İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, Hamas'ı Gazze’deki ateşkes anlaşmasının bazı maddelerinde geri adım atmakla suçladı ve Hamas tüm maddeleri kabul edene kadar kabinesinin anlaşmaya gerekli onayı vermek üzere toplanmayacağını açıkladı.
Netanyahu'nun ofisinden Perşembe günü yapılan açıklamada, Hamas'ın “son dakika tavizleri koparmaya” çalıştığı belirtildi.
Aylar süren müzakerelerin ardından Çarşamba günü ilan edilen çok aşamalı ateşkesin, tamamen onaylanması halinde Pazar günü yürürlüğe girmesi bekleniyordu.
Üst düzey bir Hamas yetkilisi İzzet el-Rişk ise militan grubun “arabulucular tarafından ilan edilen ateşkes anlaşmasına bağlı olduğunu” söyledi.
Filistinli sağlık görevlileri ise İsrail güçlerinin Perşembe günü Gazze Şeridi'nde çok sayıda hava saldırısı düzenlediğini, saldırılarda can kaybı olduğunu bildirdi.
Birleşmiş Milletler (BM) kuruluşları, 2,3 milyonluk nüfusun en az 1,9 milyonunun yerinden edildiğini ve konutların yüzde 92'sinin yıkıldığını belirttiği Gazze'ye insani yardım ulaştırmaya hazır olduklarını açıkladı.
İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, Çarşamba günü anlaşmanın açıklanmasının ardından ateşkese güçlü desteğini sundu.
Anlaşmayı “doğru bir adım” olarak tanımlayan Herzog, “Bu önemli bir adımdır. Bu gerekli bir adımdır. İster evlerinde iyileşmeleri için olsun, ister toprağa verilmek üzere olsun çocuklarımızı bize geri getirmekten daha büyük bir ahlaki, insani, Yahudi ya da İsrail yükümlülüğü yoktur” dedi.
Ancak hükümet içinde anlaşmaya karşı çıkanların başında gelen Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, anlaşmayı “İsrail Devleti'nin ulusal güvenliği için kötü ve tehlikeli” şeklinde nitelendirdi.
İlgili Haberler İsrail ve Hamas arasında varılan üç aşamalı ateşkes ve rehine anlaşması neleri kapsıyor?
Anlaşma üç aşamadan oluşuyor
Anlaşmanın ilk aşaması 42 günlük ateşkes Gazze'deki 33 rehinenin serbest bırakılmasını, İsrail'deki Filistinli tutukluların salıverilmesini, İsrail ordusunun Gazze'den aşamalı olarak çekilmesini ve Filistinli sivillere yönelik yardım akışının arttırılmasını içeriyor.
İlk aşamada, kalan rehinelerin serbest bırakılması ve İsrail'in tamamen çekilmesiyle çatışmaya kalıcı şekilde son vermeye odaklanan ikinci aşamanın ayrıntıları üzerinde müzakereler yapılacak.
Son aşama ise Gazze'nin yeni bir yönetim ve güvenlik yapısıyla yeniden inşa edilmesini içeriyor.
Gazze'deki savaş, Hamas'ın 7 Ekim 2023'te 1200'den fazla kişinin ölümüne ve 250'den fazla kişinin kaçırılmasına neden olan terör saldırısında savaşçılarını İsrail'e göndermesiyle başladı. Bu rehinelerin 100'den fazlasının Hamas'ın elinde olduğu ve üçte birinin de öldüğü sanılıyor.
Hamas, ABD, İngiltere ve diğer Batılı ülkeler tarafından terör örgütü olarak tanımlanmış durumda.
Gazzeli yetkililer İsrail askeri operasyonlarında çoğu çocuk ve kadın 46 bin 700'den fazla Filistinlinin öldüğünü söylüyor.
İlgili Haberler BM Genel Sekreteri Guterres’ten taraflara çağrı: “Ateşkesi tam olarak uygulayın”
Rehinelerin aileleri memnuniyetle karşıladı
Rehin alınan 98 kişinin ailelerinin oluşturduğu Rehineler ve Kayıp Aileleri Forumu, Çarşamba günü yaptığı açıklamada, “sevdiklerini eve getirme anlaşmasını büyük bir sevinç ve rahatlamayla karşıladıklarını” belirtti.
Açıklamada, “Ancak anlaşmanın tam olarak uygulanamaması ve rehinelerin geride bırakılması ihtimaline ilişkin derin kaygı ve endişelerimiz devam etmektedir. Anlaşmanın tüm aşamalarının yerine getirilmesini sağlamak üzere acilen düzenlemeler yapılması çağrısında bulunuyoruz” denildi.
Biden yönetiminden üst düzey bir yetkili, gazetecilere yaptığı açıklamada, yaşayan Amerikalı rehinelerden ikisi Keith Siegel ve Sagui Dekel-Chen’in serbest bırakılacak ilk rehineler arasında yer alacağını söyledi.
ABD Başkanı Joe Biden, Çarşamba günü Beyaz Saray'da ateşkes anlaşmasını açıklarken “Gazze'deki çatışmalar duracak ve rehineler yakında evlerine, ailelerine dönecek” dedi.
Biden, 20 Ocak'ta görevi devretmeye hazırlanan halefi Donald Trump'ı anlaşmayı uygulamaya çağırdı.
Trump, sosyal medyada yaptığı açıklamada, “heyecanlandığını” ve yönetiminin bu anlaşmanın başarısı üzerine Arap-İsrail ilişkilerini normalleştirmek için ABD arabuluculuğundaki İbrahim Anlaşmalarını genişleteceğini ifade etti. Truth Social'dan açıklama yapan Trump şunları yazdı:
“Bu EPİK ateşkes anlaşması ancak Kasım ayındaki Tarihi Zaferimizin bir sonucu olarak gerçekleşebilirdi çünkü tüm Dünyaya Yönetimimin Barış arayacağını ve tüm Amerikalıların ve Müttefiklerimizin güvenliğini sağlamak için anlaşmalar müzakere edeceğinin sinyalini verdi.”
Analistler Trump'ın geçen hafta yaptığı, göreve başlamadan önce bir anlaşma olmaması halinde “kıyametin kopacağı” yönündeki ateşli tehditlerinin bunda rol oynamış olabileceğini söylüyor.
Ortadoğu Enstitüsü'nde kıdemli bir araştırmacı olan Mirette Mabrouk, “Başkan seçilen Trump çok ama çok net konuştu, rehineler serbest bırakılmazsa Hamas'a cehennemi yaşatacağını söyledi” dedi.
Mabrouk, “Gerçekten de Gazze'nin mevcut sakinlerinin üzerine salabileceğiniz çok fazla cehennem yok. Onlar zaten cehennemde, ama aynı zamanda İsrail Başbakanı Netanyahu'ya da biraz baskı yapmış olması gerektiği hissi var. İşte bu yüzden şimdi ilerliyoruz” diye konuştu.
Bundan sonra ne olacak?
“Bundan sonra ne olacak?” sorusunu yanıtlayan bazı analistler, ABD'nin uzun zamandır iki devletli çözümü desteklediğini dile getirerek, yeni yönetimin büyük hedefe ulaşabileceğinden şüphe duyduklarını ifade etti.
Amerika Ulusal Güvenlik Yahudi Enstitüsü'nde dış politika direktörü olan Jonathan Ruhe, “Trump yönetimi altında bunu göremiyorum ve bu tamamen Trump yönetimine ya da başka birine yönelik bir eleştiri değil” dedi.
Ruhe, “Bence hem İsrailliler hem de Filistinliler iki devletli bir çözüme ulaşmak için gerekli olan zor anlaşmaları yapmaktan çok uzaklar. Ne İsrail ne de Filistin tarafında siyasi irade olduğunu düşünüyorum” ifadesini kullandı.
Ancak Biden ve Katar başbakanının yeni imzalanan anlaşmaları açıklarken belirttikleri üzer, anlaşma oldukça karmaşık. Biden, Çarşamba günü müzakerelerin ne kadar zorlu geçtiğini vurguladı ve bu noktayı ABD ile en yakın müttefikleri arasında gerilime neden olan İsrail'e yönetiminin verdiği güçlü desteğin altını çizmek için kullandı.
“Bu şimdiye kadar yaşadığım en zorlu müzakerelerden biri” diyen Biden, bu noktaya İsrail'in ABD'nin desteğiyle Hamas üzerinde kurduğu baskı sayesinde gelindiğini söyledi.