İsrail Savunma Bakanı Israel Katz, Perşembe günü yaptığı açıklamada, çok sayıda Filistinli’nin kara geçişlerinin yanı sıra deniz ve hava yolları üzerinden Gazze Şeridi'ni terk etmesi konusunda orduya plan hazırlama talimatı verdiğini söyledi.
Katz, ABD Başkanı Donald Trump'ın, İsrail’in Hamas’a yönelik saldırılarıyla harabeye dönüşen Gazze’de yaşayanların bölgeyi terk etmelerini içeren önerisini “cesur plan” olarak niteledi ve memnuniyetle karşıladı.
Filistinli yetkililer ise Trump'ın Salı günü İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile düzenlediği basın toplantısında dile getirdiği, ABD'nin Gazze Şeridi'ni devralması, iki milyon Filistinli’nin başka ülkelere gitmeye zorlanması ve ardından Akdeniz kıyısındaki bölgenin “Ortadoğu'nun Rivierası” haline getirilmesini içeren önerisini reddetti.
Netanyahu, Çarşamba günü geç saatlerde Fox News'e verdiği demeçte Filistinliler’in Gazze yeniden inşa edilirken buradan ayrılabileceklerini ve daha sonra geri dönebileceklerini söyledi.
Netanyahu, “Bu olağanüstü bir fikir ve bence gerçekten takip edilmeli, incelenmeli, peşinden gidilmeli ve yapılmalı çünkü herkes için farklı bir gelecek yaratacağını düşünüyorum” dedi.
İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, Beyaz Saray'da Başkan Donald Trump'la görüştü.
Uluslararası tepkiler
Trump'ın önerisi Birleşmiş Milletler (BM) dahil olmak üzere geniş çaplı eleştirilerle karşılaştı. BM Sözcüsü Stephane Dujarric, Çarşamba günü gazetecilere yaptığı açıklamada, zorla yerinden edilmenin “etnik temizlikle eşdeğer” olduğunu söyledi.
Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Çarşamba günü yaptığı açıklamada, Trump'ın önerilerinin “bazı insanlarda derin endişe, hatta dehşet yarattığını” ve “uluslararası hukuk açısından kabul edilemez” olduğunu belirtti.
22 üyeli Arap Birliği, Trump'ın planının “istikrarsızlık için bir reçete” olduğunu ve Filistin devletinin kurulma ihtimalini ilerletmeyeceğini bildirdi.
Amerika Birleşik Devletleri, on yıllardır süren İsrail-Filistin çatışmasını çözmek için müzakere edilmiş iki devletli bir çözümü uzun zamandır destekliyordu.
İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Çarşamba günü yaptığı açıklamada, Gazzeliler’in evlerine dönmelerine izin verilmesi gerektiğini belirterek “Yeniden inşa etmelerine izin verilmeli ve biz de bu yeniden inşa sürecinde, iki devletli çözüme giden yolda onlarla birlikte olmalıyız” ifadesini kullandı.
İngiltere Başbakanı Keir Starmer
Avustralya, Çin, Almanya, İrlanda, Rusya, Suudi Arabistan ve İspanya da Trump'ın önerisinin ardından iki devletli bir çözümü desteklemeye devam ettiklerini açıkladılar.
Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, BM’ye “Filistin halkını ve devredilemez haklarını koruma” çağrısında bulunarak Trump'ın yapmak istediğinin “uluslararası hukukun ciddi bir ihlali” olacağını kaydetti.
Hamas ise Trump'ın Gazze önerisinin “bölgede kaos ve gerginlik yaratmak için bir reçete” olduğunu belirterek “Siyonist, işgal, soykırım ve yerinden etme suçundan sorumlu tutulmak yerine, cezalandırılmak yerine ödüllendiriliyor” açıklamasını yaptı.
Trump, ABD'nin Gazze'yi sahiplenmesi çağrısında bulunmadan önce de Mısır ve Ürdünlü yetkililer, Trump'ın Gazze'deki Filistinli nüfusun kendi ülkelerine yerleştirilmesi önerisini reddetmişti.
Mısır Dışişleri Bakanlığı, “Filistinlileri Gazze Şeridi'nden çıkarmadan” Gazze'nin yeniden inşa edilmesi gerektiğini vurgulayan bir açıklama yayımladı.
BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, Çarşamba günü yaptığı açıklamada, İsrail işgali altındaki Gazze'den insanların sınır dışı edilmesinin yasadışı olduğunu söyledi.
Türk, yaptığı açıklamada, “Kendi kaderini tayin hakkı uluslararası hukukun temel bir ilkesidir ve Uluslararası Adalet Divanı'nın kısa bir süre önce yeniden altını çizdiği gibi tüm devletler tarafından korunmalıdır. İnsanların işgal altındaki topraklardan zorla nakledilmesi ya da sınır dışı edilmesi kesinlikle yasaktır” ifadesini kullandı.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de yaptığı bir konuşmada şunları söyledi: “Çözüm arayışında sorunu daha da kötüleştirmemeliyiz. Uluslararası hukukun temel ilkelerine sadık kalmak hayati önem taşımaktadır. Her türlü etnik temizlikten kaçınmak elzemdir.”
Gazze'deki çatışmalar, İsrail ile ABD'nin terör örgütü olarak tanımladığı Hamas arasında altı haftadır süren ateşkesle durmuş vaziyette. Hamas, Ekim 2023'te İsrail'e düzenlediği ve bin 200 kişiyi öldürüp 250 kişiyi rehin aldığı saldırıyla savaşı başlatmıştı. Gazze'deki Sağlık Bakanlığı’na göre, İsrail'in karşı saldırısı, yarısından fazlası kadın ve çocuk olmak üzere 47 bin 500'den fazla kişinin ölümüne neden oldu. İsrail ordusu, 17 bin Hamas militanını öldürdüğünü belirtiyor. Hamas'ın elinde hayatta bulunan yaklaşık 60 rehine olduğuna inanılıyor.
Ateşkesin ilk aşamasında militanlar 18 rehineyi serbest bırakırken İsrail de yüzlerce Filistinli mahkumu serbest bıraktı.
Gelecek haftalarda daha fazla kişinin serbest bırakılması bekleniyor ve müzakereciler çatışmaya son verecek, kalan rehineleri serbest bırakacak ve İsrail askerlerinin Gazze'den çekilmesini sağlayacak ateşkesin planlanan ikinci aşamasının ayrıntıları üzerinde çalışıyor.