediyor.
Fenilefedrin ağız yoluyla alındığında neden işe yaramıyor?
İlacın etkinliğini sorgulayan uzmanlar, mideye ulaştığında hızla parçalandığını ve etkisiz hale geldiğini söylüyor.
Florida Üniversitesi Eczacılık Fakültesi'nden Profesör Leslie Hendeles, “Bu iyi bir ilaç, ancak yutulduğunda değil. Bağırsaklarda etkisiz hale getiriliyor ve kana karışmıyor, dolayısıyla buruna da ulaşamıyor” dedi.
Hendeles ve meslektaşları, fenilefrin konusunda FDA'ya ilk başvuruyu yaptıklarında, daha yüksek bir dozun etkili olabileceğini öne sürmüştü. Ancak daha sonra yapılan çalışmalar, şu anda önerilenden yüzde 400 daha yüksek dozların bile tıkanıklığı tedavi etmediğini gösterdi.
FDA ve diğer araştırmacılar, dozajı daha da yükseltmenin güvenlik riskleri taşıyabileceği sonucuna vardı.
Fenilefrin araştırmasını yöneten Florida Üniversitesi profesörlerinden Randy Hatton, “Çok yüksek dozlar, tansiyonu tehlikeli olabilecek kadar yükseltme riskine yol açabilir” dedi.
Profesör Hatton, kalp ve damar üzerindeki etkileri nedeniyle ilacın bazen ameliyat sırasında tehlikeli derecede düşen tansiyona müdahale etmek için kullanıldığını belirtti.