ABD Başkanı Donald Trump’ın gerek seçim sürecinde gerekse göreve geldikten sonra NATO bağlantılı olarak yaptığı açıklamaların önemli bölümünde üye ülkelerin yük paylaşımı konusunda kendilerinden beklenen adımları atmalarına yönelik mesajlar öne çıkıyordu. Trump’ın mesajı NATO’nun geri kalan üyeleri tarafından önemsendiği ve bu konuda Washington’ın beklentileri doğrultusunda adım atılmaya devam edileceğinin ilk sinyalleri geldi.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, iki gün sürecek ve çarşamba başlayacak NATO Savunma Bakanları Toplantısı öncesinde yaptığı açıklamada, ittifakın Avrupa kanadında yer alan ülkelerin ve Kanada’nın savunma harcamalarını geçen yıl yüzde 3.8 oranında artırdığını söyledi. Beklentilerin ötesinde olan bu artışın parasal karşılığı ise 10 milyar dolara denk geliyor.
NATO'nun toplantıda da yük paylaşımının ve savunma harcamalarının yüksek tutulmasının önemini vurgulaması öngörülüyor.
Trump, Alman medyasına verdiği bir röportajda, üye ülkelerin ödemeleri gereken miktarları ödemediğinin altını çizmişti. Aslında savunma harcamalarının belli bir seviyede tutulmasının gerekliliği NATO’nun yıllardır üzerinde durduğu bir konu.
Trump’ın en önemli talepleri arasında yer alan ‘yük paylaşımı’ konusunda son yıllarda iyileşme sinyalleri gelse de sıkıntıların tam olarak aşıldığını söylemek pek mümkün değil. ABD, müttefik ülkelerin savunma harcamalarını yükseltmesinden yana.
Bu konuda NATO’da, savunma harcamalarının ülkelerin gayrisafi yurt içi hasılalarının yüzde 2’sine yükseltilmesi hedefi belirlenmiş olsa da uygulama sıkıntılı. 28 NATO üyesi arasında bu hedefi sadece ABD, Yunanistan, İngiltere, Estonya ve Polonya tutturmuş durumda.
ABD’nin askeri harcamaları yıllık gayrisafi yurt içi hasılasının yüzde 3.61’ine denk düşüyor. Bunun parasal karşılığı ise 664 milyar dolar. NATO’nun geri kalan 27 üyesinde en fazla askeri harcamayı yapan ülke olan İngiltere’nin harcadığı para ise 60.3 milyar dolar düzeyinde. NATO üyelerinin geçen yılki toplam askeri harcamalarının 1.058 trilyon dolar olduğu düşünüldüğünde ABD’nin yükün yarısından fazlasını tek başına üstlendiği net şekilde görülüyor.
Trump’ın bu konuda bir önceki Amerikan yönetimine oranla daha köşeli mesajlar vermesi, ‘savunma harcamalarından kesme’ yaklaşımının sürmesinin söz konusu olmayacağı ve yüzde 2 hedefini tutturan ülke sayısının beşle sınırlı kalmayacağı anlamına da geliyor.
Stoltenberg, Trump ile yaptığı telefon görüşmesinde herhangi bir teklif gelip gelmediğine ilişkin bir soru üzerine, yeni ABD Savunma James Mattis ile yarın ilk kez görüşeceğini belirterek, ABD'nin ne istediğini bu vesileyle göreceklerini söyledi.
NATO Savunma Bakanları Toplantısı’nda savunma harcamalarının yanı sıra terörle mücadele, Ortadoğu ve Kuzey Afrika kaynaklı tehditler de ele alınacak. Siber güvenlik, hibrit savaş ve hibrit tehditler de NATO’nun üzerinde duracağı konular arasında yer alacak.
NATO toplantısı, Türkiye açısından da önemli bir temasa ev sahipliği yapacak. Milli Savunma Bakanı Fikri Işık, toplantı kapsamında Mattis ile görüşecek.