Fransa'da yasayla kabul edilen "Ermeni soykırımını" inkar edenlere para ve hapis cezası verilmesini öngören yasa maddesi Anayasa Konseyi'nden ikinci kez döndü. Fransız Anayasa Konseyi, ender görülen bir uygulamayla "kendiliğinden yetki kullanarak”, torba yasanın itiraz edilen maddelerine "inkar maddesini" de ekledi. Mahkeme "hukuki olarak üzerinde karar alınmayan bir düşüncenin ifadesinin Anayasa ve yasaların güvencesi altında olduğunu" hatırlattı. Karar Ermeni diyasporasını kızdırdı. Ermeni Dernekleri Konfederasyonu CCAF, "Biz böyle bir teslimiyeti asla kabul etmeyeceğiz" dedi.
Fransız Anayasa Konseyi, 22 Aralık 2016'da Fransız Ulusal Meclisi'nden geçen "Yurttaşlık ve Eşitlik Yasası" adlı torba yasanın Anayasa'ya aykırılık başvuruları hakkındaki görüşünü bildirdi. Yasanın 18 ayrı maddesinin Anayasa'ya aykırı olduğunu iddia eden 60 senatör ve 60 milletvekili, Anayasa Mahkemesi'ne başvuruda bulundu. Başvuruları inceledikten sonra 26 Ocak 2017 akşamı kararını açıklayan Mahkeme, "kendisine 18 madde ile ilgili aykırılık başvurusu yapıldığını, mahkemenin de "re'sen/kendiliğinden" yetkisini kullanarak bir maddeyi eklediğini açıkladı.
Mahkeme, "1915'te yaşanan ve çok sayıda Ermeni yurttaşın yaşamını yitirdiği olayları 'soykırım olarak kabul eden 2001 yasasına' dayanarak, inkar edenlerin bir yıla kadar hapis, 45 bin Euro da para cezasına çarptırılmasını" içeren maddeyi Anayasa'ya aykırı buldu.
"Ne gerekli, ne de orantılı..."
Konsey, gerekçeli kararda bu hükmünü özellikle Anayasa'nın düşünce ve ifade özgürlüğünü garanti altına alan bölümlerine ve İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'nin ifade özgürlüğünü düzenleyen 11'inci maddesine atıfta bulunarak temellendirdi. Konsey gerekçesinde, "Fransa'da ya da uluslararası mahkemelerde hakkında bir karar bulunmayan ve tarihi bir tartışma konusu olabilecek bir olay hakkında cezai kovuşturma talep etmek hukuki açıdan kuşku yaratan bir durumdur" dedi.
Ayrıca, "bu konudaki söylemlerin hakaret ve nefret içermesi durumunda" 29 Temmuz 1881 Basın Özgürlüğü Yasası ile zaten cezalandırılığına dikkat çeken Anayasa Konseyi, ilgili maddenin bu nedenlerle "ne gerekli, ne de orantılı olmadığı" görüşünü dile getirdi.
İçtihat oluşturan 3 karar
Konsey’in kararında, AİHM'in Büyük Dairesi'nin aldığı Perinçek kararına ve derneklerin yaptığı 10 sayfalık başvuruya atıfta bulunulmadı. Gerekçe olarak, yine Konsey'de alınan 20 Mayıs 2011'deki ifade özgürlüğü ile ilgili bir kararı, 28 Şubat 2012'de reddedilen İnkar Yasası kararını, 17 Mayıs 2012'te Türk derneklerinin de taraf olduğu Vincent F. kararını içtihat olarak gösterdi.
Ermeni diyasporasından öfke
Karara öfkeli bir açıklama ile karşılık veren Fransa Ermeni Dernekleri Konferderasyonu (CCAF), "Mahkemenin, inisiyatif kullanarak aldığı bu kararda, soykırım inkarının cezalandırılması, bu konuda hukuki bir karar alınması şartına bağlaması karşısında büyük hayret içerisindeyiz. Yapay bir şekilde insiyatif alarak, AİHM'in dahi empoze etmediği yönde bir karar alan Anayasa Konseyi, özellikle Ermeni asıllı yurttaşlara bu konuda yapılacak saldırıların ahlaki ve politik sorumluluğunu üzerine almıştır. CCAF böyle bir teslimiyeti asla kabul etmeyecektir ve inkarcılıkla mücadele etmeye devam edecektir" dedi.
Türk Dernekleri'nin Başvurusu
Anayasa Konseyi'ne yapılan başvuruya müdahil olan Türk Tarihi'nin Fransız Okullarında Tarafsız Öğretilmesi Derneği (ANEHTTC) Başkanı Doktor Demir Önger, Anayasa Mahkemesi'nin kendinden insiyatif almasında, yaptıkları başvurunun belirleyici olduğunu dile getirdi. "Bu torba kanun içinde geçirilen maddenin iptaliyle inkar cezası tartışmaları da sonlanmış oldu. Bundan böyle bu konuda artık yasa getirilemez. Ayrıca soykırım oldu ya da olmadı şeklindeki tartışmalar da özgürce yapılabilir hale gelmiştir" dedi.
Önger, Cumhurbaşkanı François Hollande'ın seçim arefesinde lobilerin baskısıyla bu yasayı getirdiğine de dikkat çekerek, "Hollande, torba yasa ile hiç ilgisi olmasa da bu maddeyi yasaya ekletti. Biz de dernek olarak mücadelemizi yaptık. Böylece Anayasa Mahkemesi'nin insiyatif alıp bunu da iptal maddeleri arasına koymalarını sağladık" diye konuştu.