Uzak, buzlu ve büyük bölümüne el değmemiş olan Grönland, milyarlarca insanın hayatını etkileyen günlük hava koşullarında ve tüm gezegende şekillenen iklim değişikliklerinde büyük rol oynuyor.
Ohio Üniversitesi’nden güvenlik ve çevre profesörü Geoff Dabelko, Grönland'ın iklim değişikliği, kıt kaynaklar, jeopolitik gerilimler ve yeni ticaret modellerinin kesiştiği yer olduğunu söyledi.
Dabelko, kısmen iklim değişikliği nedeniyle dünyanın en büyük adasının artık “birçok yönden jeopolitik, jeoekonomik rekabetin merkezinde” olduğunu kaydetti.
İlgili Haberler Trump Jr, babası Donald Trump’ın satın almayı istediği Grönland’ı ziyaret ediyor20 Ocak’ta ABD Başkanı olarak göreve başlayacak olan Donald Trump, göreve geldiği ilk dönemden bu yana, uzun süredir Washington’un müttefiki ve NATO'nun kurucu üyesi olan Danimarka'nın yarı özerk bir bölgesi olan Grönland'ı satın almakla ilgilendiğini ifade ediyor. Grönland aynı zamanda büyük bir ABD askeri üssüne de evsahipliği yapıyor.
Grönland'a rağbet neden arttı?
New York Üniversitesi’nden (NYU) iklim bilimci David Holland, ısınan dünya için açık bir buzdolabı kapısı ya da termostat olarak tanımladığı Grönland’ın dünyanın geri kalanından dört kat daha hızlı ısınan bir bölgede yer aldığını söyledi.
Adanın telekomünikasyon için gerekli olan değerli nadir toprak minerallerinin yanısıra uranyumu, milyarlarca varillik işlenmemiş petrolü ve eskiden erişilemez olan ancak yavaş yavaş erişilebilir hale gelecek geniş doğalgaz kaynağı var.
Dabelko, aynı madenlerin çoğunun şu anda çoğunlukla Çin tarafından tedarik edildiğini, bu nedenle ABD gibi başka ülkelerin de Grönland ile ilgilendiğini söyledi. Danimarka hükümeti, 57 bin kişinin yaşadığı bölgenin açıklarında petrol arama çalışmalarını, üç yıl önce askıya almıştı.
Irvine'deki California Üniversitesi'nden iklim bilimci Eric Rignot ise petrol, gaz ya da minerallerin yanısıra, Ada’da inanılmaz miktardaki buza dikkat çekiyor.
Eğer bu buz erirse, dünya genelinde kıyı şeritleri yeniden şekillenecek ve potansiyel olarak hava durumu şartlarını öyle dramatik bir şekilde değiştirecek ki, bu tehdit şimdiden bir felaket filminin temelini oluşturdu. Grönland, tamamı eridiği takdirde dünya denizlerinin neredeyse yedi buçuk metre yükselmesine neden olacak kadar buz barındırıyor.
İlgili Haberler Grönland lideri Danimarka'dan bağımsızlık için bastırıyorGrönland 1992'den bu yana her yıl yaklaşık 182 milyar ton buz kaybetti ve bu kayıp 2019'da yılda 489 milyar tona ulaştı.
Colorado eyaletinin Boulder şehrindeki Ulusal Kar ve Buz Veri Merkezi Direktörü Mark Serreze, Grönland'ın eriyen buz tabakasının deniz seviyeleri üzerindeki etkisi nedeniyle 21. yüzyıl boyunca, ciddi bir odak noktası, olacağını söyledi.
Holland, bu etkinin “belki de durdurulamaz” olduğunu söyledi.
Başka iklim faktörleri de işin içinde mi?
Grönland aynı zamanda kasırga ve kış fırtınaları dahil Dünya'nın iklimini birçok yönden etkileyen önemli bir okyanus akıntısının lokomotifi . Serreze, bu akıntıya Atlantik Meridyenel Devridaim Döngüsü (AMOC) adı verildiğini ve Grönland'daki buzların erimesiyle okyanusa daha fazla tatlı su bırakıldığı için yavaşladığını söyledi.
AMOC dolaşımının durması, 2004 yapımı “Yarından Sonra” filminde tasvir edilen senaryoda olduğu gibi, Avrupa'yı ve Kuzey Amerika'nın bazı bölgelerini uzun süreli donmalara sürükleyebilecek çok korkulan bir kırılma noktası olabilir.
Woodwell İklim Araştırma Merkezi'nden iklim bilimci Jennifer Francis, “Eğer bu küresel dolaşım sistemi, geçmişte olduğunu bildiğimiz gibi önemli ölçüde yavaşlarsa ya da hatta tamamen çökerse, dünya çapında normal sıcaklık ve yağış modelleri büyük ölçüde değişecektir. Tarım raydan çıkacak, ekosistemler çökecek ve 'normal' hava geçmişte kalacaktır” dedi.
Holland, Grönland'ın aynı zamanda güneş ışığını, ısıyı ve enerjiyi gezegenden uzağa yansıtan beyaz buzdan, çok daha fazla enerji emen okyanus ve karanın mavi ve yeşiline doğru erirken renk değiştirdiğini söyledi.
Grönland, ABD’nin üçte ikisinin şu anda yaşadığı dondurucu soğuklarda rol oynuyor. Özel bir firma olan Atmosferik ve Çevresel Araştırmalar'dan kış hava durumu uzmanı Judah Cohen'e göre, 2012 yılında Grönland üzerindeki hava koşulları, Süper Fırtına Sandy'nin New York ve New Jersey'e yönelmesine neden oldu.
Buz dağları nedeniyle Grönland, dünya çapında fırtınalar getiren ve günlük hava durumunu belirleyen “jet akımı”ndaki kalıpları da değiştiriyor. Cohen, özellikle kış aylarında Grönland açıklarındaki yüksek basınç sistemlerinin Kuzey Kutbu'ndaki havanın batıya ve doğuya dalarak Kuzey Amerika ve Avrupa'yı vurmasına neden olduğunu söyledi.
Grönland'ın konumu neden bu kadar önemli?
ABD, Rusya ve Avrupa arasındaki Kuzey Kutup dairesinin ortasında yer aldığı için Grönland, ülkelerin 150 yılı aşkın süredir göz diktiği jeopolitik bir ödül. Ada, Kuzey Kutbu gemiciliğe ve ticarete daha fazla açıldıkça daha da değerli hale geliyor.
Bu nedenlerin hiçbiri, Dünya'nın en eski kayalarından bazılarına sahip olan buzla kaplı adanın eşsiz görünümünü dikkate almıyor.
2007‘den bu yana 30’dan fazla kez buz üzerinde araştırma yapan Holland, “Adayı inanılmaz güzel buluyorum. Orada olmak göz kamaştırıcı. Empire State Binası büyüklüğündeki buz parçaları kayalıklardan kopup okyanusa düşüyor. Tüm fokları ve katil balinaları ile vahşi yaşamı güzel. Nefes kesici” diyor.