Akaryakıt fiyatları Mayıs ayındaki genel seçimlerin ardından geçen 9 ayda ikiye katlamış durumda. Yeni yılda akaryakıtta ÖTV'nin yüzde 25,6 artmasıyla pompa satış fiyatlarında da yeniden yükseliş yaşandı. Benzinin litresine ortalama 2,30 TL, motorinin litresine 2,17 TL zam geldi.
Zammın ardından İzmir’de benzinin litre fiyatı 37,61 TL’ye, motorininse 39,94 TL’ye yükseldi. İzmirli minibüsçü esnafı akaryakıt ve diğer masraflarına gelen zamlar karşısında taşıma ücretlerine de zam yapılmasını istiyor. Taksicilerse zam talebi konusunda fikir ayrılığı yaşıyor.
VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan İzmir Minibüsçüler Esnaf Odası Başkanı Mehmet Kayışdikici, “Mayıs ayında 18 lira olan akaryakıta 9 ay içinde yüzde 100’ün üzerinde zam geldi. Bu yıl başında gelen ÖTV zammıyla beraber basılı evraklara, trafik para cezalarına, bandrollere de yüzde 58’in üzerinde gelen zamlar var. Yedek parçalara, bakım ve tamire gelen zamlar var. Tamircilerin yanına yaklaşamıyoruz. Akaryakıta gelen zamlar diğer taraflara da yansıyor. Şoförlerin sigorta giderleri, mal sahiplerinin BAĞ-KUR giderleri var. Artık bu işin sürdürülebilecek bir tarafı kalmadı” dedi.
Your browser doesn’t support HTML5
Minibüsçüler ve taksiciler akaryakıt zamlarından dertli
“Günde 60-70 araç kontak kapatıyor”
Maliyetlerin artmasıyla minibüsçülerin kontak kapatarak çalışamaz duruma geldiğini anlatan Kayışdikici, “Biz bu maliyetlerin içinden çıkamıyoruz. Bizim araç takip sistemlerimize göre, günlük olarak araba sayılarına baktığımızda, şu anda İzmir’de 60-70 tane minibüs sahibi aracını maliyetlerden dolayı çalıştıramaz durumda” diye konuştu.
Kayışdikici minibüslerde çalışan şoförlerin yevmiyelerinin, asgari ücret seviyesinin de altına düştüğünü, bu yüzden şoför bulma sıkıntısı çektiklerini de söyledi.
“Belediye zam yapmazsa biz de yapmayız”
İzmir’de minibüsçüler maliyetlerini gerekçe göstererek yolcu taşıma ücretlerine en son Ağustos ayında zam yaptı. Şu anda minibüslerde indi-bindi ücreti 15 lira, mesafelerin uzunluğuna göre yolcu taşıma ücreti de 19, 22 ve 25 lira olarak uygulanıyor.
Kayışdikici talep ettikleri yeni ücret tarifesini mesafelerin uzunluğuna göre, “birinci kademe ve indi bindi ücreti 20 TL, ikinci kademe 25 TL, üçüncü kademe 30 TL, dördüncü kademe 35 TL” olarak açıkladı.
Ancak minibüsçüler bir yandan da belediyenin toplu taşıma ücretleriyle rekabet edemeyecekleri endişesiyle, minibüs tarifesine yapılacak zammın yolcu kaybına neden olmasından çekiniyor. Bu nedenle, belediyenin de toplu ulaşıma zam yapmasını bekliyorlar.
Belediyenin de minibüsçülerle aynı maliyet sıkıntılarını çektiğini belirten Mehmet Kayışdikici, “Şu anda bizim belediye otobüslerimiz 13 lira, biz 15 liraya taşıyoruz. Geçen gün İstanbul’da toplu taşımada alınan bir zam var. İstanbul’da bilet fiyatları 17 lira 70 kuruşa çıktı. Bizim İzmir de herhalde o paralara gelir. Belediye zam yapacak mı, bilmiyorum ama onlar yaptığında bizim de yapmamız gerekir. Yapmazlarsa, biz de yapmayız” dedi.
Minibüsçüler akaryakıtın yanı sıra bakım, tamir, yedek parça gibi diğer maliyetlerin de büyük oranda artmasıyla kontak kapatarak çalışamaz duruma geldi.
Günde 600 lira yevmiyeye sabah 5 gece 11 direksiyon başında
Minibüs şoförü Ayhan Yurdakul da taşıma ücretlerine zam yapılmasını destekliyor. Akaryakıt masrafı yüzünden aldığı yevmiyenin giderek düştüğünü söyleyen Yurdakul, “Biletler düşük kaldı; kazandığımız para mazot parasına gidiyor. Mesela bu araba günde 2 bin 700-2 bin 800 lira para topluyor. Günlük 1200-1250 lira mazot alıyoruz. Yarı yarıya mazota gidiyor. Ben hasılattan yüzde 20 yevmiye alıyorum. Yüzde 20’si 600 lira bile yapmıyor. Bu parayla da kimse geçinemiyor” dedi.
Araç sahiplerinin de zor durumda olduğunu vurgulayan Yurdakul, “Mal sahibine hiçbir şey kalmıyor, desem yeri var. Zaten patrona az bir para kalıyor. İki şoför çalıştığı zaman olmuyor, kurtarmıyor. Bu sefer onu da şoföre vermek zorunda. Böyle bir meslek yok, sabah 5’te kalkıyorum, akşam 11’de araç kapatıyorum. 70 gündür bu arabada tek çalışıyorum. Çok büyük bir sıkıntı” ifadelerini kullandı.
Yurdakul, “Eskiden öğlene kadar bir arkadaşımız çalışıyordu, öğleden sonra ben geçiyordum. Herkes memnundu. Bundan üç dört sene önce çok güzeldi. Bu son iki senedir çok bozuldu her şey” dedi.
“Akaryakıta her zam geldikçe biletlere de zam gelecek. Devlet bir el atmalı bu işe” diyen Yurdakul, zamlar yolcu taşıma ücretine yansıdıkça yolcu sayısının da giderek azalacağından endişeli.
“Minibüs pahalı olduğu için kullanamıyorum”
İzmirliler de taşıma ücretlerine yeniden zam gelirse zorlanacaklarını söylüyor. VOA Türkçe’ye konuşan ev hanımı Nurdane Koblay, “Zam gelirse çok etkileniriz. Zaten biz emekliyiz, aldığımız maaş ne? Yeri geliyor ayı getiremiyoruz, kredi kartlarına borçlana borçlana canımız çıkıyor. Minibüs gerektiğinde kullanıyorum. Kullanamıyorum daha doğrusu. Minibüs daha rahat, kullanmak isterim ama mecburen otobüse biniyorum. Minibüs pahalı, otobüs benim için daha uygun oluyor” diye konuştu.
Zam yapılırsa minibüslere hiç binemeyeceğini söyleyen Koblay, “Eşim de Parkinson hastası, genellikle doktorlara gidip gelme mecburiyetindeyiz. Onun için çok zorlanıyoruz. Rica ediyorum zam yapmasınlar” dedi.
Taksicilerin bağlı olduğu İzmir Şoförler ve Otomobilciler Odası Başkanı Celil Anık yeni bir zam talepleri olmadığını söylese de kimi esnaf aynı fikirde değil.
Taksiciler zam konusunda fikir ayrılığında
Ağustos ayında minibüslerin ve belediyeye ait toplu ulaşımın yanısıra kentte taksilere de zam gelmişti. Taksimetre açılışı 7 TL’den 12 TL’ye, kilometre başı artış 13 TL’den 22 TL’ye, kısa mesafe ve indi bindi ücreti de 30 TL’den 50 TL’ye yükseltilmişti.
Akaryakıta gelen son zammın ardından İzmir Şoförler ve Otomobilciler Odası Başkanı Celil Anık, “Petrol biraz daha yükselirse ileriye yönelik bir şey yapabiliriz ama şu an itibarıyla İzmir'de taksiye zam yok” açıklamasında bulundu.
Ancak taksiciler zam konusunda fikir ayrılığı içinde. VOA Türkçe’ye konuşan İzmir İzotaş Otogar Taksi Kooperatif Başkanı Ömer Balkaş, “Şu anda topladığımız paranın neredeyse yüzde 60-65’i akaryakıt ve diğer masraflardır. Sorunumuz sadece akaryakıt değil. Yedek parçasından tutun, lastiğine işçi giderine kadar, eğer bu girdiler zamlanmamış olsaydı, bizim bir zam talebimiz olmayacaktı. Ancak her geçen gün zamla (akaryakıt) şu anda yine 40 liraya dayandı. Bir iyileştirme olursa iyi olur, diye düşünüyoruz” dedi.
Minibüsçüler yolcu taşıma ücretlerine zam yapmak için belediyenin de toplu taşımaya zam yapmasını bekliyor.
“Devlet destek çıkarsa zam yapmamıza gerek kalmaz”
İstanbul’da taksi ücretlerinin yüzde 28,9 arttığını hatırlatan Balkaş, “İstanbul bu konuda memnun değil. Yapılacak zammın en azından giderlerimizin, masraflarımızın yarısı kadar olmasa da ona yakın olması lazım diye düşünüyorum” şeklinde konuştu.
İstanbul’da yüzde 65 zam talebine karşı yüzde 28,9 zam alan taksiciler, kararın ardından zammı yeterli bulmayarak UKOME binasını taşlamıştı.
Balkaş zam yapılmasının müşteri kaybetmelerine yol açtığını da söyleyerek, “Geçmişe göre muhakkak yüzde 15-20 kaybımız var” dedi.
Devletin ticari araçlara akaryakıt ve diğer maliyetlerle ilgili destekte bulunması için çağrı yapan Balkaş, “Devlet burada rol alabilir. Hükümet yetkililerinin özellikle ticari taksilerde, minibüslerde, otobüslerde farklı bir uygulama yapmaları lazım. KDV ve ÖTV oranını düşürürlerse, bizim de zam talebimiz olmaz” ifadelerini kullandı.