Macaristan Başbakanı Viktor Orban'ın Cuma günü Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin ile olası bir Ukrayna barış anlaşması üzerinde görüşmelerde bulunması, Moskova’nın suyuma gidilmemesi uyarısı yapan ve Orban’ın AB adına konuşmadığını söyleyen bazı Avrupa Birliği liderlerini öfkelendirdi.
Macaristan Pazartesi günü bloğun altı aylık dönem başkanlığını devalmıştı. Beş gün içinde Orban, Kiev'de Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski'yi ziyaret etti ve diğer sağcı milliyetçilerle birlikte "Avrupa için Vatanseverler" ittifakını kurdu.
Ardından Orban, Ukrayna'ya daha fazla askeri yardımın ele alınacağı NATO zirvesinden günler önce bir "barış misyonu" için Moskova'ya gitti.
Moskova'nın Ukrayna'yı işgal etmesinden iki ay sonra yani 2022 yılı Nisan ayından bu yana bir AB liderinin Putin'le Moskova'da yaptığı ilk görüşme olan bu buluşma, Orban'ın da Putin’le Moskova’da yaptığı ilk görüşme oldu.
Orban'ın gezisi diğer AB liderlerinin sert tepkisini çekerken Ukrayna da önceden kendisine danışılmadığını söyledi.
İlgili Haberler Cumhurbaşkanı Erdoğan Astana’da Putin ile görüştüAvrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Ukrayna'da adil ve kalıcı bir barışa giden yolu ancak 27 üyeli AB içindeki "birlik ve kararlılığın açabileceğini söyledi." Von der Leyen, X'te yaptığı açıklamada "Suyuna gitmek, Putin'i durdurmayacaktır" dedi.
Orban'ı Kremlin'de kabul eden Putin, görüşmelerin faydalı olduğunu söyledi ancak Ukrayna'yı iki buçuk yıllık savaşı sona erdirmek istememekle suçladı. Putin, çatışmaların nasıl sona erdirileceğine ilişkin kendi fikirlerinin Ukrayna tarafından teslim olmak şeklinde algılandığını ancak ileri adım atmanın tek yolunun bu olduğunu söyledi.
Putin gazetecilere verdiği demeçte, "Bize göre bu fikirlerin uygulanması düşmanlıkların durdurulmasını ve müzakerelerin başlamasını mümkün kılacak" dedi.
Putin, "Siyasi ve diplomatik bir çözümü görüşmeye her zaman açık olduğumuzu ve olmaya devam edeceğimizi defalarca söyledim. Ancak çatışmanın diğer tarafında, sorunları bu şekilde çözme konusunda isteksizlik olduğunu duyuyoruz" şeklinde konuştu.
Putin geçen ay yaptığı açıklamada, Kiev'in NATO üyeliği talebinden vazgeçmesi ve Moskova'nın hak iddia ettiği dört vilayetin tamamını devretmesi halinde Rusya'nın kendi güvenliğini korumak için özel askeri operasyon olarak adlandırdığı çatışmayı sona erdireceğini söyledi.
10 maddelik barış planını ve bu plana dayanan yakın tarihli uluslararası zirveyi tek gerçekçi yol olarak gören Ukrayna, Orban'ın Moskova ziyaretinin Kiev ile koordine edilmediğini söyledi.
Ukrayna Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada "Devletimiz için 'Ukrayna olmadan Ukrayna üzerinde anlaşma yapılamaz' ilkesinin sarsılmaz olduğunu hatırlatıyor ve tüm devletleri bu ilkeye sıkı sıkıya uymaya çağırıyoruz" denildi.
Macaristan’ın niyetine ilişkin 'şüpheler'
Batı'nın Ukrayna'ya yaptığı askeri yardımı eleştiren ve Putin'le çok sıcak ilişkilere sahip AB lideri olan Orban, seyahat için AB'den yetki almadığını kabul ettiğini ancak barışın "Brüksel'deki rahat bir koltuktan" sağlanamayacağını söyledi.
Orban X'te "Arkamıza yaslanıp savaşın mucizevi bir şekilde sona ermesini bekleyemeyiz" şeklinde bir paylaşım yaptı.
Orban görüşmelerin ardından gazetecilere yaptığı açıklamada, Macaristan'ın "önümüzdeki altı ay boyunca AB'nin geçici dönem başkanlığını ve o dönemde yapılacak çalışmaları bir barış misyonu" olarak gördüğünü söyledi.
Orban, "Bu savaş aynı zamanda ekonomik kalkınmamızın yok olmasına ve rekabet gücümüzün azalmasına da yansıyor. Kısacası Cumhurbaşkanı'na (Putin) Avrupa'nın barışa ihtiyacı olduğunu söyledim" dedi.
Savaşı sona erdirmek için pek çok adım atılması gerekmesine ve Moskova ile Kiev'in pozisyonlarının birbirinden çok uzak olmasına rağmen Orban, gezisinin diyaloğu yeniden tesis etmeye yönelik ilk adım olduğunu söyledi.
Adının açıklanmaması kaydıyla konuşan bir AB diplomatı, Orban'ın gezisinin, Macaristan'ın dönem başkanlığı konusunda blok içindeki şüpheciliğin "ne yazık ki haklı olduğu anlamına geldiğini, her şeyin Budapeşte'nin çıkarlarını desteklemekle ilgili olduğunu" söyledi.
Litvanya Cumhurbaşkanı Gitanas Nauseda, Orban'ı AB dönem başkanlığını baltalamakla suçladı ve X üzerinden "Eğer gerçekten barış istiyorsanız, eli kanlı bir diktatörle el sıkışmazsınız, tüm çabanızı Ukrayna'yı desteklemek için harcarsınız" sözleriyle paylaşım yaptı.
Estonya Başbakanı Kaja Kallas
AB'nin bir sonraki dış politika şefi olmaya hazırlanan Estonya Başbakanı Kaja Kallas ise Orban'ın AB dönem başkanlığını kafa karışıklığı yaratmak için kullandığını söyledi. Kallas, "AB, Ukrayna'nın arkasında Rus saldırganlığına karşı net bir şekilde birleşti" dedi.
Macaristan Dışişleri Bakanı Peter Szijjarte ise, "Macaristan bağımsız bir ülke, dolayısıyla bu tür eleştirilere kulak asmamamız gerektiğini düşünüyorum. Zaman kanıtladı ki diyalog olmadan, iletişim kanallarını açık tutmadan bu savaşa bir çözüm bulunamaz" sözleriyle yanıt verdi.
Macaristan AB dönem başkanlığını, Orban'ın müttefiki ve AB'yi sert bir şekilde eleştiren eski ABD Başkanı Donald Trump'ı yansıtan çarpıcı bir "Avrupa'yı Yeniden Güçlendirelim" çağrısıyla başlattı.
Orban'ın sözcüsü Zoltán Kovacs, Moskova gezisine ilişkin haberlerin ortaya çıkmasından önce Perşembe günü yaptığı açıklamada "İz bırakmak niyetindeyiz. Başbakan dönem başkanlığını siyasi bir şekilde kullanacak" dedi.