Irak Başbakanı Haydar El Abadi, Irak ordusunun Felluce’de IŞİD’e karşı kazandığı başarıdan aldığı cesaretle, Musul’un sırada olduğunu söyledi. Ancak, ülkenin ikinci büyük kenti Musul, Felluce’nin 10 katı büyüklüğe ve nüfusa sahip.
Askeri yetkililer Musul’un çok daha zorlu bir savaş olacağı uyarısında bulunuyor. İnsan hakları kurumları da insani krizin boyutundan endişe duyuyor.
BM'ninkine benzer endişeleri Felluce’de sivillere karşı işlenen insan hakları ihlallerinden çekinen Sünniler de dile getiriyor ve daha kötülerinin Musul’da meydana gelmesinden korkuyor.
Savaş Çalışmaları Enstitüsü Irak araştırmacısı Patrick Martin, Irak güvenlik güçlerinin kent çevresini ve kentin içini ne şekilde ele geçireceklerini görmenin çok önemli olduğunu söyledi.
Amerika’nın Sesi’ne konuşan Martin, “Güç oluşumu önemli. Hangi birliklerin operasyona katılacağı ve İranlı Şii milisler ve sorunlu federal polis güçlerinin bu güçler arasında olmamasına dikkat etmek gerekiyor” dedi.
Birçok Sünni Arap’ın Irak ordusuna güvenmediğini söyleyen uzman, bu nedenle halkın orduyu bölgelerine sokmamaya çalışabileceğini ifade etti.
Irak güçlerinin aynı zamanda sivil nüfusa yerleşecek yer bulması ve onları koruması gerekiyor. Martin, bunun olmaması durumunda insanlara Şii milisler tarafından zarar verilebileceği uyarısında bulunuyor.
Felluce’den öğrenilenler
Amerikalı yetkililer, Felluce’de kazanılan zafer nedeniyle Abadi’yi kutladı.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mark Toner, Abadi’nin siviller için güvenlik koridorları yarattığını belirtti ve Abadi’nin insan hakları ihlalleri gerçekleştirenlerin yargılanacakları ve eylemlerinden dolayı sorumlu tutulacakları mesajını açık biçimde dile getirdiğini ifade etti.
Buna rağmen İran destekli milislerin ve Irak federal polisinin Felluce’de ciddi insan hakları ihlallerine imza attıkları yönünde haberler geldi. Federal polis, içişleri bakanlığına bağlı. Bakan da İran destekli Bedir Hareketi’nin üyesi.
Felluce’de sorun yaratan çok sayıda birlik olduğunu ve bunların İran destekli milislerle kent içinde operasyon yaptığını söyleyen Martin, “Bu gelecek operasyonlar için büyük sorun oluşturuyor” dedi.
Kongre’de bu hafta bir oturumda konuşan IŞİD’le Küresel Mücadele Koalisyonu Özel Temsilcisi Brett McGurk, Felluce’nin alınmasının önemli bir zafer olmasına rağmen 'mükemmel' olmadığını ifade etti.
McGurk, operasyonun başında kişilere karşı hak ihlalleri yapıldığını ve kentten kaçan insan sayısının BM ve diğer insani yardım kurumlarını zorladığını ifade etti.
Musul
Geçen 6 ay içinde Amerika’nın önderliğindeki koalisyon, Irak ve Suriye’deki yerel güçlerle işbirliği yaparak Musul’a ikmal yollarını kapattı.
Bölgede 20 bin aşiretlere bağlı Sünni savaşçı Irak ordusuyla işbirliği yaparak ilerliyor ve bölgeyi kontrol ediyor.
Ancak Musul’da zor olan yalnızca işin askeri yönü değil.
McGurk, kentte siyasi, ekonomik, diplomatik ve insani zorluklar olduğunu ve siyasetin doğru oluşturulmamasının Irak hükümetinin ve Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi açısından kendi başlarına üstesinden gelemeyecekleri bir durum yaratabileceğine değindi.
McGurk, başarılı olmanın yalnızca Irak güçlerinin, peşmergenin ve Ninova’daki yerel savaşçıların siyasi ve askeri bir plan çerçevesinde beraber hareket etmesinden geçeceğini belirtti.
Ancak ortak bir plan yaratmak sanılandan zor olabilir.
Fikir Birliği
Geçen hafta Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesut Barzani, Irak Ulusal Güvenlik Müsteşarı Fale Feyaz, Brett McGurk ve ABD'nin Bağdat Büyükelçisi Stuart Jones’la Musul operasyonunu görüştü.
Toplantıda 15 bin yerel savaşçının silah altına alınması ve IŞİD sonrası oluşacak siyasi durum görüşüldü.
Herkes IŞİD’i yok etmek istese de farklı siyasi tarafların farklı amaçları olması zorluk yaratıyor.
Bazıları İran’dan önemli derecede destek alan Şii milisler tüm ülkeye hükmetmek istiyor. Bu gruplar mezhepsel şiddeti tırmandırmakla suçlanıyor.
İran’la 1980’lerde yapılan kanlı savaşı hatırlayan Iraklı Sünniler ise Şii liderlere güvenmiyor ve Şii milislerden korkuyor. Sünniler, tekrar siyasi güce kavuşmayı ümit ediyor.
Kürtlerin, IŞİD’le savaşı kullanarak kendi sınırları olarak gördükleri bölgeyi daha belirgin hale getirmeye, nüfus dengelerini değiştirerek gelecekte kuracakları 'bağımsız Kürdistan'ın altyapısını hazırladığı ve bu nedenle Sünni-Şii çatışmasının dışında kalmaya çalıştığı yorumları yapılıyor.
Martin, Kürtler’in Musul operasyonuna katılmasının büyük istikrarsızlık ve korku yaratacağını söylüyor. Uzman, IŞİD bölgeye gelmeden önce Sünni Araplar ve Kürtler’in ciddi sorunları olduğunu hatırlatıyor.
Bunun, Kürt güçlerinin IŞİD’den aldığı Sincar’da sorun yaratacağını söyleyen Martin, peşmergenin şimdilik Araplar’ın evlerine dönmelerine izin vermediğini söylüyor ve “bu çok tartışmalı bir süreç olacak” diyor.