Fransa, 2018 yılında bütün dünyada dikkatle izlenen ve Belçika’dan İsrail’e diğer ülkelere de sıçrayan bir isyan hareketine sahne oldu. “Sarı Yelekliler Hareketi” ile dünya “Nasıl sıradan bir kıyafetin dev bir isyanın sembolü olduğunu” izledi.
Fransa’da akaryakıt fiyatlarına getirilen vergi artışını protesto eden Sarı Yelekliler, yılın son iki ayında tüm ülkede gündemi değiştirdi. Fransa iki ay boyunca yalnızca onları konuştu.
Your browser doesn’t support HTML5
Fransa'da 'Sarı Öfke' Hayatı Felç Etmeye Hazırlanıyor
17 Kasım 2018- İlk gösteri
Aslında akaryakıt zamları bir süredir yükselen öfkede bardağı taşıran son damla oldu. Siyasetçilere güvensizlik, geçim sıkıntısı, alım gücünün zayıflamasına, birbiri ardına gelen vergiler de eklenince, 17 Kasım 2018’de halk ayaklandı. Ayaklanma Fransa’daki tüm siyasi partiler ya da sendikaları aşarak, her kesimden Fransız’ın katılımıyla, büyüdü. En aşırı sağdan en radikal sola kadar geniş bir yelpazeden gelen halk kitleleri tek bir amaç etrafında toplandı: “Halkın alım gücünü yükseltmek, vergileri düşürmek.”
Her şeyi "O" başlattı
Priscilla Ludosky adındaki bir sosyal medya kullanıcısı internet üzerinden yayınladığı bir imza kampanyasıyla ilk kıvılcımı çaktı. Ludosky'nin “Politikacıların hatalarını ve diğer tüm haksız vergileri ödemek istemeyen binlerce yurttaş adına” başlığıyla bir imza kampanyası başlattı. Kampanyaya destek kısa sürede yüzbinleri aştı.
Neden sarı yelek?
Bir internet kullanıcısı, “Araçlarımızdan daha çok vergi almak istiyorlar. Araçlarda bulundurma zorunluluğu olan sarı yeleklerinizi giyip sokağa çıkın” çağrısı yaptı.
Sokakta eylem yapan Sarı Yelekliler’in yanısıra pek çok kişi de araçlarının ön camlarına koydukları sarı yeleklerle eylemlere destek verdiler. Böylece taşradan internet üzerinden başlayan Sarı Yelek protestoları tüm ülkeye yayıldı.
Her araçta bulunması zorunlu olduğu için kolayca herkesin giyebildiği sarı yelek, gece de görünen canlı rengi ile bütün ülkede sembol haline geldi. Araçları olmayanlar ise 3 Euro gibi ucuz bir fiyata buldukları sarı yeleği alarak eylemlere katıldı.
Sarı Yelekliler’in üç lideri
İnternet üzerinden Sarı Yelekliler’i etkileyen üç isim öne çıktı. Priscilla Ludosky, Eric Drouet ve Maxime Nicolle.
Priscillia Ludosky
Vergilere karşı ilk imza kampanyasını başlatan Priscilla Ludosky, sakin ve kararlı tavrı ile kısa sürede hareketin “sakin güç” adı verilen liderlerinden birisi oldu. Radikal kanadı yönlendiren 33 yaşındaki nakliye şoförü Eric Drouet de, sistemin yıkılmasını, Macron’un istifasını, parlamentonun feshedilmesini ve daha adil bir vergi sisteminin getirilmesini isteyen radikal Sarı Yelekliler’in temsilcisi oldu. Doruet de, internet üzerinden yayınladığı videolarla binlerce kişiyi etkilerken, 22 Aralık’ta Versailles adresini gösterip, Monmartre’da toplanarak polisi ters köşeye yatıran eylemin de fikir babası oldu. Drouet bu eylemler sırasında gözaltına alındı.
Fransızlar’dan yoğun destek
İlk kez 17 Kasım’da Fransa genelinde eylem yapan Sarı Yelekliler’e Fransızlar’ın yüzde 70’i de destek verdi. Ülke genelinde yapılan yollara barikat kurma, petrol rafinerisi bloke etme eylemlerine ya da protesto gösterilerine 282 bin kişi katıldı. Ancak Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Başbakan Edouard Philippe, “Çevreci yaklaşımla, yenilenebilir enerjiye geçiş için bu vergiler getiriliyor. Politikamız doğru, geri adım atmayacağız” tepkisini verdi.
İlgili Haberler Fransa'da Yüksek Akaryakıt Vergileri Sokaklarda Protesto Ediliyor24 Kasım 2018 - Katılım düştü, şiddet arttı
Katılımın yoğunluğu, Fransızlar’ın desteği ve hükümetin “geri adım atmayacağız” açıklaması, “sarı öfkeyi” daha da tetikledi. İnternet üzerinden organize olan Fransızlar, 24 Kasım’da yeniden Fransa genelinde büyük eylemler düzenledi. Bu sefer katılım sayısı 166 bine düştü ancak yine de bütün Fransa’da seslerini duyurmayı başardılar.
İlgili Haberler 'Sarı Yelekliler' Pes Etmeyince Macron'un Söylemi Değişti1 Aralık 2018 - Sarı Yelekliler üçüncü perde: Şiddet olayları
Hükümetin yoksulları anlamadığından şikayet eden Sarı Yelekliler üçüncü kez tüm ülke genelinde eylem çağrısı yaptılar. Hükümete seslerini duyurmak içinse bu sefer Paris’teki eylemlere ağırlık verilmesi çağrısı yapıldı.
Tüm ülkede 1 Aralık Cumartesi günü nefesler tutuldu, gözler Paris’teki eylemlere çevrildi. Paris, uzun yıllardır görmediği şiddet olaylarına sahne oldu. Champs Elysees caddesinde görev yapan beş bin polis, göstericileri dağıtmak için gün boyu biber gazı kullandı.
Daha sabah saatlerinde toplanan eylemciler ile polis arasında 8.30’da çatışmalar başladı. Polis günün ilk saatlerinde göz yaşartıcı gaz bombası kullanmaya başladı. Arc de Triomphe etrafında toplanan 6 bin kadar Sarı Yelekli’yi dağıtmak için akşama kadar aralıksız gaz atıldı, günün sonunda 10 bin gaz bombası atıldı. Gün boyunca cadde üzerinde ve sokak aralarında çatışmalar sürdü. Dükkanların vitrinleri kırıldı, araçlar ateşe verildi, mağazalar yağmalandı.
4 Aralık 2018 - Hükümetten ilk geri adım
Şiddet olaylarının tırmanmasına rağmen Sarı Yelekliler’e verilen halk desteği azalmadı. “Bu reformda kararlıyız” diyen Başbakan Edouard Philippe sonunda geri adım atarak, akaryakıt vergilerini de içeren çevre reformunu altı ay askıya aldıklarını ve Sarı Yelekliler’in taleplerini dinlemek için üç ay boyunca ülke genelinde Danışma Komiteleri kuracaklarını duyurdu.
İlgili Haberler Fransa'da Hükümetten Geri Adım: Akaryakıt Zamları Askıya Alındı8 Aralık 2018 - Sarı Yelekliler kararlı
Hükümetin akaryakıt vergilerini yalnızca askıya alması “Sarı Öfke”yi dindirmeye yetmedi. Sarı Yelekliler, yeniden 8 Aralık Cumartesi günü sokaktaydı. Tıpkı 1 Aralık’ta olduğu gibi eylemlere 86 bin gösterici katıldı. Paris yeniden şiddet olaylarına sahne oldu. “Macron istifa” diye bağıran Sarı Yelekliler, vergilerin tümüyle kaldırılmasını talep etti. Olaylarda iki bini aşkın kişi gözaltına alındı, yüzlerce kişi yaralandı. Paris’te 8 bin, tüm Fransa’da 90 bin polis, asker ve jandarma eylemlerin güvenliği için görev aldı.
10 Aralık – Macron geri adım attı
Noel tatili yaklaşırken, Fransa’da şiddet olaylarının tırmanması protestoların artması, olaylar nedeniyle dükkanlarını kapatmak zorunda kalan esnafın kan ağlaması, ekonomik zararın milyarlarca Euro’ya ulaşması, halkın inatla sokaklarda eylemlere devam etmesi sonunda hükümete geri adım attırdı.
İlgili Haberler Macron 'Ekonomik ve Sosyal Olağanüstü Hal' İlan EttiKameraların karşısına titreyen sesi ve “kirli sakal” tıraşıyla çıkan Macron, “Fransızlar’ı anladığını ve yoksul kesimlerin alım gücünü yükseltmek için gerekli adımları atacaklarını” söyledi. Asgari ücreti ayda 100 Euro artıracaklarını, akaryakıt zamlarını tümüyle kaldırdıklarını, emekli aylıklarında yapılan kesintileri kaldıracaklarını, çalışanlara yıl sonu primi ödeneceği sözü verdi. Protestoculardan eylemlerine son vermesini istedi.
Sarı Yelekliler bölünüyor
Macron’un bu açıklamaları Sarı Yeleklilerin taleplerini tümüyle karşılamasa da, bazı Sarı Yelekliler bu vaatlerin masaya oturmak için yeterli olduğunu savundu. Ancak bir bölümü ise bu açıklamaların yetersiz olduğunu, artık halkın taleplerinin vergileri aştığını, daha demokratik bir seçim sistemi ve referandum sistemi getirilmesi gerektiğini, bundan sonra kararların halka sorulmasını istediklerini dile getirdiler. Yaklaşan Noel tatili nedeniyle de bir grup Sarı Yelekli “mola” verilmesini istedi.
Your browser doesn’t support HTML5
'Destekliyoruz Ama Çok Zarar Gördük'
15 Aralık 2018 - Halk İnisiyatifi için Referandum
Bütün açıklamalara rağmen, Fransızlar artık masaya oturulması çağrısı yapsa da, Sarı Yelekliler’e destek devam etti. Onlar da ülke genelinde ve başkent Paris’te beşinci büyük eylemlerini gerçekleştirdi. Priscilla Ludosky’nin başlattığı imza kampanyasına destek iki milyonu aştı. Ludosky, internet fenomeni Sarı Yelekli Maxime Nicolle ile beraber Opera Meydanı’nda düzenlenen eylemde bir bildiri okuyarak RIC adı verilen Referandum için Halk İnisiyatifi taleplerini yineledi. Champs Elysees’deki çatışmalar da devam etti. Ama eylemler katılımın 66 bine gerilemesi nedeniyle daha kısa sürede sona erdi.
Kim bu Sarı Yelekliler?
Ülke tarihinde ilk kez görülen Sarı Yelekliler eylemi her kesimden genç yaşlı, emekli, orta sınıf, işsiz, kadın, erkek herkesi bir araya getiren partiler üstü olması nedeniyle eşi görülmemiş bir hareket olarak Fransız siyasi tarihine geçti. Daha önce 2013 yılında Bretagne bölgesinde yaşanan “Kırmızı bereliler” hareketi de Fransa’yı sarstı ancak bölgesel bir hareket olarak kaldı.
Her kesimden gelen bu insanların ortak sloganları “Macron istifa” ortak şarkıları ise Fransız milli marşı Marseillaise oldu. Çoğunluğu kırsal kesimden gelen Sarı Yelekliler’i en radikal sol parti France Insoumise’den (LFI) boyun eğmeyen Fransa aşırı sağı Rassemblement National’e (RN- Ulusal Bütünleşme) kadar, Komünist (PCF) ve Sosyalist Parti dahil tüm muhalefet partileri destekledi. Ancak Sarı Yelekliler partileri istemediklerini açıklayınca, muhalefet partileri de isimsiz ve slogansız olarak, öne çıkmadan eylemleri desteklemeye devam etti.
Eylemlerin daha ilk anından itibaren yapılan eğilim anketlerinde Fransızlar’ın yüzde 78’i de bu bir kıvılcımda alev alan hareketi destekledi. Anketler hareketin en çok aşırı sağ parti Ulusal Bütünleşme’nin oylarını artırdığını gösterdi. Sarı Yelekliler eylemine öğrenciler, çiftçiler, sendikalar ve meslek kuruluşları da destek verdiklerini açıkladı.
Neden Macron hedef oldu?
Sarı Yelekliler hareketi, Fransa’nın tüm partilerin ve ideolojilerin üstünde olduğunu söyleyerek iktidara gelen en genç Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’a yeni bir unvan daha kazandırdı. Macron, 18 aylık iktidarı sonunda ülkenin “en nefret edilen” lideri oldu. Göreve geldiğinden bu yana Fransızlar hakkında kullandığı “Değişime direnen Galyalılar”, “Yenilik sevmeyenler”, işsizler için kullandığı “tembeller” sözleri Fransızlar’ı öfkelendirdi. Ancak Macron’dan nefret edilmesinin en büyük sebebi, göreve gelir gelmez zenginlerden alınan Varlık Vergisi’ni (ISF- Impot Sur la Fortune) sadece emlak vergisine indirgemesi ve yat, jet, mücevher, tablo gibi varlıklardan vergiyi tümüyle kaldırması oldu. Üstelik bunu yaparken üniversite öğrencilerine yapılan devlet yardımından ayda 5 Euro kesmesi öfkeleri Cumhurbaşkanı Macron’a çevirdi.
Çalışma Yasası’nı değiştiren, iş sözleşmelerini hafifleterek işten atılmayı kolaylaştıran, emeklilerden alınan vergiyi artıran Macron, giderek kabaran bir öfkenin kaynağı oldu. Yoksul kesimleri anlamayan, halk tepeden bakan bir lider olmakla suçlanan Macron, “Jupiter (yarı- tanrı) Cumhurbaşkanı” ya da “seçilmiş Monark” olmakla suçlandı. Macron’un “ayın sonunu getiremiyoruz” diyen yoksullara karşı “kibirli” tutumu, “iş bulamıyorum” diyen gence “Şimdi yolun karşısına geçip sana beş dakikada iş bulurum” yanıtı da Fransızlar’ı öfkelendiren sembol cümleler oldu. Sonunda Macron, 18 ay sonunda yüzde 20 destekle “ülkenin en az sevilen” Cumhurbaşkanı oldu.
İlgili Haberler Macron Görevdeki İlk Yılında Anketlerde ŞaşırttıÜstelik kazandığı seçim başarısı karşısında muhalefetin hiçbir eleştirisini dinlemeyen, acı reçete içeren yasaları KHK ile Meclis’ten geçiren Macron, sendikaları ve yerel yönetimleri de onları umursamayan tavrıyla ayağa kaldırdı. Belediyeler Birliği, Macron’un toplantılarını protesto etti, sendikalar görüşmeyi kesti. Macron sonunda Sarı Yelekliler eylemine yanıt vermek için sendikaları ve belediye başkanlarını topladı ancak onlar da Sarı Yelekliler’in haklı olduğunu belirterek, Macron’a halkın sesine kulak vermesi öğüdünde bulundu.
22 Aralık Cumartesi - İlk kez bir lider tutuklandı
Bütün “Noel molası” çağrılarına rağmen Sarı Yelekliler 22 Aralık’ta yeniden sokaklara döküldü. Ancak bu sefer farklı bir taktik izledi. Hareketin lider isimlerinden Eric Drouet, önce eylem adresi olarak Versailles Sarayı’nı verdi. Ancak bu duyuru sadece polisleri yanıltmak içindi. Sabah 09.00’da eylem yerini Monmartre Meydanı olarak değiştirince Sarı Yelekliler ünlü Monmartre’da buluştu.
Buradan gün boyu Paris sokaklarında gezen protestoculara yollarda katılım yaşanınca, sayıları 3-5 bine kadar yükseldi. Taşradaki eylemlerle birlikte altıncı Sarı Yelekliler eylemine katılım 38 bin 600 civarında gerçekleşti. Sokak aralarında ve Champs Elysees caddesinde yaşanan ufak çatışmalarda 200’ü aşkın kişi gözaltına alındı.
Yeni tarih 31 Aralık mı?
Fransa’dan başlayan ve dünyada pek çok ülkeye yayılan Sarı Yelekliler hareketi, Noel tatili nedeniyle şimdilik yavaşladı. Ancak protestocular 31 Aralık’ı yeni eylem tarihi olarak belirlediler bile. Hükümet ise 5 Ocak’tan itibaren her ilde Sarı Yelekliler’in şikayetlerini dinleyip reform hazırlığı yapmak için Yerel Komiteler oluşturmaya başladı.
Bu eşi benzeri görülmeyen Sarı Yelekliler hareketinin geleceğini, onların taleplerini somut olarak hayata geçirmek için hükümetin atacağı adımlar belirleyecek.