Kamışlı, Suriye’nin kuzeyinde bulunan en yüksek nüfuslu yerleşim birimlerinden biri. Ülkede ayaklanmanın başladığı 2011 yılına kadar Haseke kentine bağlı yaklaşık 200 bin kişilik bir ilçe olan Kamışlı, şimdilerde Demokratik Özerk Yönetimi Cezire Kantonu içinde bulunuyor. Nüfusu iç göçlerle birkaç katına çıkan Kamışlı ve çevresinde yaşamak ya da çalışmak için ülke içindeki diğer kentlere ve komşu ülkelere giden epeyce insan olduğu söyleniyor.
Kamışlı Türkiye sınırında ve Irak sınırına da oldukça yakın. Suriye’deki genel olağanüstü durumun yanı sıra Kamışlı’yı ülke içine bağlayan güzergahların bir kısmının çatışmalı olması bir kısmını da IŞİD gibi örgütlerin elinde tutması, Kamışlı ve çevresinde pahalılığa ve işsizliğe neden oldu. Bunun yanı sıra Kamışlı’da yaşayanlar, yakın zamana kadar ticari ilişkilerin devam ettiği Irak tarafında da IŞİD’in ilerlemesinin ve sınırın Kamışlı’ya yakın noktalarındaki güvenlik durumunun, devam eden ticareti ve çalışmak için Irak’a gidenleri doğrudan etkilediğini söylüyorlar.
Kamışlı içinde ve merkeze yakın köylerde devam eden çatışma ya da şiddetli çatışmalar olduğuna dair izler yok ancak Kamışlı kırsalındaki bazı bölgeler kısa süre öncesine kadar IŞİD’in elindeydi. Bazı köyler tamamen boşalmış durumda. Bazı yerleşim birimleri ise IŞİD’den geri alınmış ancak örgüt tarafından yerleştirilen bubi tuzakları ve mayınların temizlenmesi uzun zaman aldığı için buralardan kaçan yerel halk henüz evlerine dönememiş. Yerel halk evlerdeki tencerelerin içine bile bubi tuzağı kurulduğunu söylüyor.
Kamışlı’nın da olduğu genişçe bir bölgenin temel geçim kaynağı tarıma dayanıyor. Çatışmaların devam ettiği ya da çatışma riski olan bölgelerde tarımsal üretim durma noktasına gelmiş. Buna karşılık geçtiğimiz yıla kadar IŞİD gibi örgütlerin elinde olan ve geri alınan bazı bölgelerde tarımsal üretime başlanmış.
Kamışlı’dan Irak sınırına uzanan bölgelere giderken hasadı yapılmış buğday tarlalarından geçiyoruz. Pamuk tarlalarında henüz hasat vakti değil ancak köylüler, “Türkiye suyu kesti, tarlalarımızı sulamakta zorlanıyoruz” diyerek şikayet ediyorlar.
Suriye’nin birçok yerinde olduğu gibi Kamışlı ve çevresinde yaşayanlar da işsizlik ve pahalılıktan doğrudan etkilenmişler. Buna karşılık Kamışlı merkezin yanı sıra Dırbesiye, Amude gibi büyük yerleşim birimlerinde çarşı-pazar hareketli ve günlük hayat devam ediyor. Aşırı sıcaklardan dolayı öğle 12 gibi merkezlerde hayat durma noktasına geliyor ancak akşamüstü sokaklar tekrar canlanıyor.
Kamışlı ve çevresindeki yerleşim birimlerinin merkezlerinde pek kontrol noktası yok. Daha çok yerleşim birimlerini birbirlerine bağlayan yollarda ve merkezlerin girişlerinde araç kontrolleri yapılıyor. Genel olarak Kamışlı merkez dahil yerleşim birimlerinin merkezlerinde günlük hayatın ve sokakların rahat olduğu söylenebilir.
Dengeler
Kamışlı ve çevresinde silahlı çatışma yok, ancak siyasi hayatın birçok denklem ve denge hesabıyla sürdüğünü söylemek yanlış olmaz. Bölgede Araplar, Kürtler, Süryaniler, Asuriler, Çeçenler ve birkaç küçük azınlık daha yaşıyor. Neredeyse hepsinin kendi siyasi ve silahlı oluşumları var. Grupların bir kısmı doğal müttefik iken mevcut şartlar bazı karşıt cepheleri zorunlu ittifaklara itmiş gibi görünüyor.
Bu silahlı oluşumların büyük kısmı YPG çatısı altında hareket ediyor. Yine Kamışlı’nın da içinde olduğu Cezire Kantonu’nun idare merkezinin bir kısmı Kamışlı merkezde bir kısmı da Amude’de. Kamışlı merkezde meydanlardan birinde YPG bayraklarını bir diğerinde Suriye bayrağını görmek mümkün. Hem Şam yönetimi hem Özerk Yönetim’in olduğu Kamışlı’da karşıt gruplar arasında çatışmalı bir gerginlik söz konusu değil.
Kamışlı’dan Amude ve Dırbesiye yönüne gidildikçe manzara değişmeye başlıyor. Amude’de Cezire Kantonu başkanlık birimleri bulunuyor. YPG askeri güç olduğu için Kamışlı ve Amude gibi yerleşim merkezlerinde bazı noktaların korunması dışında pek varlık göstermiyor. Buna karşılık polis teşkilatı sayılan Asayiş Amude ve Dırbesiye gibi yerlerde merkezdeki güvenliği sağlıyor.
3 ana dil
Kamışlı’nın da içinde olduğu Cezire Kantonu’nda Arapça, Kürtçe ve Süryanice anadil olarak kabul ediliyor. Tabelalar, afişler, duvar yazıları gibi pek çok şey 3 dilde yazılmış. Ezidiler de dahil farklı inançlara mensup insanların yaşadığı bölgede ibadethaneler de açık.