Sağlıklı kişilerde kanser belirtilerini tarayan yeni bir kan testi türü kısa süre önce piyasaya çıktı. Ancak bu tarama testlerinin kanser kaynaklı ölüm oranlarında herhangi bir fark yaratıp yaratmayacağı hala belirsiz. Sıvı biyopsiler olarak adlandırılan bu tür kan testleri, kanserli hastalarda kişiye özel tedaviler uygulamak ve tümörlerin geri gelip gelmediğini kontrol etmek için zaten kullanılıyor.
Şimdilerde bir şirket, kanser belirtisi olmayan kişileri bu 949 dolarlık kan testini yaptırmaya teşvik ediyor. ABD hükümeti araştırmacıları da kan testlerinin, kanseri gerçekten erken tespit ederek hayat kurtarıp kurtarmadığını görmek için büyük bir deney planlıyor.
74 yaşına yeni basan Joyce Ares, bu araştırma için kan örneği vermeyi kabul ettiğinde kendini iyi hissediyordu. Bu nedenle, tarama testi kanser belirtileri açısından pozitif çıktığında şaşırdı.
Tekrar yapılan kan testi, PET taraması ve iğne biyopsisinden sonra Ares’e, Hodgkin lenfoma teşhisi konuldu.
Emekli emlak komisyoncusu Ares, o anları "Ağladım. Sadece birkaç gözyaşı döktüm ve 'Tamam, şimdi ne yapacağız?' diye düşündüm" diye anlatıyor.
Oregon eyaletinin Canby kentinde yaşayan Ares, sağlıklı kişiler için kanser taramasında yeni bir aşama olarak sunulan bu kan testini yaptırmak için gönüllü oldu. Bu test, tümör hücreleri tarafından saçılan DNA parçalarını kontrol ederek kanseri arıyor.
İşte bu yüzden söz konusu şirket, pankreas, yumurtalıklar ve herhangi bir tarama yöntemi olmayan diğer bölgelerdeki tümörleri saptamanın bir yolu olarak kanser belirtisi olmayan kişilere kan testinin yapılmasını teşvik ediyor.
Bu tür kanser kan testlerinin - rutin sağlık kontrollerine eklenmesi halinde- Amerikalılar’ın kanserden daha fazla korunabilecekleri ve Beyaz Saray'ın kanser kaynaklı ölüm oranını önümüzdeki 25 yıl içinde yarı yarıya azaltma hedefine ulaşmasına katkı sağlayıp sağlamayacağıysa ucu açık bir soru.
DNA dizilimi ve veri biliminde kan testlerini mümkün kılan gelişmelerle birlikte, California merkezli Grail ve diğer şirketler de bu testleri daha ticari hale getirmek için yarışıyor.
Ayrıca ABD hükümeti araştırmacıları, kan testlerinin daha fazla kanseri daha erken tespit etme ve hayat kurtarma vaadini yerine getirip getiremeyeceğini görmek için muhtemelen yedi yıl sürecek ve 200 bin kişinin katılacağı büyük bir deney planlıyorlar.
Araştırmanın planlanmasında yer alan Ulusal Kanser Enstitüsü'nden Dr. Lori Minasian, "Kulağa harika geliyor, ancak yeterli bilgiye sahip değiliz. Kanserden ölme riskini azaltacağını gösteren kesin verilerimiz yok" diyor.
Grail şirketi, 949 dolarlık testini reçeteli olarak sunmaya istekli 2 bin doktorla diğer şirketlerin çok önünde. Çoğu sigorta planı, bu maliyeti karşılamıyor. Testler, tıbbi grupların onayı veya ABD sağlık otoritelerinin tavsiyesi olmadan pazarlanıyor. Bu tür testler için ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) incelemesi gerekli değil.
Lisa Schwartz Tıpta Hakikat Vakfı’ndan Dr. Barry Kramer "FDA, bir ilaç için, faydalarının kanıtlanmasının yanı sıra faydalarının zararlarından daha ağır basması konusunda önemli bir yüksek olasılık olmasını talep ediyor. Kan testleri gibi cihazlar için durum böyle değil" diyor
Grail, ABD Gıda ve İlaç Dairesi’nden onay almayı planlıyor, ancak FDA’e veri gönderirken testini de piyasaya sürüyor.
Kanser taramasının tarihinde yaşananlar uzmanlara dikkatli olmayı öğretti. 2004'te Japonya, araştırmalarda hayat kurtarmadığını tespit ettikten sonra bebeklerin, çocukluk kanseri için toplu taramasını durdurdu. Geçen yıl, İngiltere’de 200 bin kadın üzerinde yapılan 16 yıllık bir araştırma, yumurtalık kanseri için düzenli taramanın ölümlerde herhangi bir fark yaratmadığını ortaya koydu.
Tarama, tedavi edilmesi gerekmeyen bazı kanserleri tespit ediyor. Öte yandan birçok tehlikeli kanser türüyse o kadar hızlı büyüyor ki taramadan kurtuluyor ve yine ölümcül hale geliyor.
Ayrıca, tarama yarardan çok zarar da verebilir. Örneğin; yanlış pozitif sonuçlardan kaynaklanan endişeler, gereksiz harcamalar ve kanser tedavisinden kaynaklanan ciddi yan etkiler. Erkekler için yavaş büyüyen bazı prostat kanserleri hiçbir zaman sorun yaratmasa bile, PSA testleri, idrar tutamama veya iktidarsızlık gibi tedavi komplikasyonlarına yol açabilir. Meme, serviks ve kolon kanserleri için tarama testleri, en güçlü kanıt. Öte yandan bazı sigara tiryakileri için akciğer kanseri taraması öneriliyor.
Önerilen testler yani mamografi, PAP testleri, kolonoskopi, bir seferde bir kanser tespit etmeye çalışıyor ancak yeni kan testleri aynı anda birçok kanseri tespit etmeyi hedefliyor. Grail’in Başkanı Dr. Joshua Ofman'a göre bu bir avantaj.
Ofman "Bu ülkede dört veya beş kanser taraması yapıyoruz, ancak pek çok kanser ölümü, hiç aramadığımız kanserlerden kaynaklanıyor" değerlendirmesini yapıyor.
Şimdilik sağlık uzmanları, Grail’in kan testinin kanseri doğrudan teşhis etmediğini, pozitif bir sonucun, daha fazla tarama ve biyopsi yapılmasını tetiklediğini vurguluyor.