Fransa'nın Biaritz kentinde dün başlayan G7 zirvesinde İran sürprizi yaşandı. Önce ABD Başkanı Donald Trump ile Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron arasında, İran tartışması gerçekleşti. Elysee diplomatlarının "G7 Macron'a İran ile müzakereleri yürütmesi için yetki verdi" sözlerini Başkan Trump, "Böyle bir yetki vermedik. Macron'un temaslarını destekliyoruz ancak ABD kendi temaslarını sürdürür" diye yalanladı. Ardından, İran Dışişleri Bakanı Cevat Zarif'in uçağı G7 zirvesinin yapıldığı Biarritz'e indi.
G7 zirvesinin ikinci gününe, İran dosyasındaki hızlı gelişmeler damgasını vurdu. Fransa'nın adeta kale gibi korunan Biarritz kentinde devam eden zirvede sabah saatlerinde, İngiltere Başbakanı Boris Johnson-Trump görüşmesi gerçekleşti. Trump ve Johnson, sabah kahvaltısında bir araya geldi. İki lider Johnson'ın Başbakanlık görevine gelmesinden bu yana ilk kez görüştü. Brexit'i destekleyen Trump, Johnson'ı överek, "Uzun süredir bunu söylüyorum. Johnson, sorunları çözmek için gereken doğru isim. İngiltere ile daha önce eşi görülmeyen dev bir ticaret anlaşması imzalayacağız" dedi.
Bu görüşmenin ardından Emmanuel Macron, Donald Trump, Shinzo Abe, Giuseppe Conte, Boris Johnson, Justin Trudeau ve Angela Merkel ilk resmi görüşmeye geçti. Toplantıya AB Konsey Başkanı Donald Tusk da katıldı. Liderler, İran, Rusya, ticaret savaşları, amazon orman yangınları ve Brexit konularını ele aldı.
Macron ve Trump'ın İran polemiği
Ancak zirveden yapılan ilk açıklamalar Macron ile Trump arasında yeni bir İran polemiğine yol açtı. Elysee Sarayı yetkilileri, liderler toplantısının ardından "G7 liderlerinin İran'a ortak bir mesaj verme" konusunda uzlaştıklarını ve "İran ile müzakerelerin yürütülmesi için Macron'un görevlendirdiğini" açıkladı.
Ancak o sırada Şinzo Abe ile ikili görüşmeye geçen Trump'tan bu açıklamaya jet yalanlama geldi. Trump, böyle bir görevlendirmede bulunmadıklarını belirterek, "Macron'un girişimlerini destekliyorum. Ama ABD'nin İran dosyası üzerinde kendi girişimleri devam edecektir" dedi. Elysee yetkilileri bu yalanlama üzerine, "resmi bir görevlendirme olmadığını, Macron'un alınan kararı G7 dönem başkanı olarak iletmesinin kararlaştırıldığı" düzeltmesini yayınladı.
Toplantı sonrası duruma açıklık getiren Macron, "Trump tümüyle haklı. G7 resmi olmayan bir klüp ve kimseye bir görevlendirme vermez. Herkes kendi alanında yararlı çabaları sürdürmeye devam etmeli. Hepimiz iki nokta üzerinde hem fikiriz. İran'ın nükleer bomba sahibi olmaması gerekiyor. Ve hiçbirimiz bölgede tansiyonun yükselmesini ve istikrarın bozulmasını istemiyoruz" dedi.
Zarif'in uçağı Biarritz'e indi
Bu açıklamalardan kısa süre sonra, FlightRadar24 havacılık sitesi, Biarritz kentine resmi bir İran uçağının indiğini, aynı uçağın son haftalarda Oslo, Helsinki, Stockholm ve Paris'e de indiğini duyurdu. Bu haberden kısa süre sonra İran Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Abbas Mussavi, Twitter hesabından "Dışişleri Bakanı Cevad Zarif'in, Fransa ile devam eden müzakerelere devam etmek için, uçağının Biarritz'e iniş yaptığını" açıkladı. Elysee diplomatları, Zarif'in G7 zirvesi kapsamında Biarritz'e geldiğini ve Dışişleri Bakanı Jean Yves Le Diran ile görüştüğünü açıkladı.
Macron Trump'ı Zarif'in gelişi konusunda bilgilendirdi
Zirveden 1 gün önce, 23 Haziran cuma günü Paris'e gelerek Emmanuel Macron ile görüşen İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif'in, Paris'in inisiyatifi ile Biarritz'e geldiğini, Trump ile bir görüşme yapmasının beklenmediği de belirtildi. Elysee kaynakları basın mensuplarına, Zarif'in gelişinin bir önceki akşam kararlaştırıldığını ve Macron'un bu konuda önce Trump'ı ardından da diğer G7 üyelerini bilgilendirdiğini kaydetti.
Zarif 3 saati aşan görüşmeler gerçekleştirdi
Zarif İran’a dönmeden önce Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un da dahil olduğu bazı yetkililerle 3 saati aşan görüşmeler yaptı.
Zarif, “yol zorluydu ama denemeye değerdi” şeklinde tweet mesajı paylaştı. Zarif ayrıca Fransız liderlerle yaptığı görüşme dışında İngiltere ve Alman yetkililere de bilgiler verdiğini kaydetti.
Fransız yetkililer de Zarif’in görüşmelerini krizi gidermeye yardımcı olmak için önemli olarak niteledi.
Bir Fransız yetkili Macron’la Zarif arasındaki görüşmeyi olumlu olarak niteledi ve devam edeceğini kaydetti.
İran heyeti görüşmelerin başarılı olması halinde daha fazla petrol ihraç etmek isteğini dile getirdi bununla birlikte uranyum zenginleştirme hakkını müzakere etmeyeceğini vurguladı.
Görüşmede ayrıca İran Hürmüz Boğazı’nın güvenliğini sağlama konusunda yardıma hazır olduğunu da kaydetti.
Rusya'nın G8'e dönüşü erken
Zirvenin diğer önemli bir gündem maddesi olan Rusya'nın G8'e dönüşü konusunda ise ilerleme sağlanamadı. G7 liderleri, Rusya ile işbirliği ve diyaloğun devam etmesi gerektiğini ancak "G8'e dönüş için çok erken olduğunu" kararlaştırdı. Trump ve Macron'un savunduğu çizgiye Almanya, Kanada ve İngiltere karşı çıktı. Özellikle Kırım'ın ilhakı konusunda bir çözüm olmadan bunun olanaksız olduğu savunuldu. Sonuçta bir uzlaşma sağlanmadı ancak kulislerde Trump'ın, ülkede seçimlerin de yaklaşması nedeniyle, seneye Amerika'da yapılacak G7 zirvesine Rusya'yı da G7'ye davet etmeye hazırlandığı konuşuldu.
Macron'u protesto gösterisi
Liderler, Hotel de Palais'de uluslararası dosyaları ele alırken, Bayonne kentinde eylemlerini sürdüren küreselleşme karşıtları ve çevreci örgütler de, Macron'un iklim politikalarını eleştiren bir eylem gerçekleştirdi. 'Bizi' adlı bir örgütün, Fransa'nın Bask bölgesindeki belediye binalarından indirdiği portreler G7 zirvesi protestolarında ortaya çıktı. Çevreci örgütler, "Macron: İklim değil gevezelik şampiyonu" adlı eylemlerinde, 130 Macron portresini baş aşağı çevirerek protesto eylemi gerçekleştirdi.
Bayonne kentinde, zirvenin ilk günü, akşam saatlerinde izinsiz bir gösteriye müdahale eden güvenlik güçleri ile polis arasında çatışmalar yaşandı. Göstericileri geri püskürtmek için tazyikli su ve gaz bombası kullanan polis 68 göstericiyi gözaltına aldı.
Küreselleşme karşıtı örgütler, zirve dolayısıyla Biarritz kentinin bir kale gibi korunmasına karşı çıkıyor ve 13 bini aşkın polisin görev yapmasının tansiyonu arttırdığından şikayet ediyor.
Esnaf ise artan sıcakların da etkisiyle kente gelebilecek turistlerin girişinin engellenmesi nedeniyle zararlarının büyük olduğunu dile getirdi. Hükümet, bu dükkan sahiplerinin zararlarının karşılanacağını açıkladı.